مزاج از دیدگاه طب سنتی ایران مبحث مهم و ضروری محسوب می‌شود، هر فرد دارای یک مزاج پایه یا جبلی که از پدر و مادر خود به ارث می‌برد به دنیا می‌آید و هر کدام از اعضاء بدن دارای مزاج خاصی است که در حفظ و تعادل فرد اثر گذار است.
اگر اندام‌های بدن از حالت مزاجی طبیعی خود خارج شوند، اختلال در عملکرد آنها رخ می‌دهد که می‌تواند بر کل بدن اثرگذار باشد و زمینه‌ساز بسیاری از بیماری‌ها شود. این خروج از حالت طبیعی مزاجی اندام را سوءمزاج آن اندام گویند و در بسیاری از بیماری‌ها به تعادل رساندن مزاج اندام‌ها در اولویت درمان قرار دارد.
از بیماری‌های شایع زنان در دهه‌های اخیر، "آمنوره" یا "عقب افتادن قاعدگی" است که خود می‌تواند از اسباب ایجادکننده "ناباروری"باشد و یکی از علل ایجادکننده گرفتگی و انسداد رحم، سوءمزاج‌های آن است که شناخت علائم آنها و درمان براساس پزشکی ایرانی می‌تواند راهگشای معضلات بسیاری از زنان در سنین باروری باشد.
مزاج طبیعی رحم برای یک بارداری سالم باید دارای رطوبت و گرمای کافی باشد. اگر رحم زن و نطفه مرد مشکلی نداشته باشند معمولاً قابلیت تکوین جنین را دارند. به عبارتی اگر از سوءمزاج و مشکلات داخلی و خارجی و علل بدنی و نفسانی که می‌تواند باعث سقط شوند، وجود نداشته باشد، جنین تشکیل می‌شود اما این دو باید در یک زمان واحد به محلی خاص برسند تا امکان آمیختن و یکی شدن آنها و بارداری باشد.
اگر زنان تمایل به بارداری دارند باید حداقل ۳ ماه قبل از بارداری دستورات غذایی را رعایت کنند تا خون پاکیزه و صالحی در بدن ساخته شود و مزاج فرد به تعادل برسد.
در طب سنتی برخی غذاها به عنوان غذای مطلق نامیده شده است، به دلیل اینکه خون پاکیزه و صالحی را در بدن می‌سازد و بدن را به سمت گرمی یا سردی پیش نمی‌برد و تعادل را در بدن برقرار می‌کند که مصرف برخی موادغذایی مانند بادام، انجیر،مویز و انگور در تولید خون صالح نقش بسزایی دارد.
کلینیک نازایی بیمارستان امام خمینی(ره) یکی از مراکزی است که در زمینه ناباروری از دیدگاه طب سنتی به بیماران خدمات ارائه می‌دهد؛ در این کلینیک متخصصان طب سنتی همراه با یکی از متخصصان زنان و نازایی به درمان ناباروران می‌پردازند. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه درمان ناباروری در این کلینیک با سودابه بیوس متخصص طب سنتی به گفت‌و‌گو پرداختیم.
ناباروری را از دیدگاه طب سنتی تعریف کنید؟
بیوس: در طب سنتی هم تقریباً شبیه به طی جدید است. البته به عنوان عسر الحمل به معنای کسی که دیر باردار می شود می گوید یعنی کسی که دیر حامله شود و اگر کسی به مدت یک سال بدون جلوگیری باردار نشد نابارور گفته می شود.
برخی از افراد نیز عقیم واقعی هستند یعنی به طور مادرزادی نابارور هستند یعنی اصلاً هیچ وقت توانایی باروری را پیدا نمی کنند در برخی منابع طب سنتی آمده اگر به رگ پشت گوش مردان ضربه ای وارد شود و رگ پشت گوششان پاره شود، بدنشان توانایی تولید اسپرم را نخواهد داشت و این افراد عقر(نازا) واقعی هستند.
امروزه بیشتر کسانی که نابارور هستند را عسرالحمل می‌گویند یعنی کسانی که به دشواری باردار می شوند که علت‌های مختلفی از جمله سوء مزاج های که وجود دارد یا اختلال در عملکرد تخمدانها باشد همچنین در مواردی رحم زن به خوبی کار می کند ولی اعضاء دیگر بدن زن مانند معده و کبد به خوبی فعالیت ندارد که همه این موارد موجب ناباروری می شود.
ناباروری در مردان و درمان آن را توضیح دهید؟
ناباروری در مردها را هم به چند دسته تقسیم می‌شود، قوام و تعداد اسپرم در باروری تاثیر زیادی دارد که اگر میزان اسپرم پایین باشد و قوام لازم را نداشته باشد مرد نابارور خواهد بود.
البته روش نزدیکی نیز ممکن است در برخی موارد اشتباه باشد و زن و مرد در باروری مشکل نداشته باشند البته در بسیاری موارد با اصلاح سبک زندگی زوجین نابارور بارور می‌شوند حکیم جرجانی در کلاس های طب خود به شاگردانش روش های مناسب نزدیکی را آموزش می دادند که در باروری بسیار اهمیت دارد البته افسردگی و استرس نیز از اعراض نفسانی یعنی حالات روحی و روانی محسوب می‌شود که خود جزء علل ناباروری محسوب می شود.
افرادی که هنگام نزدیکی استرس و اضطراب دارند، احتمال ناباروریشان زیاد می‌شود و بعضی از افراد نیز هم بدون علت مانند درختی هستند که اصلاً میوه نمی‌دهد و به هر دلیلی، ممکن است که یک فردی هم اینطوری باشد که آن را ما "عقم" حقیقی می‌گوییم یعنی آن را ناباروری حقیقی می‌نامیم ولی بقیه افراد که بارور نمی‌شوند را به "عسر الحمل" یعنی باروری مشکل نام می‌بریم.
امروزه بیماران زیادی به ما مراجعه می‌کنند از دیدگاه طب جدید به تنبلی تخمدان مبتلا هستند. تغییر شیوه زندگی و چاقی زنان موجب شده است که امروزه در زنان جوان ناباروری افزایش پیدا کند البته ناباروری در مردان نیز وجود دارد ولی به نظر می‌رسد که در زنان بیشتر از مردان است.
به عنوان مثال دختر خانم ۲۲ ساله ای به ما مراجعه کرد که دچار نارسایی زودرس تخمدان شده بود یعنی قبل از اینکه ازدواج کند و باردار شود، تخمک‌هایش از بین رفته بود. ولی به نظر من ناباروری در زنان بیشتر از مردان است و باید خاطر نشان کرد درمان ناباروری مردان در طب سنتی بسیار راحت تر از درمان زنان است و در خیلی موارد بدون ویزیت مردان از روی همین آزمایش اسپرمشان دارو به آن ها می‌دهیم و پس از گذشت مدتی درمان می‌شوند.
رعایت ۶ اصول حفظ تندرستی در خیلی از موارد به باردار شدن زنان و مردان کمک می‌کند البته در زنان هم از روش‌های درمانی استفاده می‌کنیم و هم تدابیر حفظ سلامتی را به آنها می‌دهیم به عنوان مثال در بیمارانی که سوءمزاج رحمی دارند، ابتدا سوءمزاجشان را برطرف کرده سپس قوای بدنی را تقویت می‌کنیم و با تجویز برخی از داروها که "معین بر حمل" نامیده می‌شود، رحم یک زن را برای پذیرش نطفه آماده می‌کنیم یعنی آمادگی برای بارور شدن را افزایش می‌دهیم.
بعضی وقت‌ها می‌بینیم که مریض واقعاً هیچ دلیلی برای ناباروری ندارد، همه آزمایشاتش سالم است، از دیدگاه طب سنتی هم هیچ مشکلی ندارد ولی حامله نمی شود، در این صورت باید بدنش را تقویت کنیم و با استفاده از برخی گیاهان دارویی و استفاده از آبزن‌ها قدرت باروری زن را افزایش دهیم.
امروزه بسیاری از عطاران به مراجعه کنندگانشان دارو تجویز می‌کنند به نظر شما این امر مشکلی ایجاد نمی‌کند؟
متأسفانه در طب سنتی چیزهایی رواج پیدا کرده که کذب است چرا که بسیاری از افرادی که در عطاری کار می‌کنند در امور پزشکی دخالت می‌کنند بیماری داشتیم که برای درمان نازاییش که یک عطاری مراجعه کرده بود و عطار دارویی برایش تجویز کرد که مشکلش را بزرگتر کرد.
مسئله دیگر که وجود دارد این است که افراد به پزشکانی که از دانشکده های طب سنتی فارغ التحصیل شده اند مراجعه کنند چرا که در ابتدای کار کلینیک نازایی خیلی از افراد تصور نمی کردند که ما پزشک باشیم حتی دفترچه بیمه همراه خود نمی آورند و فکر می کردند که پزشکانی که اینجا مشغول به کار هستند کاری به غیر از طب سنتی انجام نمی دهند ولی باید گفت در درمان های طب سنتی پزشکان طب سنتی هم پای پزشکان طب جدید هستند و در تشخیص بیماری ها از روش‌ها و انجام آزمایشات طب جدید کمک می‌گیریم. در درمانناباروری همراه با پزشکان طب جدید به درمان می‌پردازیم و در کلینیک نازایی بیمارستان امام خمینی (ره) همراه با متخصصین زنان به بیماران کمک می‌کنیم.
توانایی طب سنتی در درمان بیماری ها به خصوص درمان ناباروری زیاد است ولی هر کسی نمی تواند این کار را انجام دهد. افرادی باید این را انجام دهد که حتماً در طب جدید هم تخصص داشته باشند و بعد آن بیایید از منابع درست به درمان بیماری بپردازد.
یعنی این طوری نیست که افرادی با خواند چند کتاب دست به درمان بزنند خود بوعلی یا رازی بر اساس مطالعه کتب و استفاده از تجربیات خود به درمان می پرداختند خطا و تجربه هم داشتند.
البته سعی می کنیم همراه با طب جدید به مشکلات بیمارنمان بپردازیم در گذشته بیمارانی مراجعه می کردند که همزمان با هم چند مشکل با هم داشتند که در طب نوین توانایی این را ندارد که همزمان با هم چند بیماری را درمان کند ولی در طب سنتی ۱۰ تا ۲۰ راه حل برای درمان بیماری ها وجود دارد که به کمک پزشک می‌آید همچنین از روش هایی استفاده کنیم که به بیمار ضرر نرساند.
سقط به چه دلایلی رخ می‌دهد؟
سقط هم یکی از مسائل پیچیده است، ما تقریباً در هر کتابی از کتاب های طب سنتی که مرجع هستند مثل ذخیره خوارزمشاهی، کتاب قانون بوعلی، الحاوی رازی، شرح اسباب ابن نفیس در تمام این کتابها یک بخش عمده ای راجع به سقط وجود دارد. انواع سقط، علل سقط، درمانهای سقط متفاوت است و در طب سنتی از افزایش رطوبات در رحم باشد، سردی که به رحم غالب شده، نقص جنینی و اشکل در نطفه مرد از دلایل سقط است.
آیا طب سنتی درصد شانس روش اهداء تخمک یا IVF در زوج های نابارور افزایش دهد؟
بله؛ در طب سنتی به زنانی که لوله هایشان بسته است درمان طب سنتی نمی دهیم چون طب سنتی در این زمینه نمی نتواند کاری انجام دهد یعنی آن مسائلی که از مرحله کار ما به دور است، ما خودمان آنها را حذفش می کنیم.
افرادی به ما مراجعه می‌کنند که چندین بار IVF انجام داده‌اند ولی جنینشان سقط شده است و درخواست مجدد برای IVF دارند که با کمک درمان های طب سنتی رحم و تخمدان‌های زن را تقویت می‌کنیم حتی برای تقویت اسپرم مرد نیز اقداماتی انجام می دهیم همچنین با ارائه یک رژیم غذایی مناسب مزاج زن و مرد را تصحیح می‌کنیم و سپس برای انجام IVF ارجاع می‌دهیم. البته روش های طب سنتی احتمال درصد موفقیت IVF را بالا می برد.
متأسفانه به خاطر شلوغی کلینیک آماری از درمان بیماران نابارور نداریم و روش های انجام شده برای باردار کردن چند بیمارمان رابه صورت مقاله به کنگره رویان ارائه کردیم.
به نظر من وجود یک متخصص طب سنتی دانشگاهی در مراکز ارائه IVF می تواند درصد شانش موفقیت IVF را افزایش دهد چون تقریبا افرادی که IVF می کنند ۳۰ درصد احتمال موفقیت وجود دارد ولی اینها همه لازمه اش این است که نیروی باتجربه داشته باشیم. هنوز طب سنتی به مرحله ای نرسیده که گروه متخصص زنان طب سنتی وجود داشته باشد.
مسئله دیگر این است که ما فقط نمی خواهیم حاملگی را در فرد ایجاد کنیم، می خواهیم یک حاملگی خوب و کم عارضه داشته باشد. قدیم ها مثل اینکه افراد سالم تر بودند الان یا با این چاقی ها یا با مشکلاتی که کبد دارد، یا کبد چرب دارد، یا چیزهای دیگری که دارند شما می بینید یک سری عوارضی در حاملگی پیش می آید. با انجام روش هایی قبل از بارداری می توان مشکلات دوران بارداری از قبیل فشارخون بارداریٰ دیابت و اختلالات ساختاری را مانع بروز آن شد.
فراد قبل از بارداری چه تدابیری را رعایت کنند؟
از دیدگاه طب سنتی تمام ارگان های بدن با هم ارتباط دارند یعنی کبد، معده، مغز در باروری افراد نقش موثر بر عهده دارد رابطه با حاملگی مؤثر هست، حتی دیدن یعنی همان طور که به شما گفتم یکی از علت های نازایی اعراض نفسانی است یعنی استرس بیمار و مشکلات روحی و روانی در نازایی تأثیر می گذارد. حتی در تدابیر پسر شدن می گوید یکی از راههایی که می تواند در پسر شدن جنین تاثیر داشته باشد این است که فرد تصورش نوزاد پسر باشد که در بسیاری از مواقع تصور فرزند پسر یا دختر در تعیین جنسیت تاثیر دارد.
اتاق خواب بوی خوش دهد که در باروری زوجین اثر مثبت دارد چرا که در طب سنتی استفاده از بوی گلاب در فضای اتاق موجب آرامش روحی و روانی زوجین می شود که در باروری آنها تاثیر بسزایی دارد چرا که بوی گلاب بر دماغ (مغز) تاثیر دارد.
افراد ۴۰ روز قبل از بارداری تدابیری رعایت کنند تا مزاج زن و مرد به تغادل برسد که در باروری شخص تاثیر مستقیم دارد.
برای اینکه زنان دوران بارداری شیرینی را سپری کنند و فرزند سالمی به دنیا آورند لازم است که قبل از بارداری تدابیر لازم را انجام دهند.
ایران یک کشور اسلامی است و احادیث و روایات زیادی درباره اینکه چه کارهایی انجام شود تا فرزند سالم و صالحی خداون عطا کند در روایات ما آمده که عمل به آن می تواند مفید باشد. از دیدگاه طب سنتی در بارداری مسئله ای به نام دیابت بارداری به این صراحت گفته نشده ولی اصلاح تغذیه و روش غذا خوردن نحوه صحیح خوابیدن و حفظ حالات روحی و روانی مناسب می تواند در بارداری به افراد کمک کرده ودوران بارداری خوبی را طی کنند.
انجام حرکات ورزشی آرام می تواند برای زنان باردار مفید باشد بیشتر مسائل و بیماری ها از خودخوری و استرس، مصرف موادغذایی حاوی نگهدارنده ها و عدم تحرک باشد چرا که موادزائد در بدن تجمع پیدا می کند که خود می تواند دیابت بارداری را بروز دهد. به زنانی که دیابت بارداری گرفته اند دارو نمی دهیم فقط با تنظیم رژیم غذایشان و تجویز برخی مفردات گیاهی به آنها کمک می کنیم.
برای دیدن پربازدیدترین های نی نی نما لطفاً کلیک کنید…
برای همه کسانی که می خواهند مادر و یا پدر شوند از صمیم قلبم دعا می کنم.
باور کنید اگر مشکل فیزیولوژیکی نداشته باشید با ورزش و تغذیه سالم و البته آرامش باردار میشید. من بعد ۳ سال باردار شدم البته وقتی سبک زندگیمو عوض کردم.