علت گرفتگي عضلات پا در زمان حاملگي چيست؟
گرفتگي يا كرامپ عضلات پا در زمان حاملگي به احتمال زياد ناشي از اضافه وزن حاملگي است. اين گرفتگي ها معمولاً در سه ماهه دوم شروع شده و در ادامه حاملگي بدتر مي شود. فشار رحم بر روي عروق خوني كه خون را از پاها به سمت قلب بر مي گردانند و نيز بر روي اعصابي كه از تنه به سمت پاها مي روند ممكن است كرامپ عضلاني را تشديد كند. كرامپ ها ممكن است در روز هم اتفاق بيفتند ولي بيشتر شبها رخ مي دهند.
ممكن است جايي خوانده باشيد كه مصرف كم كلسيم و پتاسيم مي تواند سبب گرفتگي عضلات پا شود و يا اينكه مصرف بيش از حد فسفر (كه در گوشت خوابانده شده، تنقلات، و سودا يافت مي شود) بدليل اينكه مانع جذب كلسيم به مقدار كافي مي شود مي تواند در كرامپ نقش داشته باشد؛ ولي بايد گفت كه مطالعات معتبر اين مسايل را تأييد نمي كنند. با اين حال بهتر است در زمان حاملگي كلسيم كافي مصرف شود. در صورتيكه كلسيم كافي مصرف نشود كلسيم مورد نياز جنين از استخوان هاي مادر تأمين مي شود و اين مسئله سبب افزايش خطر ابتلا به پوكي استخوان در سنين بالاتر مي شود. از مصرف قرص هاي كلسيم حاوي آرد استخوان يا دولوميت (تركيبي از كلسيم و منگنز كه در سنگ يافت مي شود) خودداري كنيد زيرا ممكن است مقادير خطرناكي از سرب در آن ها باشد. در واقع، بهتر است از مصرف هر گونه ويتامين يا داروي گياهي بدون مشورت با پزشك خودداري كنيد.
براي بهبود گرفتگي عضله چه بايد كرد؟
• از ايستادن طولاني مدت و يا نشستن طولاني مدت بصورتي كه پاهايتان را روي هم انداخته ايد خودداري كنيد.
• در طول روز و چند بار قبل از خواب عضلات پشت ساق پا را بكشيد (روش آن در زير آمده است).
• در حاليكه نشسته ايد، يا در حال تماشاي تلويزيون هستيد، و يا داريد شام مي خوريد مچ پا را بچرخانيد و انگشتان پاهايتان را تكان دهيد.
• هر روز كمي قدم بزنيد مگر آنكه پزشك شما را از فعاليت منع كرده باشد.
• سعي كنيد خيلي خود را خسته نكنيد. به پهلوي چپ دراز بكشيد تا جريان خون پاها بهتر باشد.
• مايعات به اندازه كافي مصرف كنيد.
• قبل از خواب يك وان آب گرم بگيريد چون به شل شدن عضلات كمك مي كند.
• شواهدي دال بر اين مسئله وجود دارد كه مصرف قرص هاي كمكي حاوي منيزيم بعلاوه ويتامين هاي زمان حاملگي ممكن است سودمند باشند. به هر حال قبل از مصرف هر داروي تكميلي با پزشك خود مشورت كنيد.
اگر عضله پايتان گرفت بلافاصله عضلات پشت ساق پا را بكشيد: براي اين كار پايتان را صاف كنيد و آرام انگشتان را به طرف ساق پا خم كنيد. اين كار ممكن است ابتدا كمي دردناك باشد ولي اسپاسم را برطرف مي كند و درد كم كم از بين مي رود. ماساژ عضلات دچار اسپاسم و همچنين گرم كردن با كيسه آب گرم هم مي تواند به از بين رفتن اسپاسم عضلاني كمك كند. چند دقيقه قدم زدن هم مي تواند كمك كننده باشد.
اگر درد باقي ماند چه بايد كرد؟
اگر درد برطرف نمي شود و گرفتگي ايجاد شده مثل هميشه نيست و يا متوجه تورم يا حساسيت پا شديد به پزشك مراجعه كنيد. در بعضي موارد نادر اين مسئله ممكن است ناشي از گير كردن لخته خون در عروق باشد كه مسئله اي بسيار مهم بوده و مي تواند جان مادر را به خطر اندازد. بنابراين سريعاً به پزشك مراجعه كنيد.
درمان گرفتگی های ناگهانی عضلات پا؟
ماساژ دادن و کشش عضله مبتلا به رفع گرفتگی آن کمک خواهد کرد. اغلب گرفتگی ها به راحتی برطرف می شوند. مسکن ها در این خصوص بکار نمی آیند چراکه بوجود آمدن و رفع آن آنقدر سریع است که فرصتی برای صرف مسکن نخواهد بود. با این حال در مواردی که پس از گرفتگی عضله حساس می شود می توان از استامینوفن استفاده کرد.
چگونه می توان جلوی گرفتگی ناگهانی عضله پا را گرفت؟
اگر گرفتگی ها خیلی به ندرت و هر از چند گاهی پیش می آید، نیاز به هیچ اقدامی در این راستا نمی باشد. ولی چنانچه مرتبا دچار حملات گرفتگی عضلانی می شوید، به نکات زیر توجه کنید.
علل ثانویه ای که می تواند منجر به بروز این حالت شود، از جمله داروهای خود را بررسی کنید. می توانید به پزشک برای معاینه کامل و رد علل ثانویه و یا احتمال جایگزین کردن داروی مشابه با دارویی که عامل حملات گرفتگی عضلانی است، مراجعه کنید.
ورزش های کششی انجام دهید: انجام مداوم ورزش های کششی در اغلب افراد توانسته از تعداد حملات و یا شدت گرفتگی عضله بکاهد. ورزش های کششی عضله را به مدت ۵ دقیقه و سه بار در شبانه روز انجام دهید. آخرین تمرین کششی را پیش از رفتن به رختخواب انجام ندهید. به منظور انجام حرکات کششی، مطابق شکل ۶۰ تا ۹۰ سانتی متر از دیوار فاصله بگیرید. در حالیکه کف پاها کاملا روی زمین قرار دارد، خود را به سمت جلو و روی دیوار تکیه دهید. در این حال بایستی احساس کشش در عضلات پشت ساق پا داشته باشید. این حالت را تا حدی که می توانید تحمل کنید نگه دارید. می توانید به تدریج و با تمرین آن را به ۵ دقیقه برسانید. توجه کنید که این حرکت را ۳ بار در شبانه روز انجام دهید. این تمرین را به مدت ۴ هفته ادامه دهید. برخی افراد با بهبود حملات گرفتگی عضلانی، انجام این تمرین را رها می کنند. این افراد حتی پس از ترک تمرینات اعتقاد دارند که تعداد دفعات و شدت حملات گرفتگی عضلانی، نسبت به گذشته بطور چشمگیری کاهش یافته است.
وضعیت پاها هنگاهی که در رختخواب استراحت می کنید:
چنانچه عادت دارید به پشت بخوابید، بالشتی زیر پاهای خود قرار دهید.
چنانچه عادت دارید به شکم بخوابید می توانید پاها را از لبه تخت آویزان کنید. البته ابتدا روی زمین پتو پهن کنید تا برخورد انگشتان پا به زمین در خواب شما اختلال ایجاد نکند.
مصرف داروی کینین، قبل از مصرف عوارض آن را بدانید
برخی از افراد به منظور کاهش شدت و دفعات حملات انقباض عضلانی، شب قبل از خواب یک قرص کینین استفاده می کنند. البته مصرف کینین در زنان باردار ، افرادی که آنمی همولیتیک، نوریت اپتیک و یا فاویسم دارند، ممنوع می باشد.
احتمال عوارض جانبی کینین در دوز یک بار در شبانه روز کم می باشد هرچند که در برخی افراد عوارض جدی از ایجاد می کند و حتی می تواند کشنده باشد. بهتر است راهنمای عوارض کینین در جعبه دارو را به دقت مطالعه کنید. حداقل زمان مصرف دارو ۴ تا ۶ هفته و حداکثر ۳ ماه می باشد.