در اولین هفته از دو ماهگی نوزاد، او کارهای مهمی انجام میدهد، در دو ماهگی نوزاد اولین لبخند فرزندتان را خواهید دید. کارهایی که دلتان را آب میکند؛ در دو ماهگی نوزاد مثلاً اولین لبخند اجتماعی او را خواهید دید. از آنجایی که نوزاد یاد میگیرد که حالتهای چهره شما را تقلید کند، خندههای شما به او کمک میکند این کار را تقلید کند و اولین لبخند نوزاد بر لبانش جاری شود. در ادامه این مطلب بصورت هفته به هفته همه چیز درباره نوزاد دو ماهه را به شما خواهیم گفت. با ما همراه باشید.
دوماهگی نوزاد – هفته اول
نوزادتان روز به روز با زمین آشناتر میشود و میبینید که بدنش کم کم دارد باز میشود. حالا که هفته هاست از محیط رحم خارج شده است، اوقات کمتری را به شکل خمیدهای که در رحم داشت میگذراند و شروع به کشیدن و باز کردن بدنش میکند؛ دستها و انگشتانش را باز و پشت خود را صاف میکند. همچنین ماهیچههای اصلی بدن او قویتر میشوند. سر و گردن او محکمتر میشوند. در این زمان یعنی در یک ماهگی، باید بتواند سرش را ۴۵ درجه بالا بیاورد و آن را به مدت زیادی بالا نگه دارد.
نوزاد در دو ماهگی هنگامی که به پشت یا روی شکم خوابیده است، خیلی زود شروع به بلند کردن سرش میکند. برای اینکه به رشد کلی ماهیچههای او کمک کنید، روزی ۱۵ دقیقه او را روی شکم بخوابانید. شکم او را روی پتو قرار بدهید و چند اسباب بازی جلوی او بگذارید تا تشویق به قاپیدن آنها شود. اگر غر میزند، کنار او دراز بکشید و پشتش را قلقلک بدهید؛ این کار به او آرامش میبخشد. باید بدانید که بسیاری از نوزادان از خوابیدن روی شکم متنفرند. اما انجام این کار حتی برای چند دقیقه، گردن، نیم تنهٔ بالا و ماهیچههای دست نوزاد را قوی کرده و راه را برای حرکاتی مثل غلت زدن یا بالا آوردن بالا تنه، باز میکند. اینها فعالیتهایی هستند که در ۳ تا ۴ ماه آینده شاهد آنها خواهید بود.
نشاندن نوزاد دو ماهه روی صندلی فنری، کالسکه و یا روی پاهایتان، شیوهٔ بسیار خوبی برای وقت گذرانی است. هر کدام از اینها، تمرینهای کوچکی برای تقویت ماهیچههای مختلف بدن هستند. به علاوه نوزادتان همین طور که علاقه بیشتری به دنیای پیرامون خود پیدا میکند، دوست دارد مناظر متنوعی را تجربه کند.
وقتی مشغول انجام کارهایتان هستید، نوزاد دو ماهه از شنیدن صدای شما حتی در آن طرف اتاق لذت میبرد. از صحبتهای کودکانه احساس حماقت نکنید. نوزادان از این شیوه مکالمه با صدای زیر و کشدار که در واقع ساختار و شیوه کاربرد زبان را به او میآموزد، لذت میبرند.
نوزاد در دو ماهگی نمیتواند حرف بزند و در به کارگیری زبان اشاره و زبان بدنی مهارت چندانی ندارد، اما در گریه کردن واقعاً استاد است.
برخی از نوزادن دراین سن دچار چیزی شبیه به شوره سر (Cradle cap) میشوند. این عارضه پوستههای سفید روی سر نوزاد است که شبیه شوره سر بزرگسالان است و خطری برای نوزاد ندارد. استفاده از شامپو به تنهایی و به صورت روزانه ممکن است این مشکل را بدتر کند، در بزرگسالان نیز همین طور است. شامپو زدن روزانه ممکن است پوست سر نوزاد را خشک کرده و این پوستهها را بدتر کند. در موارد خفیفتر، سعی کنید سر نوزاد را قبل از شامپو زدن با روغنهای طبیعی مانند روغن نارگیل، روغن زیتون، روغن گیاه جوجوبا و یا روغن هستهٔ انگور ماساژ دهید. اجازه بدهید روغن چند دقیقهای روی سر او بماند تا این پوستهها را شل کند و بعد مثل همیشه سر او را با شامپو بشویید. سر نوزاد را خشک و خنک نگه دارید، زیرا عرق کردن ممکن است باعث افزایش حجم این پوستهها شود.
آگاهی از اینکه گریه نوزاد دو ماهه طبیعی است یا خیر، میتواند به شما در رفع نیازهای او کمک بیشتری کند. این جار و جنجالها شیوهای است که نوزاد برای فهماندن نیاز خود به شما اتخاذ میکند: نوزادتان میداند که بدون مواظبت شما نمیتواند زنده بماند، بنابراین ذاتاً مجهز به ابزاری است که شما را وادار به برآوردن نیازهای او میکند.
این چرخه به این صورت شروع میشود:
نوزاد گریه میکند.
آنقدر مشوش میشوید که ناخود آگاه سعی میکنید بفهمید چه میخواهد.
بعد این معما را حل کرده و او را راضی میکنید.
حالا نوزاد شما مطمئن شده است که میتواند برای رفع نیازهای خود به شما اعتماد کند و این مسأله اساس رابطهٔ شما و نوازدتان را پی ریزی مینماید.
تنها جنبهٔ مثبت گریه این است که شما را به مواظبت از نوزاد وادار میکند که به نوبهٔ خود به بقای او کمک خواهد کرد. جنبهٔ منفی آن این است که گاهی اوقات خیلی سخت است که متوجه شوید به چه چیزی نیاز دارد، زیرا ممکن است بدون هیچ دلیل خاصی بهانه گیری کند. آگاهی شما به عنوان مادر یا پرستار نوزاد درباره اینکه کدام یک از گریههای او طبیعی و کدام یک غیر طبیعی است میتواند به شما کمک کند که این دوره را خیلی خوب کنترل کنید.
گریه نوزاد در دو ماهگی به اوج خود میرسد، یعنی دو تا ۳ ساعت در روز و در سه ماهگی به کمتر از روزی یک ساعت کاهش مییابد. نوزادان بیشتر عصرها گریه میکنند و این الگوی گریه کردن در تمامی فرهنگها یکسان است. تحقیقات نشان میدهند گریهٔ نوزادان با توجه به نیاز فعلی آنها، شکل و درجهٔ متفاوتی دارد. به زودی میتوانید نیازهای او را تشخیص بدهید.
برای مثال:
گرسنگی: نوزاد وقتی گرسنه است، آشفتگی متوسطی از خود بروز میدهد و شروع میکند به ناله و زاری.
درد: حسی که باعث گریه ناگهانی میشود.
عصبانیت: احساسی که باعث گریه شدیدتر و بلندتر میشود.
وقتی آموختید که گریههای نوزاد دو ماهه را تفسیر کرده و به نیازهایش پاسخ دهید، او هم در گریههایش استادانهتر عمل خواهد کرد. وقتی برای غذا گریه میکند، شما به او غذا میدهید و به زودی میآموزد که هر وقت گرسنه شد به همان صورت گریه کند تا شما به او غذا بدهید. توجه سریع به گریه نوزاد در سه ماه اول زندگیاش باعث میشود که در ماههای بعدی کمتر گریه کند! بنابراین ارزش آن را دارد که برای حل جیغ و دادهای او وقت بگذارید.
اگر در دو ماهگی نوزاد خیلی از این مقیاس فاصله گرفته است، حتماً با پزشک مشورت کنید.
از آن جایی که حالا دیگر میدانید فرزندتان احتمالاً در هر جایی ممکن است با فواصل ۳۰ دقیقهای تا سه ساعته در روز گریه کند، خودتان را آماده کنید و به خود (و همسرتان) یادآور شوید که قبل از گریه لازم نیست حتماً آژیر خطر را بشنوید؛ باید بدانید که گریه پیشهٔ نوزاد است و اینکه بیشتر والدین به موقع و با حوصله و تمرین میتوانند بفهمند که گریه او به چه معناست تا در صدد خاتمه دادن به آن باشند.
بیشتر گریهها، نشانهٔ گرسنگی نوزاد است، یا نشانهٔ نیاز او به آرام شدن که از طریق در آغوش گرفتن، نوازش کردن و تکانهای گهوارهای میسر میشود. اگر با این کارها آرام نشد، او را روی شانههایتان قرار بدهید و به آرامی بپرید و یا به شکل گهواره تکان بخورید یا قدم بزنید. سپس قنداق کردن را امتحان کنید، یک پستانک هم دم دست داشته باشید. آرام با او صحبت کنید یا آوازهای ریتمیک بخوانید و او را از سر تا پا ماساژ بدهید. راههای مختلفی را امتحان کنید تا ببینید که کدام مورد مؤثر واقع میشود.
مهم است که به احساسات و عواطف، استرس، گرسنگی و خستگی خودتان نیز اهمیت بدهید. اگر بیش از حد خسته شوید، کمتر میتوانید به نیازهای او پاسخ بدهید. اگر احساس میکنید که خیلی خسته شدهاید با همسر، مادر، خواهر و یا دوست و همسایه مورد اعتمادتان که میتوانند از نوزادتان مواظبت کنند، تماس بگیرید تا خودتان کمی استراحت کنید (با کسانی که شما را با توصیههای خود بمباران میکنند یا باعث میشوند که احساس عذاب وجدان کنید، تماس نگیرید).
اگر کسی را برای مراقبت کردن از نوزاد دو ماهه خود ندارید، ببینید که آیا کاملاً شیر خورده است یا نه، او را در رختخواب بگذارید و خودتان چند دقیقهای دراز بکشید و دوباره سراغ او بروید. به احتمال زیاد دیگر گریههای او قطع شده و هر دوی شما آرام شدهاید.
دو ماهگی نوزاد – هفته دوم
در دو ماهگی نوزاد حالا دیگر زمزمههایش کمکم شبیه آواهای صدا دار خواهد بود و کمکم کلمات ترکیبی مانند «گو-گا» را از زبان او میشنوید. همچنین هنگامی که نوزادتان از دراز کشیدن روی شکمش لذت میبرد، ممکن است کم کم متوجه شوید که میتواند با کمک دستها، سینهاش را از زمین بلند کند.
معمولاً گریه نوزاد در شش هفتگی به اوج خود میرسد. اگر از گریههای او خسته شدهاید، ناراحت نباشید؛ زیرا در هفتههای بعد کمتر میشود. اما در ۲۰ تا ۲۵ درصد از نوزادانی که دچار کولیک (colic) هستند – که علائم آن گریههای طولانی، ناگهانی و آرامش ناپذیر است که هر بار ۴ ساعت طول میکشد – ممکن است گریهها تا چند هفته ادامه داشته باشد. در بسیاری از نوزادان این مسأله در هفتههای اول خود را نشان میدهد و درست در هفتهٔ ششم به اوج خود میرسد و تا ۳ یا ۴ ماهگی ادامه پیدا میکند.
در هفتهٔ ششم، توجه نوزاد به طراحیهای دارای تضادِ رنگی شدید (مخصوصاً سیاه و سفید) جذب میشود.
یک روز متوجه میشوید که نوزادتان به پیراهن سیاه و سفید پدرش خیره شده و مجذوب خطهای راه راه آن شده است. روز دیگر میبینید که چشمش به قاب مشکی عینک فردی خیره شده است: تفاوت بین رنگ قاب عینک و رنگ چهرهٔ فرد، توجه نوزاد را به خود جلب میکند. ظاهراً سعی میکند که ببیند صورت و قاب عینک هر کدام از کجا شروع و به کجا ختم میشوند.
تحریک کردن یا به فعالیت واداشتن نوزاد دو ماهه، یکی از بهترین شیوههای کمک به او در کشف دنیای پیرامونش است. اما چگونه این کار را انجام دهیم و از کجا بفهمیم که زیاده روی نکردهایم؟
وقتی نوزادتان بیدار است با صحبت کردن با او شروع کنید. به او بگویید که مشغول چه کاری هستید، برایش آواز بخوانید، قلقلکش بدهید و با او بازی کنید. با انجام این کارها متوجه خواهید شد که او از چه چیزی خوشحال و از چه چیزی ناراحت میشود. به اندازهٔ کافی با او ارتباط برقرار کنید، اما زیادهروی نکنید.
اگر نوزادتان شروع به نق زدن کرد یا از همان اول کار نق زد، یعنی اینکه حال و حوصله ندارد. وسایل آرامش او را فراهم کنید. همهٔ ما و حتی نوزادان، نیاز داریم که زمانی را با خودمان تنها باشیم.
سرنخهایی که نوزاد در اختیارتان قرار میدهد را دنبال کنید، تا از بازی با او لذت ببرید.
دو ماهگی نوزاد – هفته سوم
وقتی با نوزادتان صحبت میکنید، جزئیات کارهایی را که انجام میدهید، به او بگویید. چه هنگام لباس پوشاندن، چه هنگام شیر دادن و چه هنگام عوض کردن پوشک او. با اینکه نمیتواند به شما پاسخ بدهد، اما باید از او سؤال هم بپرسید: «گرسنهای؟»، «جایت خیس شده؟» نوزاد شما کم کم اینها را متوجه میشود و هنگامی که از او سؤال میکنید، با خنده و کوبیدن پاهایش به شما پاسخ میدهد.
نوزادان در هفته هفتم میتوانند به یک جهت غلت بخورند. این کار برای نوزادتان کار بزرگی است که باید آن را جشن بگیرید. با دست زدن و شادی کردن به او بفهمانید که کار مهمی انجام داده و به او افتخار میکنید. همچنین دست زدن را نیز به او میآموزید. در این زمان مشاهده میکنید که نوزادتان دستهایش را به شکل دست زدن به هم نزدیک میکند.
حواس نوزاد دو ماهه به طور روز افزون قویتر میشود. اگر وارد اتاق شوید و او را صدا کنید، به سمت شما نگاه خواهد کرد. این نشان میدهد که او، صدا و تصویر یعنی دو حسشناختی مهم را با هم هماهنگ کرده است. قوهٔ بینایی او نیز دارد قویتر میشود. عروسکی را جلوی او بگیرید، آرام آرام آن را به سمت راست و بعد به سمت چپ ببرید. چشمان او عروسک را دنبال خواهند کرد. این توانایی است که به آن ردیابی میگویند.
از آنجایی که نوزاد در این سن در طول روز، مدت زمان بیشتری را بیدار میماند، برای او موسیقی بگذارید یا آواز بخوانید تا به رشد حواس او کمک کنید. لازم نیست خودتان را محدود به استفاده از ترانههای کودکانه کنید. برای یک نوزاد دو ماهه خانه را مملو از صدای موسیقی کنید، از موسیقیهای کودکانه گرفته تا موسیقی موتزارت و ابراز شادی نوزادتان را که شروع به ایجاد صداهای کودکانه، ملچ و ملوچ کردن و تکان دادن دست و پاهایش میکند، تماشا کنید.
در این هفته نوزادتان شبها بیشتر میخوابد. حتی ممکن است به مدت ۵ تا ۶ ساعت مداوم بخوابد. در این زمان حتی اگر نیم ساعت به زمان خواب او اضافه شود، نعمت بزرگی است. برای اینکه به او کمک کنید تا مدت زمان بیشتری بخوابد:
۳۰ تا ۶۰ دقیقه قبل از زمان رفتن به رختخواب، به او شیر بدهید. نوزادانی که درست بعد از خوردن شیر میخوابند، به خوبی نوزادانی که زمان کمی برای هضم غذا بیدار بودهاند، نمیخوابند.
برای یک نوزاد دو ماهه یک کار را به شکل عادت قبل از خواب درآورید. یک حمام گرم، خواندن کتاب با هم، آواز خواندن و بوسیدنِ هم قبل از خواب، نه تنها راه شیرینی برای گذراندن زمان با او را فراهم میکند، بلکه به او این واقعیت را خاطر نشان میسازد که دیگر وقت خواب فرا رسیده است. به علاوه نوزادان مخلوقات عادتپذیری هستند، بنابراین وجود روال عادی مطمئن، به او کمک میکند که بداند بعد از انجام این کار نوبت چه چیزی است.
اگر شب از خواب بیدار شود، اما وقت شیر دادن به او نرسیده باشد، سعی کنید او را بدون اینکه از رختخوابش جدا کنید، آرام کنید. وقتی پشتش را مالش میدهید یا برای او لالایی میخوانید، متوجه میشود که شما پیش او هستید. اما این توانایی را در خود ایجاد میکند که خودش به خواب برود.
پایان دو ماهگی نوزاد – هفته چهارم
احتمالاً زمان خیلی سریع گذشته است، اما قطعاً تغییرات بسیار زیادی را در این هشت هفته مشاهده نمودهاید. تغییراتی که با شخصیت درخشان نوزادتان شروع میشود. این روزها او به دوستان و آشنایان مهربان خود لبخند میزند، هنگامی که بر روی شکم او شیشکی میبندید، شروع به خندیدن میکند و نیز هنگامی که میخندید یا با او دالی موشه بازی میکنید، از آن لذت میبرد. همچنین نوزاد در دو ماهگی سرو صدای زیادی ایجاد میکند. صداهای بامزه و جیغهای بلندی میکشد و وقتی وارد اتاق میشوید، به نشانه خوشحالی شروع میکند به ایجاد صداهای کودکانه (به دلیل تکامل قوه بینایی). شاید شما دو نفر به یک زبان صحبت نکنید، اما این تولید صدا، او را به ادای اولین کلمات خود تشویق میکند. اگر با دقت گوش کنید و بعد جواب او را بدهید، تشویق میشود تا به تجربه و آزمایش این صداها ادامه بدهد. شاید این مکالمهها برایتان مضحک باشند، اما شیوهٔ بسیار خوبی برای پرورش مهارتهای او هستند.
هنگامی که نوزاد با مسأله ناراحت کنندهای مواجه میشود، تنفر او را در چهرهاش خواهید دید. دراین تحقیق وقتی پستانک نوزادان را در آب تلخی فرو کرده و بعد در دهانشان گذاشتند، نوزاد تنفر خود را از این طعم بروز داد.
بین ۲ و ۳ ماهگی نوزاد ممکن است شاهد ابراز احساساتی از این قبیل باشید:
- ناراحتی از شیوههای درمانی دردناک
- احتیاط و نگرانی هنگام دیدن چهرههای ناآشنا
- ابراز ناامیدی هنگامی که او را از انجام عملی مانند کوبیدن روی شیئی باز میدارید.
- تعجب هنگام دیدن شیئی که از جعبه اسباب بازی بیرون میپرد.
تقویت مغز در پایان دو ماهگی نوزاد
در طول سه ماه اول مغز نوزاد هم از لحاظ ابعاد حدود ۵ سانتیمتر رشد میکند و هم به لحاظ پیچیدگی. وقتی احساسی را از نوزاد میبینید، آن را تایید کرده و نام احساس او را بگوید: «اِ، ناراحت شدی که بابا داره میره» یا «از اینکه خرگوشت رو دیدی خوشحالی!» با انجام این کار، هنر همدلی را در او تقویت خواهید کرد؛ مهارتی که هنگام تأیید احساس نوزاد باعث ایجاد استحکام عاطفی میشود.
همواره حس همدلی را به عنوان بخشی از تربیت خود قرار بدهید؛ همدلی ابراز حقیقی عشق و علاقه است و مبنای هوش احساسی نوزادتان را پیریزی خواهد کرد.
از دورههای کوتاه مدت آرامش و هوشیاری برای آشنایی هرچه بیشتر با نوزادتان استفاده کنید. با او حرف بزنید، برایش آواز بخوانید، عکسهای روی دیوار را برایش توضیح بدهید، اجناس جدیدی را در اختیار او قرار بدهید تا آنها را لمس کند و صداها و تصاویر جدید را به او ارائه دهید. با اینکه نوزاد نمیتواند با شما حرف بزند اما به هر صورت در حال یادگیری است.
واکسیناسیون پایان دوماهگی
برخی از مردم عقیده دارند که واکسیانسیون برای نوزادشان خطر دارد، زیرا هر نوع از واکسنها عوارض جانبی احتمالی اما نادر خود را دارند؛ ولی از نظر پزشکان واکسیناسیون بسیار ایمنتر از انجام ندادن آن است. اگر نگران این موضوع هستید، بهترین کار این است با پزشک دربارهٔ نگرانیهای خود صحبت کنید.
DTAP– که بیشتر به نام واکسن دیفتیری، کزاز و سیاه سرفه (خروسک) شناخته میشود. کودک شما تا ۶ سالگی، ۵ بار این واکسن را دریافت میکند و بعد از آن هر ۱۰ سال یک بار واکسن یادآوری را دریافت خواهد کرد.
IVP– که بیشتر به نام واکسن فلج اطفال شناخته میشود. کودک تا ۶ سالگی، ۴ بار این واکسن را دریافت خواهد کرد. و بعد از آن نیازی به واکسن یادآوری ندارد.
MMR– که بیشتر به عنوان واکسن سرخک، اریون و سرخجه شناخته میشود. کودک شما تا ۶ سالگی، ۲ بار این واکسن را دریافت خواهد کرد.
Var– که بیشتر به نام واکسن آبله مرغان شناخته میشود، یکی از جدیدترین واکسنهای موجود است. نوزاد این واکسن را یک بار، بین ۱۲ تا ۱۸ ماهگی دریافت خواهد کرد.
Hibv– که بیشتر به نام واکسن باکتری کشندهای به نام آنفلوانزای هموفیلوس B شناخته میشود. نوزاد تا ۱۵ ماهگی، این واکسن را ۴ بار دریافت خواهد کرد.
Hep B– که بیشتر به نام واکسن بیماری مزمن کبد، هپاتیت B شناخته میشود. نوزاد تا ۱۸ ماهگی، ۳ بار این واکسن را دریافت خواهد کرد.
PCV7– که بیشتر به نام واکسن ذات الریه (Pneumococcal Conjugate) شناخته میشود، یا بیماری که منجر به مننژیت، ذات الریه، یا سایر بیماریها در کودکان میشود. نوزادتان تا ۱۵ ماهگی، ۴ بار این واکسن را دریافت خواهد کرد.
آنفلوانزا – این واکسن به نوزادان بالای ۶ ماه زده میشود تا در جلوگیری از مبتلا شدن به آنفلوانزا در روزهای سرد زمستان کمک کند. این واکسن به توصیه پزشک سالی یک بار به نوزادتان تزریق میشود.
عوارض منفی واکسیناسیون به ندرت دیده میشوند، اما به هر حال این مسأله اتفاق میافتد. وقتی توصیه میشود با پزشکتان تماس بگیرید که نوزاد ساعتها بیوقفه گریه میکند، تب شدیدی دارد و یا دچار تنگی نفس و یا ورم شدید (در ناحیهٔ تزریق) شده است. شاید مشکل مهمی نداشته باشد، اما فراهم نمودن ایمنی و سلامتی نوزاد بهتر از تأسف خوردن در آینده است.
معاینات دو ماهگی نوزاد
معایناتی که پزشک بر روی نوزاد انجام میدهد، شامل موارد زیر میشود:
- قد و وزن
- طول و اندازهٔ سر
- معاینه از سر تا پا
- قوهٔ بینایی و شنوایی
- ششها و قلب
- مراحل رشد
سؤالهای اصلی که پزشک از شما خواهد پرسید، شامل موارد زیر میشود:
تغذیه نوزاد در دو ماهگی
اینکه آیا شیر خشک میخورد یا شیر خودتان را به او میدهید، هر چند وقت یکبار و به چه مقدار شیر میخورد.
ادرار نوزاد در دو ماهگی
دربارهٔ تعداد دفعات ادرار او و نیز درباره رنگ و غلظت مدفوع، از شما سؤال خواهد کرد.
خواب نوزاد دو ماهه
پزشک همچنین دربارهٔ خواب نوزاد و اینکه چند ساعت، در چه وضعیتی و در کجا میخوابد، از شما سؤال خواهد کرد.
رفتار و رشد نوزاد دو ماهه
اینکه آیا او به صدای شما پاسخ میدهد، لبخند میزند، صداهای کودکانه تولید میکند، به چهرهٔ شما نگاه میکند، هنگامی که شیئی را جلوی او تکان میدهید، آیا با چشم آن را دنبال میکند و اینکه هنگامی که او را روی شکم میخوابانید، چه کارهایی انجام میدهد.
عالی بود
عالی بوووووود❤❤❤???