یکی از روش های درمانی طب سنتی ایران استفاده از وان می باشد.
آبزن در اصطلاح به وسیله ای گفته می شود که در حمام ها قرار داشته و طول آن به اندازه قد انسان بوده و در حال حاضر به آن وان گفته می شود.
در این شیوه به بیمار توصیه می شود تمام یا بخشی از بدن خود را (برحسب صلاحدید پزشکمتخصص طب سنتی ایران) در ظرفی حاوی آب به تنهایی یا به همراه ترکیبات دارویی مشخص قرار دهد.
آب می تواند گرم یا نیم گرم باشد و به صورت خالص یا به همراه جوشانده برخی گیاهان دارویی، روغن های دارویی، یا جوشانده برخی گوشت ها استفاده شود.
نکته های مهم در آبزن :
۱- میزان حجم مایع در آبزن یزحسب اهداف درمانی می باشد. به طور مثال در فرد مبتلا به قولنج (درد و انسداد در روده ها)، ارتفاع آب بعد از نشستن بیمار باید تا محل درد باشد و بیشتر از آن نباشد همچنین در آبزن مربوط به بیماری های مثانه، ارتفاع آب به حد محل مثانه باشد.
۲- زمانی که آبزن حاوی داروهای مدر است بهتر است علاوه بر نشستن در ترکیب دارویی فوق، بیمار از آن بنوشد.
شرح دقیق کار:
بیمار را در محل آبزن نشانده ( ترجیحا ابعاد آن به قدری باشد که بیمار به راحتی در آن بنشیند، سپس داروی مورد نظر را ( در صورتی که جوشانده دارویی خاصی مدنظر پزشک معالج باشد قبلا تهیه کرده )از بالا داخل آبزن ریخته تا حدی که همسطح عضو بیمار شود ( مثلا تا سطح ناف یا تا سینه یا گردن بیمار پر شود). تا زمانی که برای بیمار مقدور است در ظرف بنشیند و عضو بیمار را به آهستگی ماساژدهد. زمانی که بیمار احساس ضعف و سستی داشت، از آبزن خارج شده و بدن را خشک کرده و لباس بپوشد. در این حین خود را در معرض هوا قرار ندهد.
اگر احتیاج به مدت طولانی تری جهت آبزن باشد، ابتدا دفعات آن را تکرار کرده و به مرور زمان هر آبزن را طولانی تر کند و مرتبه اول را آنقدر طولانی نکند تا ضعف ایجاد شود.
گاهی آبزن به مجاز به تعریق گفته می شود و منظور از آن نوعی سونای خشک است که به وسیله آن رطوبات بدن خارج شود.
البته نکته حائز اهمیت در آبزن خارج بودن سر بیمار از محوطه آبزن است و بیمار نهایتا تا گردن در وان یا محل سونا قرار گیرد و در موارد سونای خشک یا حاوی آب گرم، باید از تجهیزاتی استفاده شود که سر بیمار خارج از محوطه گرم باشد و هوای گرم و بخار داخل محوطه آبزن را استنشاق نکند.
دسته بندی انواع آبزن های مورد استفاده عبارتند از:
۱- برحسب وجود یا عدم وجود آب ( خشک یا مرطوب)
۲- برحسب بیماری مورد استفاده (آبزن های مفید در فلج، اسپاسم ها و گرفتگی های عضلانی، دردهای کلیه و مثانه، سنگ های کلیه و مثانه، مشکلات معده و روده مانند دردها و التهابات روده، هموروئید و خونریزی گوارشی تحتانی، احتباس ادرار، خونریزی ادراری، زودانزالی، خونریزی های شدید رحم، آمنوره و الیگومنوره، التهابات و خشکی واژن، آبزن مفید در زایمان، آبزن های رطوبت بخش بدن، آبزن های کاهنده رطوبات بدن و …)
۳- برحسب نوع مواد مصرفی ( نوع جوشانده دارویی مورد استفاده در آن)
