چه روش هایی برای القا زایمان طبیعی وجود دارد؟
گاهی اوقات بر اساس شرایط زن باردار نیاز است تا زایمان هر چه زودتر انجام شود. بر همین اساس و بنابر تشخیص پزشک از القای زایمان استفاده می شود. در این مقاله قصد داریم تا دلایل استفاده از القای زایمان، چگونگی انجام روش های مختلف القای زایمان و خطرات این کار را به شما معرفی کنیم. با ما همراه باشید.
القای زایمان چیست؟
القای زایمان روشی است که در آن انقباض رحمی که به طور خود به خودی انجام نشده، تحریک می شود. اگرچه القای زایمان خطر زیادی به همراه ندارد، اما معمولا پزشکان از انجام آن تا هفته ۳۹ بارداری اجتناب می کنند.
چرا القای زایمان انجام می شود؟
تشخیص پزشک در این شرایط حائز اهمیت است. گاهی اوقات به جای القای زایمان از روش سزارین استفاده می شود. با این حال، به طور معمول القای زایمان به دلایل زیر انجام می شود:
- زایمان دیررس: اگر خانم باردار تا هفته ۴۱ بارداری به شکل طبیعی زایمان نکند و وارد مرحله زایمان نشود، زایمان دیرتر از موعد تشخیص داده می شود. در این شرایط ممکن است جفت کارایی خود را از دست بدهد و نتواند مواد مغذی و اکسیژن را به جنین برساند. در این حال برای حفظ سلامت جنین و مادر از القا زایمان استفاده می شود.
- پره اکلامپسی: اگر مادر به پره اکلامپسی دچار شود، سلامت جنین و مادر به خطر می افتد. در این شرایط، بر اساس میزان پیشرفت بیماری و شرایط مادر ممکن است از روش القای زایمان استفاده شود.
- پاره شدن کیسه آب: در صورتیکه کیسه آب مادر پاره شده اما زایمان در مدت زمان مشخصی پس از پاره شدن کیسه آب شروع نشود، پزشک برای جلوگیری از بروز هر گونه مشکلی برای جنین از روش القا زایمان استفاده می کند.
- در صورت ابتلا مادر به بیماری های خطرناک: اگر در سه ماهه سوم بارداری مادر به یک بیماری مزمن مثل فشار خون بالا یا دیابت یا بیماری های کلیوی دچار باشد، ممکن است پزشک استفاده از روش القا زایمان را تجویز کند.
- سابقه تولد نوزاد مرده: اگر مادر قبلا سابقه مرده زایی داشته باشد، ممکن است بنابر تشخیص پزشک استفاده از روش القا زایمان نیاز باشد.
- طولانی شدن روند زایمان: بعد از شروع درد زایمان، به طور معمول روند زایمان ۱۲ تا ۱۸ ساعت طول می کشد. گاهی اوقات بزرگ بودن جنین، ضعیف بودن کانال زایمان یا ضعیف بودن انقباضات رحمی باعث می شود تا پس از ۲۰ ساعت از شروع درد، جنین همچنان خارج نشود. اگر زمان زایمان طولانی شود، پزشک استفاده از روش القا زایمان را توصیه می کند.
- کارایی نداشتن جفت و مایع آمنیوتیک: اگر آزمایش ها نشان دهد که جفت کارایی خودش را از دست داده است و یا مایع آمنوتیک کاهش پیدا کرده است و یا رشد جنین با اختلال مواجه شده است، پزشک القای زایمان را انجام می دهد تا جنین دچار هیچ گونه مشکلی نشود.
چه روش هایی برای القای زایمان وجود دارد؟
برای القای زایمان روش های مختلفی وجود دارد و نمی توان همه روش ها را برای همه اشخاص به کار برد، زیرا هر مادر و فرزند شرایط خاص خود را دارند. در اینجا روش های مختلف القا زایمان را به شکل خلاصه توضیح می دهیم:
۱- پاره کردن کیسه آمنیوتیک برای القای زایمان
پاره کردن عمدی و مصنوعی غشاء یا کیسه آب که باعث ریختن مایع در اطراف جنین می شود، آمنیوتومی نام دارد و معمولا همراه با روش های دیگر القا مانند روش اکسی توسین مصنوعی انجام می شود. برای انجام این کار پزشک قلابی را در کیسه آمنیوتیک وارد کرده تا مایع آمنیوتیک قطره قطره سرازیر شده و میزان ترشح هورمون پروستاگلاندین افزایش یابد که باعث شروع درد زایمان می شود و سرعت انقباض های رحمی افزایش پیدا می کند.
خطرات روش پاره کردن کیسه آمنیوتیک برای القای زایمان:
- با وارد شدن انگشت یا هر وسیله دیگری خطر ابتلا به عفونت افزایش پیدا می کند
- جنین در شرایط مطلوبی برای زایمان قرار ندارد
- در صورتیکه جفت در نزدیکی دهانه رحم باشد، ممکن است به پارگی عروق خونی دچار شود
- اگر سر جنین به سمت بالا باشد و یا در جای مناسبی قرار نداشته باشد، این خطر وجود دارد که بند ناف دور گردن جنین پیچیده شود و وضعیت اورژانسی خطرناک ایجاد شود.
۲- روش چاک دادن غشاء
این روش با نام «استریپ غشاء مخاطی» نیز شناخته می شود. در صورتیکه دهانه رحم کمی باز شده باشد و یا در شرایط مناسبی قرار داشته باشد، پزشک با کمک انگشت کمی غشاء کیسه آب را جابه جا می کند تا یک چاک کوچک ایجاد شود و مایع آمنیوتیک از آن خارج شود و رحم تحریک شده تا زایمان اتفاق بیافتد. چاک دادن غشاء جهت القای زایمان اولین روشی است که هر پزشکی انجام می دهد. ممکن است پس از انجام این کار احساس فشار یا گرفتگی کنید یا کمی دچار خونریزی شوید. در صورتیکه با انجام این کار زایمان شروع نشد، پزشک این کار را برای بار دوم و بار سوم نیز تکرار خواهد کرد.
خطرات روش چاک دادن غشاء
- در این حالت شدت درد ایجاد شده بستگی به مهارت شخصی که این کار را انجام می دهد و سختی دسترسی به دهانه رحم خواهد داشت.
- ممکن است با انجام این کار هیچ گونه انقباضی رخ نداده و تنها خستگی مادر بیشتر شود
- حتی اگر پزشک برای انجام این کار از دستکش استفاده کند، احتمال ورود باکتری ها و عفونت به دهانه رحم وجود دارد
۳- القای زایمان با داروی اکسی توسین
هورمون اکسی توسین به طور طبیعی از مغز ترشح می شود. هنگامی که زایمان طبیعی به خوبی انجام می شود و شدت انقباضات افزایش پیدا می کند، مغز مسکنی به نام اندورفین ترشح می کند. هر چه میزان اندورفین افزایش پیدا کند، دوز اکسی توسین افزایش پیدا کرده و انقباضات رحمی قوی تر و طولانی تر می شوند. گاهی اوقات برای شروع درد زایمان و تحریک رحم از اکسی توسین مصنوعی و دارویی استفاده می کنند. در این حالت این ماده تنها می تواند بر روی فعالیت ماهیچه های رحم اثر بگذارد. اکسی توسین ترکیبی به جریان خونی که به مغز رفته، وارد نمی شود. در واقع به این معنا است که مغز در واکنش به افزایش میزان اکسی توسین نمی تواند مسکن طبیعی بیشتر تولید نماید. اوکسی توسین به تدریج و از طریق تزریق وریدی به مادر داده می شود تا زمانی که رحم در هر ساعت و به شکل مداوم و مرتب منقبض شود.
خطرات القا زایمان با استفاده از داروی اکسی توسین
- افت فشار خون
- خونریزی شدید پس از زایمان
- تحریک بیش از حد رحم می تواند باعث آسیب به جنین و پارگی رحم شود
- حالت تهوع
- اسهال
- استفراغ
- نیاز به برش پرینه (ناحیه بین مقعد و واژن) با نام اپیزیوتومی
- نیاز به استفاده از انبر جراحی یا فورسپس و دستگاه وکیوم
- تزریق زیاد و طولانی مدت اکسی توسین باعث نگه داشتن آب در بدن و افزایش غلظت سدیم در خون می شود که مسمومیت با آب نامیده می شود.
۴- روش ژل پروستاگلاندین برای القای زایمان
پروستاگلاندین یک نوع هورمون است که باعث تحریک انقباضات رحمی می شود. این هورمون می تواند دهانه رحم را باز کرده و نرم کند. پزشک این ژل را از قسمت بالایی واژن در نزدیک دهانه رحم وارد می کند. در صورتیکه این هورمون به شکل ژل استفاده شود، باید در مقایسه با سایر شکل های دارویی، دوز بیشتری مورد استفاده قرار بگیرد. اما اگر به شکل رقیق شده و با استفاده از تیوپ مخصوص استفاده شود، هورمون در مدت زمان ۲۴ ساعت آزاد شده و تنها یک دوز از این دارو مورد استفاده قرار می گیرد.
عوارض استفاده از هورمون پروستاگلاندین
- هورمون های ترکیبی می توانند انقباضات رحمی را افزایش داده و درد زایمان را بیشتر کنند و در نهایت باعث استفاده از مسکن یا انجام اقدامات پزشکی دیگر می شود
- تحریک بیش از حد رحم می تواند استرس جنینی ایجاد کند
- تحریک بیش از حد رحم می تواند باعث ایجاد پارگی در رحم شود. این حالت به خصوص برای مادرانی اتفاق می افتد که پس از سزارین می خواهند زایمان طبیعی انجام دهند.
- کاتتر فولی یا سوند بالن دار
یکی از روش های قدیمی القای زایمان و باز کردن دهانه رحم، استفاده از روش های میکانیکی است. با این حال، از زمان استفاده از روش اکسی توسین ترکیبی، استفاده از روش های مکانیکی کمتر شده است. روش کاتتر فولی یا سوند بالدار می تواند کم کم دهانه رحم را باز کند. کاتتر فولی بر روی دهانه رحم فشار وارد کرده و به همین شکل بر سر جنین نیز فشار وارد می شود. در روش کاتتر فولی یک لوله پلاستیکی کوچک در دهانه رحم قرار گرفته و بالون کوچکی که در لوله پلاستیکی قرار دارد، توسط مایع نمکی باد می شود. این مایع تنها در لایه داخلی دهانه رحم قرار می گیرد. به دلیل فشار ایجاد شده توسط بالن متورم به لایه داخلی رحم، می تواند دهانه رحم را به انبساط بیشتر تحریک کند. زمانی که اندازه رحم به حدود ۴ سانتی متر برسد، بالن را از دهانه رحم خارج می کنند.
خطرات روش کاتتر فولی
- پاره شدن زودرس کیسه مایع آمنیوتیک
- بروز عفونت
القای زایمان برای چه کسانی نباید انجام شود؟
به طور کلی برای تمام کسانی که زایمان طبیعی خطرناک است، القای زایمان نیز خطرناک خواهد بود. در صورتیکه هر یک از حالات زیر اتفاق بیافتد، روش القای زایمان برای مادر یا جنین و یا هر دو خطرناک خواهد بود:
- در صورتیکه مادر به تبخال تناسلی فعال دچار باشد
- مادر سه قلو و یا بیشتر باردار باشد
- بارداری دوقلو باشد و یکی از جنین ها در وضعیت بریچ قرار داشته باشد
- در صورتیکه مادر باردار سابقه جراحی رحم یا سزارین داشته باشد
- اگر جنین در وضعیت بریچ یا عرضی باشد
- اگر مادر سابقه جراحی رحم یا سزارین داشته باشد
- در صورتیکه تشخیص داده شود که مادر تحمل انقباضات رحمی را ندارد
- گر آزمایش ها نشان دهند که جنین باید فورا به دنیا بیاید
سخن آخر
در این مقاله روش های مختلف القای زایمان و دلایل و خطرات استفاده از این روش ها توضیح داده شد. به طور کلی پزشک بر اساس تشخیص خود و وضعیت مادر و جنین انجام روش های القا را توصیه می کند. اگر شرایط برای مادر یا جنین مساعد نباشد و یا پزشک توصیه کند که زایمان طبیعی برای مادر یا جنین خطرناک است، در این صورت کودک به شکل سزارین متولد خواهد شد. اگر هر گونه سوالی در خصوص روش های القای زایمان دارید، لطفا در بخش نظرات زیر با ما به اشتراک بگذارید.
