ابتدا باید ریشههای لجبازی را شناخت و آنها را ریشهکن کرد یا آثار بد آنها را از بین برد. از عوامل لجبازی، نابسامانی مادر در دوران بارداری، شیردادن و چه بسا عوامل ژنتیک باشد. ما در این مقاله درصدد بازگشت به دوران سپری شده نیستیم چون دیگر برنمیگردد ماییم و زمان حال و دنیای پیش رو.
اغلب لجبازیهای کودکان در عوامل زیر خلاصه میشود:
۱-برخوردهای غلط و تبعیضآمیز والدین نسبت به بعضی از فرزندان خود
۲-محیط فیزیکی کوچک و نبود امکان بازی، تفریح، درس و…
۳-برخوردهای محبتآمیز افراطی هنگام لجبازی
۴-عصبانیت وگاه تنبیه بدنی کودک هنگام لجاجت
۵-بیتوجهی به استقلالطلبی کودکان و در حاشیه قراردادن آنها
۶-بیتوجهی به نیازهای واقعی و در نتیجه لجاجت در مورد نیازهای کاذب
۷-اختلالات رفتاری و افسردگی یا بیش فعال بودن بچهها و بیتوجهی به آنها
البته عوامل دیگری نیز در رابطه با تفاوت خانوادهها و فرهنگ زیستی آنها وجود دارد که باید در هر خانواده به صورت مجزا بررسی شود.
طبیعی است برخورد با هر یک از علل فوق، باید با شناخت کامل کودک، روحیه، سن، جنس و محیط فیزیکی و خانوادگی او صورت گیرد.
درمانها باید تدریجی، روانکاوانه، با صبر و بردباری و با مشورت صاحب نظران انجام شود.
قیاس با خانوادههای مشابه یا کودکان مشابه در اینجا کار نادرستی است که باید هر مورد جداگانه و با علتیابی خاص خود برخورد و حل شود.
راهکارهایی برای برخورد صحیح با مسئله «لجاجت»:
۱-اگر داد و فریاد و لجاجت کودک برای درخواست منطقی و نیاز حقیقی است، نیاز او را برطرف کنید و اگر امکان فوری وجود ندارد، به او قول بدهید که در آینده نزدیک درخواست او را عملی خواهید کرد به شرط اینکه به قول خود کاملا وفادار بوده و در مدت معین به عهد خود وفا کنید.
امام کاظم(ع) فرمودند: اذا وعدتم الصبیان ففوا لهم (وسائل الشیعه ج۲۱ ص۴۸۴)
هرگاه به بچهها وعده دادید حتما به آن وعده وفا کنید.
در ادامه میفرماید: بچهها گمان میکنند شما به آنها روزی میدهید.
۲-هنگام لجاجت کودک در صورت امکان محیط را عوض کنید. رفتن در اتاق دیگر یا بخشی دیگر از خانه، در تخفیف داد و فریاد موثر است.
۳-بیتوجهی موقت به فریادهای لجبازانه و پس از آرامش، محبت کردن به کودک موثر است. بلافاصله پس از آرامش علت لجبازی او را به رخش نکشید و سخن از موضوعات دیگر به میان آورید.
۴-مقاومت همراه با آرامش و پرخاش نکردن به کودک دو موضوع را غیرمستقیم به او میفهماند:
الف) حرف شما حق است و او باید در برابر مصلحت و حق تسلیم باشد.
ب) با داد و فریاد نمیتوان به چیزی دست یافت.
اگر شما هم صدایتان را بلند کنید یا با حرفهای درشت و بزرگانه او را مورد حمله قرار دهید، جنگ رستم و اسفندیار به این زودیها خاموش نخواهد شد.
۵-در صورت امکان، مشغول کردن او به یک موضوع جدید مثلا یک کتاب قصه یا یک برنامه تلویزیونی یا یک بازی کامپیوتری یا آلبوم عکس و … میتواند موثر باشد.
۶-اگر با موارد فوق و آنچه خود تجربه کردهاید باز هم لجاجتهای مکرر و بیدلیل از او میبینید به یک روانپزشک متخصص و مومن که از سوابق زندگی خانوادگی شما آگاهی دارد، رجوع کنید.