مراحل رشد جنین چگونه است؟
بارداری، یکی از مهم ترین تجربه های زندگی یک زن است. به طور طبیعی این دوران حدود ۱۴ روز بعد از بارور شدن تخمک رسیده توسط یک اسپرم آغاز می شود. تقریبا دو هفته بعد تخمک بارور شده که در این زمان توده های سلولی با نام بلاستوسیست است به داخل جداره رحم نفوذ کرده و با تشکیل جفت اولیه به تکثیر ادامه می دهد. از هفته ی سوم و چهارم تمایز سلول ها آغاز و لوله عصبی تشکیل می گردد.
در هفته های پنجم و ششم جوانه های چشم و گوش ظاهر شده و به دنبال آن دستگاه تناسلی، کلیه ها، کام و دندان ها تشکیل می شوند.
این مرحله که دوره رویانی نامیده می شود و تا هفته دهم بارداری ادامه می یابد توأم با رشد سریع و ایجاد جوانه های اعضای اصلی بدن است و به همین دلیل تراتوژنها (هر عاملی که طی دوره تکامل رویانی و چنینی موجب تغییرات دائمی در شکل یا کارکرد بخش های مختلف بدن جنین شود تراتوژن نامیده می شود) و کمبودهای شدید تغذیه ای می تواند خطر جدی برای رویان ایجاد کند.
جدول مراحل رشد جنین در یک نگاه
تقریبا در تمام مراحل، جفت مسئول تبادلات بین مادر و جنین و انتقال اکسیژن و دی اکسید کربن، مواد غذایی و مواد زائد است.
به عبارتی جفت و فضای بین پرزی نقش ریه، دستگاه گوارش و کلیه را برای جنین ایفا می کند. ارتباط مستقیمی بین خون جنین و خون مادر وجود ندارد و این کار از طریق سلول هایی به نام سن سیتوتروفوبلاستها انجام می گیرد.
جفت در طول حاملگی به صورت فعال و یا غیر فعال به تعداد زیادی از مواد اجازه عبور داده و مقدار و میزان انتقال آنها را تنظیم می کند. تعداد و اندازه سلول های جفت نقش مهمی را در تغذیه جنین ایفا می کند. مایع آمنیون بالشتکی را برای جنین فراهم می کند که در ایمنی جنین، رشد عضلانی و اسکلتی و بلوغ ریه ها، کلیه ها و دستگاه گوارش نقش دارد اما تأثیر تغذیه ای کمی دارد.
در زمان ترم یا نزدیک به زایمان حجم مایع آمنیوتیک بین ۸۰۰ تا ۱۰۰۰ سی سی یا همان یک لیتر است. رژیم غذایی مادر منشأ مواد مورد نیاز جنین است. غذای مصرفی توسط مادر ابتدا به شکل ذخیره ای در کبد، عضلات و بافت چربی مادر ذخیره شده و به طور مداوم و منظم نیازهای انرژی مربوط به ترمیم بافتی و رشد بافت های جدید و نیازهای مادر را در دسترس قرار میدهد. گلوکز مهم ترین ماده تغذیه ای مورد نیاز برای رشد است.
ریز مغذی هایی نظیر ید، کلسیم، فسفر، آهن، روی، ویتامین C و مس که برای رشد و تکامل جنین از اهمیت حیاتی برخوردارند از طریق رژیم غذایی مادر به جنین انتقال می یابد.
کمبود این ریز مغذی ها می تواند عوارضی نظیر سقط جنین، ناهنجاری های مادرزادی، کم هوشی، کوتولگی و هیپوگونادیسم، اختلال رشد جنین و جفت را برای جنین ایجاد نماید و یا مشکلاتی نظیر پوکی استخوان، دردهای عضلانی و استخوانی و کم خونی را برای مادر موجب شود مراقبت های دوران بارداری به منظور اطمینان از تأمین نیازهای غذایی جنین و مادر و با هدف حفظ سلامت هر دو انجام می شود. یک شیوه ی قابل اتکا و در دسترس برای کسب این اطمینان، اندازه گیری وزن و تعیین الگوی وزن گیری مادر در طی مراقبت های دوران بارداری است.
