جراحی کیست تخمدان چگونه است؟!/ انواع کیست تخمدان

آیا همه کیستها نیاز به جراحی دارند؟ معمولاً تخمدانهای با كیست های متعدد به جراحی نیاز ندارند ولی بیمار باید با دقت تحت نظر باشد و ممكن است سالها به درمان طبی نیاز داشته باشد كه بر حسب شرایط سنی، وضعیت كیست ها و شرایط زناشویی و وزن بیمار، درمانها متفاوت خواهد بود. در حالتی كه كیست خیلی بزرگ شود و یا آنكه پس از چند دوره درمان طبی به درمان جواب ندهد باید جراحی شود…

تخمدان‌ها دو عضو کوچک در دو طرف رحم هستند که هورمون‌های استروژن و پروژسترون که موجب قاعدگی می‌شود را تولید می‌کنند. هر ماه، تخمدان‌ها تخمک آزاد می‌کنند.

فولیکولی که قرار است تخمک را ایجاد کند، معمولاً در روز چهاردهم بعد از شروع عادت ماهیانه، پارگی طبیعی پیدا کرده و تخمک را آزاد می کند، این تخمک‌ها که به صورت بالقوه قابلیت بارور شدن را دارند، راه خود را از لوله فالوپ به سمت رحم باز می‌کنند. این چرخۀ آزاد شدن تخمک را تخمک‌گذاری می‌نامند.

کیست تخمدان عبارت است از توده های تخمدانی معمولاً خوش خیم که اغلب از نسج تخمدان تولید می شود و در بسیاری از موارد از فولیکول های سطح تخمدان سرچشمه می گیرد. در واقع فولیکولی که قرار است تخمک را ایجاد کند ومعمولاً در روز چهاردهم بعد از شروع عادت ماهیانه، پارگی طبیعی پیدا کرده و تخمک را آزاد می کند،این اتفاق در این فرد رخ نمی دهد و با تجمع آب در داخل خود، تبدیل به کیست می شود. (درواقع كیست تخمدان از توده های كیسه مانندی كه دارای یک جدار است و مقداری مایع ساده داخل آن جمع شده، تشكیل شده است)
کیست ها که یک بیماری بسیار شایع زنان هستند مربوط به سن خاصی نبوده اما با شروع سن باروری احتمال به وجود آمدن آنها بالا می رود و در سنین ۲۰ تا ۴۲ سالگی بیشتر دیده می شوند.

انواع کیست تخمدان

کیست لوتئینی
کیست هایی که جدار نازک و صاف دارند، ساده هستند و در داخل آنها مایع صاف بدون هیچ گونه نسج اضافی ملاحظه می شود اینها کیست های «فونکسیونل» هستند و اکثراً خود به خود رفع می شوند، پس به درمان خاصی نیاز ندارد. ولی گاهی همین کیست ها،کمی بزرگتر شده ومی توانند علایمی مثل درد در زیردل و اختلال در دوره ماهانه بیمار تولید کنند. گاهی هم لکه بینی در این بیماران دیده می شود که با استفاده از قرص های ضدبارداری
به راحتی درمان می شوند و با یک سونوگرافی ساده هم تشخیص داده می شوند.

کیست پلی کیستیک
کیست های متعدد (پلی کیستیک) نسبتاً خوش خیم هستند ولی درمان آنها در بیماران مختلف بر حسب شرایط بیمار نظیر وزن واینکه ازدواج کرده یا نه و یا بچه می خواهد یا نمی خواهدکاملاً متفاوت است و به بررسی ها و آزمایشهای دقیق تر و مراجعه های متعدد به پزشک نیاز دارد.

کیست درموئید
کیست های درموئید در تخمدان ها و بر اثر بقایای مواد ژنتیک یا همان سلول های بنیادی ایجاد می شود که منشأ آن به دوران جنینی برمی گردد.
گاهی اوقات در داخل این کیست ها، مواد استخوانی مانند دندان، ناخن ، غضروف و عصب یا چربی و همچنین مو یافت می شوند.

کیست آدنوما
کیست آدنومای سروزی و موسینوس شایع ترین نئوپلاسم های خوش خیم اپی تلیان تخمدان هستند.
این نوع کیست از سلولهای پوشش روی تخمدانها حاصل می آید و نوع بدخیم نیست لیکن بسیار بزرگ و حجیم می شود.گاهی که در اخبار از بزرگترین کیستها گزارش می دهند از این قبیل است.

کیست اندومتریوما 
اگر پوشش داخلی رحم روی تخمدان قرار گیرد به همراه رشد ماهانه آندومتر هر ماه این سلولهای پوشش رشد می کنند همچون حالت قاعدگی ولی راه به بیرون ندارند.
کیستهایی را در تخمدان به وجود می آورند که آندومتریوزو آندومتریوما گویند که هر ماه موقع قاعدگی به علت دردی که ایجاد می نماید یادآور وجود آن می باشد.

علائم کیست تخمدان

اغلب کیست‌های تخمدان هیچ علائمی ندارند. اما در صورت وجود علائم، آنها عبارتند از:
– درد یا نفخ در ناحیه ی شکم
– قاعدگی دردناک
– بی نظمی قاعدگی که گاهی همراه با خونریزی شدید می باشد
– درد به هنگام مقاربت
– خونریزی بعد از یائسگی
– احتباس ادرار و تکرر ادرار

علایم حاد کیست تخمدان شامل: احساس درد ناگهانی شکم، تهوع و استفراغ، تغییرات نبض، احساس ضعف که ممکن است به علت خونریزی داخلی باشد.
بعضی وقتها با خونریزی مختصر پریتون علایم شدت پیدا نمی کند و با استراحت در بیمارستان علایم بهبود پیدا کرده و احتیاج به عمل ندارد.

درمان کیست تخمدان چگونه است؟

كیست هایی كه جدار نازک و صاف دارند، ساده هستند و در داخل آنها مایع صاف بدون هیچ گونه نسج اضافی ملاحظه می شود اكثراً خود به خود رفع می شوند، پس به درمان خاصی نیاز ندارد.
ولی گاهی همین كیست ها، كمی بزرگتر شده و می توانند علایمی مثل درد در زیر دل و اختلال در دوره ماهانه بیمار تولید كنند. گاهی هم لكه بینی در این بیماران دیده می شود كه با استفاده از قرص های ضد بارداری به راحتی درمان می شوند و با یک سونوگرافی ساده هم تشخیص داده می شوند.

معمولاً تخمدانهای با كیست های متعدد به جراحی نیاز ندارند ولی بیمار باید با دقت تحت نظر باشد و ممكن است سالها به درمان طبی نیاز داشته باشد كه بر حسب شرایط سنی، وضعیت كیست ها و شرایط زناشویی و وزن بیمار، درمانها متفاوت خواهد بود. در حالتی كه كیست خیلی بزرگ شود و یا آنكه پس از چند دوره درمان طبی به درمان جواب ندهد باید جراحی شود.

در بیماری که کیست تخمدان دارد، اگر علایم غیرعادی رخ دهد، ممکن است کار به جراحی بکشد، مثلاً کیست پاره شود و یا دردهای شکمی و لگنی حاد و علایم خونریزی داخل شکمی پیدا شود، اکثراً کار به جراحی می کشد.
در بعضی موارد هم ممکن است کیست دچار پیچ خوردگی شود و این پیچ خوردگی ادامه یافته منجر به تحریک پریتون و کیست دچار کم خونی شود. در این صورت نیز اگر علایم با جابجایی و استراحت تغییر نکند و درد و استفراغ ادامه پیدا کند، باید جراحی شود.

جراحی کیست تخمدان خود به دو روش است :

۱-لاپاراتومی:
در اعمال جراحی باز، برشی به صورت عرض یا طولی روی شکم داده شده و عضلات در طول مسیر بریده شده و دست جراح وارد حفره شکم می شود.

معایب :
– اسكار وسيع ‌لگني
– آنمی
– عفونت
– درد
– چسبندگی
– دوره‌ي نقاهت طولاني
– اختلالات باروري در آینده به علت چسبندگی

۲- لاپاراسکوپی :
در این روش با ایجاد چهار برش کوچک بر روی شکم و زیر ناف (برش های ۱ – ۵/۰ سانتی متری ) با دوربین ها و وسایل تخصصی و پیشرفته جراحی انجام می شود. به علت وجود دوربین با بزرگ نمایی ۲۰-۱۵ عمل جراحی با دقت بیشتری انجام می شود.

مزایا :
– دوران نقاهت بسیار کوتاه و بازگشت به کار وزندگی روزه در حداقل زمان ممکن
– درد بسیار اندک پس از عمل جراحی
– نداشتن برش روی شکم زیبا بودن ظاهر شکم
– دید بهتر جراح و امکان انجام جراحی دقیق تر
– عدم ایجاد چسبندگی
– عدم ایجاد فتق
– عدم ایجاد عفونت

با توجه به کلیه مزایای فوق امروزه سعی می شود حتی المقدور از این روش برای جراحی شکم و لگن استفاده شود. گرچه این روش بسیار توصیه می شود ولی به مهارت، تکنیک و ابزار جراحی فوق پیشرفته ای نیاز دارد. انجام این کار باید فقط توسط افراد متبحر انجام شود.

عوارض بعد از عمل لاپاراسکوپی
ممکن است بیمار پس از عمل احساس ناراحتی مختصری داشته‌باشد.

این موارد شامل :
– تهوع خفیف به علت استفاده از داروها یا روش جراحی
– درد شانه و گردن به علت وجود گاز داخل شکم‌
– درد محل عبور وسایل از جدار شکم‌
– دردهای شکمی مثل دردهای دوران قاعدگی‌
– ترشحاتی مثل خون قاعدگی برای یک یا دو روز
– برای چند روز بیمار احساس نفخ شکم دارد
بیشتر این علائم خفیف در عرض یک یا دو روز از بین می‌روند.