سه ماهگی- هفته اول
در این زمان کودک در پاسخ به قلقلک‌های شما بلند می‌خندد. همچنین با دیدن شما، همسرتان یا عروسک مورد علاقه‌اش از شادی فریاد می‌زند. این‌ها، راه‌هایی هستند که او برای برقراری ارتباط استفاده می‌کند.
یک خبر خوش! در این هفته نوزاد شما شش یا بیشتر از شش ساعت در شب می‌خوابد. البته آمادهٔ بازگشت حالت قبلی نیز باشید، زیرا او هنوز در حال سازگاری با روال عادی خواب خود است و عقب نشینی در نوزادان قبل از برداشتن گام بعدی، امری طبیعی است. همچنین برخی از نوزادان ممکن است تا چند هفته (حتی چند ماه) خواب کاملی نداشته باشند. هر شب او را سر ساعت بخوابانید تا برنامهٔ خواب منظمی پیدا کند و همان فعالیت‌های قبل از خواب، مانند حمام و… را انجام دهید.
حالا که نوازدتان دو ماهه شده است، خودش می‌تواند بدون کمک شما دوباره به خواب برود. اگر نیمه‌های شب بیدار شد و نق زد، به سرعت به سراغ او ندوید و بگذارید خودش کم‌کم به خواب برود. او حتماً با به خواب رفتن دوباره، شما را شگفت‌زده خواهد کرد.
با نزدیک شدن نوزاد به دو ماهگی، ممکن است شروع به ایجاد صداهای نامفهوم کودکانه کند. منظور از صداهای نامفهوم، آواهای صدا داری مانند «اوووه» و سایر صداهایی است که بطور جادویی اتفاق نمی‌افتند، بلکه این واکنش نوزاد در برابر شیوهٔ صحبت کردن افراد و حتی خواهر و برادران کم سن و سال اوست. زمانی که اطرافیان نوزاد ابرو‌هایشان را بالا می‌برند، چشم‌هایشان را باز می‌کنند و با صدایی زیر، دلنشین و آهنگین با او صحبت می‌کنند، هیچ کس به آن‌ها یاد نداده است که به این شکل با نوزادان صحبت کنند؛ اما در تمام فرهنگ‌ها مادران و پرستاران با محبت، به طور غریزی با این شیوه با نوزادان صحبت می‌کنند. با اینکار نوزادتان بهتر به محیط پیرامونش گوش فرا می‌دهد. دقت کنید و ببینید که چگونه به اطراف نگاه می‌کند تا منبع صدا را تشخیص دهد.
وقتی نوزاد صداهای نامفهوم تولید می‌کند، با شیوه آوازهای خودش با او صحبت کنید و به او گوش دهید تا جواب دریافت کنید. این کار آغازگر مکالمه‌ای است که فرزندتان را به رسمیت شناخته و انس الفت شما را با او بیشتر می‌کند. این مسأله او را ترغیب می‌کند که بلند‌تر صحبت کند و بیشتر با شما ارتباط برقرار کند. به همین نحو، گفتگوی شما با یکدیگر شروع می‌شود. کم کم این گونه صحبت‌های شما و نوزاد، جای خود را به مکالمه با زبان واقعی خواهد داد.
همین طور که نوزاد کنترل بیشتری بر بدنش می‌باید، واکنش‌های ناگهانی دوران تولد او مانند از جا پریدن، کم‌کم محو می‌شوند. در ضمن توانایی‌های جدیدی جایگزین آن‌ها خواهند شد. ممکن است او را در حالی ببینید که روی شکمش خوابیده و از زیر پتو خارج می‌شود. برخی از نوزادان کم کم از پشت خود به پهلو غلت می‌خوردند، ولی انتظار نداشته باشید که بتوانند کاملاً غلت بخورند. نوزادان در ۴ و ۶ ماهگی می‌توانند به طور کامل غلت بخورند. اگر احساس می‌کنید که نوزادتان تحرک زیادی ندارد، نگران نباشید، شاید حرکات ظریف او فعلاً به چشم نیایند یا روی حرکت دیگری کار می‌کند.
وقتی زندگیتان دچار فراز و نشیب می‌شود، بهتر است به جای گریه کردن به آن بخندید. با یکدیگر به تمام اشتباهاتتان بخندید.
همچنین مهم است که اوقاتی را برای خود و همسرتان کنار بگذارید. نوزادتان را به یکی از اقوام مورد اعتماد بسپارید و با همسرتان برای شام بیرون بروید و از بودن در کنار هم لذت ببرید. این کار، رابطهٔ شما را که ممکن است تحت فشار قرار گرفته باشد، مجدداً تقویت می‌کند.
سه ماهگی- هفته دوم
در هفتهٔ دهم ممکن است متوجه شوید که برنامه زمانیِ نوزادتان قابل پیش بینی‌تر شده است. صبح که از خواب بیدار می‌شود، می‌توانید پیش بینی کنید که چه زمانی شیرش را می‌خورد، بازی می‌کند و بعد از دو ساعت بیداری قبل از نهار (معمولاً حدود ساعت ۹ یا ۱۰ صبح)، چرت می‌زند. بعد از ظهر هم همین برنامه خوردن و بازی کردن و چرت زدن را تکرار خواهد کرد. همچنین در آخر روز و سر شب هم یک چرت دیگر خواهد زد. با منظم‌تر شدن برنامه خوابِ نامنظم او، می‌توانید مدت زمان خواب او را نیز پیش بینی کنید، به طور کلی در هر بار حدود ۱ تا ۱٫۵ ساعت می‌خوابد اما اگر کوچولویتان ۳۰ دقیقه بیشتر چرت نمی‌زند یا تمام شب را نمی‌خوابد، نگران نباشید. در این مرحله الگوی خواب او هر هفته تغییر می‌کند، اما بالاخره این عادت در او ایجاد خواهد شد. اگر نوزادتان تمام شب را می‌خوابد (به مدت ۵ تا ۶ ساعت متوالی)، شما یکی از معدود افراد خوشبخت هستید. بسیاری از نوزادان در این سن، هنوز ساعاتی بعد از نیمه‌های شب از خواب بیدار می‌شوند.
می‌توانید به جای اینکه نوزادتان به تنهایی خودش را با برنامه روزانه‌اش وفق داده و آغازگر این کار باشد، با گذاشتن او در گهواره‌اش، حمام کردن، بازی کردن و غذا دادن در ساعت‌های یکسان در هر روز، به او کمک کنید تا نوزادتان برنامه خواب سالمی داشته باشد و برنامه روزانه‌اش قابل پیش‌بینی‌تر شود.
مشکل احتمالی این هفته: رفلاکس (بالا آوردن شیر)
رفلاکس زمانی اتفاق می‌افتد که غذا و اسید معده، از معده به سمت مری باز می‌گردد. داشتن مقداری رفلاکس معده در کودکان طبیعی است. نوزاد بعد از خوردن شیر، کمی شیر بالا می‌آورد. تخمین زده می‌شود که حدود ۵۰% از نوزادان در روز بالا می‌آورند. بسیاری از آن‌ها مدت زمان کوتاهی طول می‌کشند و علائمی ندارند؛ اما اگر نوزادتان مقدار زیادی از شیر را در روز بالا آورده یا بیش از چند بار در روز استفراغ می‌کند، ممکن است ناشی از مشکلی به نام رفلاکس معده باشد. رفلاکس ممکن است با ناراحتی بلند مدت و درد در هنگام غذا خوردن همراه باشد. در موارد حاد‌تر، نوزادان مبتلا به سوزش سر دل، سرفه می‌کنند یا افزایش وزن ندارند. حتماً وجود علائم رفلاکس را به پزشکتان اطلاع دهید.
چه چیزی باعث رفلاکس می‌شود؟
مشکل اصلی، ضعف عضلهٔ حلقوی مری است (دریچه ماهیچه‌ای که نای را به معده وصل می‌کند). این دریچه در بسیاری از نوزادان هنگام تولد در وضعیت نسبتاً شلی قرار دارد. به دلیل شل بودن این عضله، غذا در معده نمی‌ماند. بلعیدن هوای زیاد و نیز شیردهی بیش از حد، می‌تواند منجر به بروز این مشکل شود.
درمان رفلاکس
در بسیاری از موارد با قوی‌تر شدن ماهیچه‌های عضلهٔ حلقوی مری در اولین سال تولد نوزاد، این ناراحتی از بین می‌رود. اگر نوزادتان از شیر خشک استفاده می‌کند، پزشک ممکن است به شما توصیه کند که به جای آن از شیر دارای پایهٔ سویا و یا شیر خشک با حساسیت‌زایی پایین استفاده کنید. همچنین ممکن است پزشک به شما توصیه کند که به مقدار کمتر و با وعده‌های بیشتر به او شیر بدهید تا معده او بیش از حد پر نشود. برخی از مطالعات پیشنهاد می‌کنند که به شیر مادر یا شیر خشک، غذای برنجی مخصوص نوزاد اضافه کنید تا غلیظ‌تر شود. این کار می‌تواند به کاهش علائم رفلاکس کمک کند. هنگام شیردهی و بعد از آن، او را به حالت مورب نیمه عمودی در آغوش بگیرید در حالی که سر او به نسبت بدنش ۳۰ درجه بالا‌تر نگه داشته شده، تا مانع از بالا آوردن شیر شوید. حتی وادار کردن نوزاد به آروغ زدن به طور پی‌در‌پی می‌تواند از علائم رفلاکس بکاهد.
سندرم مرگ ناگهانی نوزاد (SIDS)
بد‌ترین کابوس هر مادری این است که سراغ تخت کودکش برود و ببیند که او دیگر نفس نمی‌کشد. سندروم مرگ ناگهانی نوزاد یعنی مرگ بی‌دلیل یک نوزاد سالم هنگام خواب. این مسأله معمولاً بین هفته دوم و دوازده ماهگی نوزاد رخ می‌دهد؛ هر چند ممکن است بعد از آن نیز این اتفاق بیافتد. سندرم مرگ ناگهانی کودک دلیل مشخصی ندارد و همین مسأله به ترس مادران می‌افزاید.
شما مادران برای جلوگیری از آن می‌توانید اقداماتی را انجام دهید. توجه داشته باشید که نوزادتان همیشه به پشت بخوابد. همچنین تمامی پتوهای نرم را از تخت او بردارید. دقت کنید که نوزادتان شب‌ها جای راحتی داشته باشد، اما اتاق او بیش از حد گرم نباشد، بیش از اندازه به او لباس نپوشانید و از انداختن پتوهای اضافه بر روی او نیز خودداری نمایید. از سیگار کشیدن در خانه و اطراف نوزادتان اجتناب کنید و به دیگران نیز اجازه ندهید که در خانهٔ شما سیگار بکشند. بسیاری از افراد، بی‌سیم‌های مخصوص مراقبت از نوزاد تهیه می‌کنند تا صدای تنفس نوزادشان را بشنوند، به وسیلهٔ این روش شما در همه حال از وضعیت نوزادتان با خبر می‌شوید.
سه ماهگی- هفته سوم
در این هفته نوزاد ممکن است با شنیدن صدای شما سرش را بچرخاند. نوزاد از این طریق هنگامی که با او صحبت می‌کنید، شما را تأیید کرده و به شما اهمیت می‌دهد. وقتی او را به حالت نشسته قرار می‌دهید، می‌تواند سرش را ثابت و در راستای بدن نگه دارد. حرکات او هماهنگی بیشتری دارند. پتویی را روی زمین بیاندازید و به او اجازه بدهید که تکان بخورد و دست‌ها و پا‌هایش را تکان بدهد تا ماهیچه‌هایش تقویت شوند. همچنین نوزاد، بدنش را با استفاده از پا‌هایش هل می‌دهد، این اولین گام آمادگی برای چهار دست و پا راه رفتن است.
نوزاد شما در هفتهٔ یازدهم کم‌کم اجتماعی می‌شود، اخم می‌کند، لبخند می‌زند، سعی می‌کند که با شما ارتباط برقرار کند و نیز ممکن است موقع شیر خوردن چند ثانیه‌ای مکث کند، فقط برای اینکه به چهره شما نگاه کند و لبخند بزند. همچنین بیشتر با شما ارتباط برقرار می‌کند و اگر زیاد به او توجه نکنید، شروع به غر زدن می‌کند.
بسیاری از خانواده‌ها نگران این هستند که بزرگ کردن کودک با چند زبان ممکن است باعث تشویش او شود. محققان می‌گویند که ذهن نوزادان حتی در یازده هفتگی نیز برای یادگیری بسیاری از زبان‌ها برنامه ریزی شده است.
محققان به این نتیجه رسیده‌اند که نوزادان ذاتاً دارای ظرفیت یادگیری هر نوع زبانی هستند، چه اسپانیولی و چه سواحیلی. در حالی که نوزادان ذاتاً دارای توانایی تلفظ تمامی صداهای همه زبا ن‌ها هستند، اما در شش تا دوازده ماهگی او به طرز بیان و شیوه سخن گفتن زبانی که در خانه استفاده می‌شود، توجه می‌کند و این توانایی کم‌کم از بین می‌رود.
نوزادان صداهایی را که می‌شنوند، تقلید می‌کنند و توانایی تلفظ صداهایی را که برای صحبت کردن به آن نیاز دارند، در خود تقویت می‌کنند.
بسیاری از مادران می‌خواهند که در روز یک یا دوبار به جای شیر خودشان از شیر گاو استفاده کنند. پزشکان اطفال توصیه می‌کنند تا دوازده ماهگی به نوزادتان شیر گاو ندهید، زیرا بدن نوزاد هنوز به اندازه کافی برای هضم نمک و پروتئین اضافی موجود در شیر گاو، قوی نشده است و ممکن است به کلیه‌های او آسیب رسیده و باعث خونریزی روده‌ای و کم خونی او شود. در هفتهٔ یازدهم، بهترین کار این است که شیر خود یا شیر خشک به او بدهید.
سه ماهگی- هفته چهارم
در این هفته هنگامی که نوزادتان روی شکم خوابیده است، می‌تواند سرش را تا ۹۰ درجه بلند کند. همچنین، مسائل را بهتر به خاطر می‌سپارد. وقتی وارد اتاقش می‌شوید، لبخند می‌زند (نشانه واضحی از قوهٔ تشخیص او). نوزادان عاشق تکرار هستند، مانند گوش دادن به یک داستان برای چندین بار و یا دنبال کردن روال روزمره خوردن و خوابیدن و بازی کردن. این کار در واقع به تقویت مغز و حافظهٔ آن‌ها کمک می‌کند.
همسرتان شاید هرگز به روی شما نیاورد، اما در این سن ممکن است احساس کند که نوزاد، شما را به او ترجیح می‌دهد و این مسأله ممکن است وی را ناراحت کند. وقتی نوزاد را در آغوش می‌گیرد، ممکن است جیغ بکشد و دنبال شما بگردد، و وقتی او را به شما تحویل می‌دهد، ناگهان ساکت می‌شود. زیرا مادر برای نوزاد، غذا و راحتی را تداعی می‌کند.
در هفته دوازدهم، شکم نوزاد به اندزاه کافی بزرگ شده است تا آنقدر غذا در خود ذخیره کند که ۵ (یا بیشتر از ۵) ساعت بدون غذا بخوابد. یعنی یکی از همین روز‌ها، نوزادتان کم کم تمام شب را می‌خوابد، یا حداقل آنقدر می‌خوابد که شما هم یک خواب راحت داشته باشید.
اما اگر هنوز هم مثل یک جغدِ شب زنده دار هستید، با این شیوه‌ها به او کمک کنید که بیشتر بخوابد:
نگذارید در طول روز تعداد دفعات زیادی چرت بزند یا بیشتر از سه ساعت متوالی بخوابد؛ چون ممکن است هنگام شب دیگر خوابش نیاید.
سعی کنید در آخرین وعدهٔ او قبل از زمان خواب، غذای بیشتری به او بدهید.
همین که صدای او را شنیدید به طرف او ندوید (و پوشک او را عوض نکنید، مگر اینکه مدفوع کرده باشد).
اینکه نوزادتان را هنگام گریه کردن به حال خودش رها کنید، در سخن آسان‌تر است تا در عمل، اما این کار برای این است که کمک کنید خودش به خواب برود. اما زمانی که شما به سراغ او بدوید، برای به خواب رفتن به شما تکیه می‌کند. قبل از اینکه شما یا همسرتان به سراغ او بدوید، حداقل ۵ تا ۱۰ دقیقه صبر کنید، ببینید که خودش دوباره به خواب می‌رود یا خیر.
