مهم ترین عامل تاثیرگذار در قد نهایی یک کودک، پدر و مادر او هستند. به عبارتی از یک پدر و مادر قد بلند، فرزند بلندقدی زاده می شود و عکس آن نیز درباره زوج های کوتاه قامت صادق است. ما می توانیم با دانستن قد پدر و مادر یک کودک، قد نهایی او را حدس بزنیم. بسیاری از والدین از این که کودکشان در میان هم سن و سالان خود کوتاه تر است، نگران می شوند و به پزشک مراجعه می کنند.
میزان رشد قد پس از اولین پریود
بعد از پریود قد حدود ۶ سانتی متر رشد میکند. با شروع اولین قاعدگی سرعت رشد قد کند شده و افزایش قد پس از آن معمولا بیش از ۶ سانتیمتر نخواهد بود. افزایش قد و وزن تغییرات جسمی دوران بلوغ، در دختران دو سال زودتر از پسران شروع می شود. رشد سريع قد در دختران باعث می شود که از پسران همسال خود قدبلندتر شوند. در این دوران قد دختران ۱۱ سانتیمتر افزایش پیدا می کند.
با شروع اولین قاعدگی سرعت رشد قد کند شده و افزایش قد پس از آن معمولا بیش از ۶ سانتیمتر نخواهد بود. مدت رشد پسرها طولانی تر از دخترها بوده و در نهایت مردها معمولا قد بلندتر از زن ها می شوند. اضافه شدن وزن هم در زمان بلوغ محسوس تر است و ۹۰ درصد نوجوانان دختر در سن بلوغ، سالیانه افزایش وزنی بین ۵ تا ۱۰ کیلو گرم را تجربه می کنند. در حالی که این میزان قبل از بلوغ حدود ۲ کیلوگرم است لذا توجه به نحوه تغذیه و ورزش در این دوران بسیار با اهمیت است.
بر طبق یافتههای مطالعات اخیر کمبود دریافت ویتامین دی در دوران بلوغ باعث توقف رشد و نیز افزایش بروز چاقی در دوران بلوغ بویژه در دختران میشود.
اولین قدم در ارزیابی قد چنین کودکی مراجعه به جدول قد است. جدول هایی وجود دارد که براساس قد کودکان جوامع مختلف نوشته شده است. براساس این اعداد ما می توانیم بگوییم، یک کودک در کدام صدک قدی جامعه قرار دارد. تعیین این صدک از این منظر اهمیت دارد که بتوانیم بین یک کوتاهی معمولی که به افراد بالاتر از صدک ۳ اطلاق می شود، با کوتاهی شدید که به کودکان کمتر از صدک ۳ گفته می شود، فرق قائل شویم.
اهمیت اصلی توجه به قد کودکان و نوجوانان، تشخیص بیماری هایی است که می تواند رشد کودک را مختل کند و بررسی منحنی رشد کودکان در این باره اهمیتی بیش از میزان مقطعی قد آنان دارد. شرایط کودکی که به موازات صدک پنجم رشد می کند و شیب منحنی او نسبت به منحنی نرمال خوب است، اگرچه کوتاه قد است، ولی نگران کننده نیست و شرایط کودکی که چند سانتی متر از او بلندتر است و به مدت مثلا شش ماه هیچ رشد قدی نداشته، بیشتر نگران کننده است.
مطلب پیشنهادی: نکات مهم جهت آماده سازی دختران برای اولین پریود
مطلب پیشنهادی: عوامل موثر در رشد قد کودک و روش های پیش بینی قد در نوجوانی
کوتاهی قد کودکان، با این بیماری ها!
۱) بیماریهای کلیوی
۲) بیماری های کبدی
۳) بیماری دیابت
۴) سوءتغذیه شدید
۵) نواقص ژنتیکی
۶) کم کاری تیروئید
۷) راشیتیسم
۸) بیماری ترنر موجب کوتاهی قد می شوند.
بیماری های کلیوی و کبدی، دیابت، سوء تغذیه شدید و انواع نقایص ژنتیک موجب افت رشد و کوتاهی قد می شود. درمان این بیماران باعث برگشت رشد آنان به حالت طبیعی می شود. بیماری های دیگری نیز هستند که گاه با وجود کوتاهی قد مورد توجه قرار می گیرند و مداوا می شوند.
کم کاری تیروئید:
کوتاهی قد از نشانه های مهم کم کاری تیروئید است که در کنار علامت هایی مثل خواب آلودگی، خستگی مفرط، پف آلود بودن و کند ذهنی می تواند توجه والدین و پزشکان را به وجود این بیماری معطوف سازد. آنچه اهمیت دارد این است که تشخیص به موقع و درمان این بیماری اگر قبل از بسته شدن صفحه رشد استخوانی صورت گیرد، باعث برگشت قد به حالت نرمال می شود. درمان این بیماری با مصرف قرص های لووتیروکسین ممکن است.
راشیتیسم:
زندگی شهری بسیاری از کودکان را از تابش نور خورشید محروم کرده است و به این ترتیب، بیماری راشیتیسم کماکان تهدیدی برای کودکان محسوب می شود. علامت های دیگر این بیماری علاوه بر کندی رشد، قوسی شدن پاها و برجسته شدن کناره های استخوان جناغ است. درمان به موقع راشیتیسم به هر دلیل چندان سخت نیست و می توان با مصرف کلسیم و ویتامین D از عوارض بیماری مثل کوتاهی قد جلوگیری کرد.
بیماری ترنر:
این بیماری کروموزومی بر اثر کمبود یک کروموزوم ایکس در دختران ایجاد می شود. از دیگر علائم این سندروم وجود پره در دو طرف گردن، پاهای قوس دار و تاخیر در بلوغ است. به طور معمول این دختران در سنین ۱۴ تا ۱۶ سالگی به خاطر ظاهر نشدن علائم بلوغ نزد پزشک می روند. این کودکان چون بلوغ دیرتری دارند تا سنین بالاتر به درمان با هورمون رشد جواب می دهند.