زردچوبه با نام علميcurcuma longa ادویه‌ای است هندی که متعلق به خانواده زنجبیل می‌باشد. این گیاه، بومي‌آسیای شرقی مي‌باشد و در بخش‌های مختلف هند، چین، تایوان و ژاپن کشت مي‌شود. قسمت‌های مورد استفاده این گیاه برای مصارف خوراکی و دارویی، ریزوم‌ها (ساقه زیرزمینی) آن مي‌باشد.
کورکومین (diferuloylmethane)، رنگدانه زرد استخراج شده از ریزوم است. کورکومین به خاطر دارا بودن گروه فنولی خود، یک ضدالتهاب و آنتي‌اكسيدان قوي به شمار مي‌آید. اين خواص زردچوبه باعث شده است كه مصرف آن در بيماري‌هاي گوارشي، كبدي، سرطان، آرتريت روماتوئید، آلرژي، آسم، آترواسكلروز، بیماری‌های عصبی و دیابت مورد نظر قرار گيرد.
زردچوبه و بیماری‌های گوارشی
در طب سنتي زردچوبه به عنوان يك باد شكن شناخته شده است و مصرف آن با غذا موجب بهبود هضم غذا و كاهش نفخ معده مي‌شود. همچنين با تاثير در تحريك و توليد صفرا و در نتيجه هضم چربي‌ها موجب بهبود هضم غذا مي‌شود، لذا مصرف اين ماده در افراد مبتلا به اختلالات گوارشي مزمن و افرادي كه بعد از مصرف غذا احساس خستگي و يا احساس نفخ مي‌كنند، پيشنهاد شده است.
تجويز ۵۰۰ ميلي گرم پودر زردچوبه به ۱۶۶ بيمار مبتلا به سوء‌هاضمه به طور معني داري موجب بهبود سوء‌هاضمه در اين بيماران شده است. در يك مطالعه باليني ديگر كه روي ۱۰ بيمار مبتلا به زخم معده انجام شد، تجويز يك گرم زردچوبه در روز موجب تسريع در بهبود زخم و كاهش درد معده شد. همچنين در مطالعه‌اي كه روي ۸۹ بيمار مبتلا به كوليت زخمي انجام شد تاثير اين ماده گياهي با دوز ۲ گرم در روز در درمان و پيشگيري از عود بيماري در مقايسه با دارونما به طور معني‌داري بيشتر بوده است. زردچوبه به عنوان مهار كننده اسپاسم ماهيچه صاف موجب كاهش دردهاي شكمي ناشي از كوليت اولسراتيو در انسان مي‌شود. به علاوه گزارش شده كه زردچوبه موجب مهار رشد هليكوباكترپيلوري مي‌شود.
اين را بايد در نظر داشت كه مصرف زردچوبه به عنوان دارو جهت پيشگيري و درمان بيماري‌هاي متعدد نياز به آزمايش‌هاي باليني تكميلي دارد.
زردچوبه و بیماری‌های التهابي
آسيب‌هاي التهابي از جمله عوامل ايجادكننده درد مفاصل هستند، لذا زردچوبه با اثر آنتي‌اكسيداني و ضدالتهابي مي‌تواند در كاهش درد مفاصل موثر باشد. در دو مطالعه كه تاثير زردچوبه با دوز ۱۲۰۰ميلي گرم روزانه بر بيماري آرتريت روماتوئيد در مقايسه با فنيل بوتازون با دوز ۳۰ ميلي گرم روزانه انجام شده است، بهبود خشكي مفاصل صبحگاهي، مدت قدم زني و كاهش ورم و درد مفاصل گزارش شده است.
زردچوبه و ابتلا به سرطان
در تحقيقات متعدد نشان داده شده است كه مصرف بعضي از مواد غذايي و گياهان دارويي مي‌تواند موجب مهار رشد سلول‌هاي سرطاني شود. گزارش تحقيقات اپيدميولوژيک حاكي از آن است كه در كشورهايي كه مصرف زردچوبه بالا است، سرطان‌هاي روده‌اي كمتر مشاهده شده است. در مقالات متعددي اثرات آنتي‌اكسيداني، ضدسميت، ضدالتهاب و ضد سرطاني كوركومين گزارش شده است. اثرات ضد سرطاني زردچوبه از اين نظر با اهميت است كه زردچوبه به عنوان يك ماده افزودني به غذا مورد استفاده قرار مي‌گيرد و مصرف اين ماده با دوز بالا از تكثير سلول‌هاي سرطاني پيشگيري نموده، ولي به سلول‌هاي سالم آسيبي وارد نمي‌كند. زردچوبه به طور مستقيم موجب مهار تشكيل عروق جديد شده و به طور غير مستقيم با مهار توليد عوامل محرك در تشكيل عروق جديد، هورمون‌هاي رشد فيبروبلاست و هورمون رشد اپيدرم، از رشد سلول‌هاي سرطاني پيشگيري مي‌كند. اثرات ضدسرطاني كوركومين روي بسياري از رده سلول‌هاي سرطاني از جمله: پانكراس، رحم انسان و ديگر رده‌هاي سلولي و سرطان كليوي ناشي از تجويز مواد سرطان‌زا گزارش شده است. در مطالعات باليني اثر درماني زردچوبه در درمان بيماري سرطان گزارش شده است.
در يك مطالعه با تجويز زردچوبه به بيماران مبتلا به لوسمي‌تاثير مثبت اين داروي گياهي گزارش شد. همچنين در دو مطالعه تجويز زردچوبه با دوز ۸ و ۱۰ گرم در روز روي بيماران مبتلا به سرطان اوليه پروستات اثر درماني قابل توجه بدون عوارض جانبي داشته است. به علاوه گزارش شده است كه تجويز كوركومين به ميزان ۱۵۰ ميلي گرم روزانه به بيماران مبتلا به سرطان لوزالمعده بدون هيچ گونه عوارض جانبي اثر درماني قابل توجه داشته است. در مطالعات مکانیسم‌های عمل متعددی برای اثر ضد سرطانی کورکومین ذکر شده است. نشان داده شده است که کورکومین دارای اثرات آنتی اکسیدانی، ضد التهابی و آپوپتوزیس مي‌باشد. آپوپتوز یا مرگ سلولی برنامه‌ریزی شده، در سلول‌های سرطانی غیر فعال شده است. در مطالعات مختلف نشان داده شده است که کورکومین باعث القاء آپوپتوز مي‌شود. گونه‌های اکسیژن فعال (ROS)، رادیکال‌های آزاد بسیار واکنش پذیر هستند که باعث آسیب و مسمومیت سلول‌ها مي‌شوند. کورکومین باعث محافظت در مقابل آسیب اکسیداتیو توسط مهار رادیکال‌های آزاد مي‌شود. همچنین به عنوان یک ضد التهاب باعث جلوگیری از تشکیل تومور، ارتقاء، پیشرفت و انتشار آن مي‌شود.
دوز مصرفی: ميزان مصرف زرد چوبه به عنوان دارو تا روزي ۳ گرم براي اشخاص بالغ بلامانع مي‌باشد. همچنین مصرف ۸ الی ۱۰گرم روزانه زردچوبه به مدت ۳ ماه جهت پيشگيري سرطان اوليه بدون عوارض جانبي بوده است. اگر چه کورکومین خالص در مسیر چندین بیماری مورد بررسی قرار گرفته است، اما شواهد در مورد اثرات رژیم غذایی زردچوبه محدود است.
زردچوبه و بیماری‌های قلبی عروقی
زردچوبه اثرات ضد التهابي قوي دارد. گزارش شده است كه اثرات ضدالتهابي تجويز خوراكي زردچوبه در كوتاه مدت مشابه هيدروكورتيزون مي‌باشد، ولي در طولاني مدت اثرات آن كمتر از اين دارو است، اما مهم آنكه مصرف خوراكي آن جهت اثر ضد التهابي بدون هيچ گونه عوارض جانبي است. گزارش‌های متعدد نشان داده‌اند که التهاب نقش مهمي در بسیاری از بیماری‌های قلبی عروقی دارد. آترواسکلروز آسیب اکسیداتیو است که بر لیپوپروتئین‌ها و سلول‌های دیواره‌های رگ‌های خونی اثر مي‌گذارد.
اکسیداسیون لیپوپروتئین با چگالی کم (LDLs) نقش مهمي‌در آترواسکلروز دارد که این LDL اکسید شده یک محصول سمي برای انواع مختلف سلول‌ها از جمله سلول‌های اندوتلیال مي‌باشد. تاثیر زردچوبه در مهار اكسيداسيون LDL، تکثیر سلول‌های عضلات صاف عروق و تجمع پلاكت‌ها كه از فاكتورهاي موثر در تشكيل پلاك آترواسكلروز است احتمالا در پيشگيري و بهبود بيماري‌هاي قلبي و عروقي موثر مي‌باشد. همچنین زردچوبه مي‌تواند باعث تثبیت غشای سلولی شود.
زردچوبه و بیماری دیابت
نشان داده شده التهاب نقش عمده‌ای در توسعه دیابت نوع ۲ دارد. کورکومین مي‌تواند باعث کاهش سطح قند خون و افزایش قابل توجهی در سطح انسولین پلاسما شود. همچنین کورکومین باعث کاهش قابل توجهی در سطوح سرمي و کبدی کلسترول تام، تری‌گلیسیرید، اسیدهای چرب آزاد، فسفولیپیدها، فعالیت HMG کوآنزیم ردوکتاز، VLDL و LDL مي‌شود. مکانیسم احتمالی کاهش قند خون توسط کورکومین، ماهیت آنتی‌اکسیدانی آن و مهار رادیکال‌های آزاد مي‌باشد.
زردچوبه و بیماری‌های عصبی
مغز یک عضو بسیار اکسیداتیو است و با وجود اینکه تنها ۲ درصد از وزن بدن را تشکیل مي‌دهد، ۲۰ درصد از اکسیژن بدن را مصرف مي‌کند. با افزایش سن، یون‌های فلزی مانند آهن ، روی و مس در مغز تجمع مي‌یابد. در نتیجه، مغز در برابر بسیاری از اکسیدان‌ها قرار می‌گیرد. بسیاری از بیماری‌های عصبی در نتیجه تجمع پروتئین‌ها، آسیب اکسیداتیو و التهاب مي‌باشد. نشان داده شده کورکومین دارای ویژگی‌های متعدد و مطلوب برای پیشگیری از بیماری‌های عصبی مي‌باشد، از جمله: آلزایمر، پارکینسون، مولتیپل اسکلروزیس(MS)، صرع، ضربه به سر، پیری، افسردگی و سکته مغزی.
عوارض جانبی
زردچوبه يك ماده افزودني به غذاي روزانه انسان‌ها در اكثر جوامع است و تاكنون عوارض جانبي خطرناكي با مصرف آن گزارش نشده است، ولي عوارض جانبي اين ماده در موارد خاصي مشاهده شده است كه بايد مورد توجه قرار گيرد. در افراد مبتلا به سنگ کیسه صفرا یا اختلال مجاری صفراوی به دلیل عمل تحریکی کورکومین در انقباض ماهیچه صاف استفاده از زردچوبه منع شده است.همچنين تجويز آن به افراد مبتلا به سنگ صفرا، يرقان ناشي از انسداد مجاري صفرا و كوليك حاد مجاري صفرا پيشنهاد نمي‌شود.
تداخل دارویی
تجويز زردچوبه همزمان با لوواستاتين و آتورواستاتين و همچنين داروهاي كاهنده قند خون و همچنين داروهاي كاهنده فشار خون احتمالا موجب تشديد اثر آنها مي‌شود. زردچوبه همچنين موجب مهار فعاليت پلاكت‌ها مي‌شود؛ در نتيجه مصرف آن همزمان با داروهايي مانند آسپرين و ضدانعقادها مانند وارفارين و هپارين توصيه نمي‌شود. اين را بايد در نظر داشت كه مصرف زردچوبه به عنوان دارو جهت پيشگيري و درمان بيماري‌هاي متعدد نياز به آزمايش‌هاي باليني تكميلي دارد.
