افتادگی رحم در خانم‌هایی که زایمان نکرده‌اند هم گاهی دیده میشود. این عارضه در افرادی که جثه‌ای فوق العاده لاغر یا چاق داشته و عضلات قوی ندارند ایجاد میشود.
افتادگی رحم باعث نازایی نمی شود؛ اما حتماً باید درمان صورت بگیرد و سپس اقدام به بارداری انجام شود؛ زیرا بارداری باعث افزایش شدت افتادگی رحم می شود و این نکته هم مهم است که فرد دچار چه درجه ای از افتادگی رحم از خفیف تا شدید است.
افتادگی رحم می تواند به صورت ناقص یا کامل دسته بندی شود:
افتادگی ناقص رحم: هنگامی که افتادگی ناقص رحم رخ می دهد، رحم تا حدی در واژن جایگزین می شود، اما از آن خارج نمی شود.
افتادگی کامل رحم: زمانی که افتادگی کامل رحم اتفاق می افتد، قسمت هایی از رحم از واژن خارج می شود.
افتادگی رحم با شدت آن درجه بندی می شود، که این شدت نشان می دهد رحم تا چه حد پایین آمده است:
درجه اول: به سمت بالای مهبل (واژن) منتقل شده است.
درجه دوم: به introitus وارد شده است.
درجه سوم: دهانه رحم به خارج از introitus وارد می شود.
درجه چهارم: دهانه رحم و رحم هر دو به بیرون از introitus پایین می آید.
افتادگی رحم به دلیل کشش زیاد رباط ها و شل شدن عضلات پایین لگن و اطراف واژن ایجاد شده و موجب میشود رحم با زور زدن به داخل واژن رانده شود.
در موارد شدید افتادگی رحم، ممکن است ساختار داخلی رحم دچار جابجایی و تغییر شود که این ممکن است منجر به ایجاد زخم در واژن شود که احتمال عفونی شدن آن وجود دارد و همچنین رحم از مهبل بیرون آمده و دهانه آن آسیب می‌بیند.
علت افتادگی رحم چیست؟
رباط و عضلات رحم، مثانه و واژن را در محل خود درون لگن نگه می‌دارند. حال اگر این عضلات و رباط‌های حمایت کننده، ضعیف یا در اثر کشیدگی شل شوند رحم جابه جا شده، به داخل مجرای واژن افتادگی پیدا می‌کند و به دیواره واژن فشار می آورد. پرولاپس یا افتادگی رحم معمولا در زنان پس از دوران یائسگی رخ می‌دهد؛ یعنی زمانی که حداقل یک یا دو مورد زایمان طبیعی داشته‌اند.
کاهش هورمون استروژون و تکرار فشار به رحم نیز می‌تواند عضلات کف لگن را ضعیف کند و باعث افتادگی رحم شود. مقدار حرکت و جابه‌جایی رحم گاهی خفیف و تا درون واژن است و گاهی رحم کاملا از واژن خارج میشود. پرولاپس رحم ممکن است با پرولاپس مثانه (افتادگی مثانه) یا سیستوسل (که در آن مثانه به دیواره ضعیف جلوی واژن فشار می آورد) یا پرولاپس رکتوم (افتادگی مقعد) یا رکتوسل (رکتوم به دیواره ضعیف پشتی واژن فشار وارد می کند) همراه باشد.
از دیگر عواملی که می‌تواند باعث بروز این بیماری شود، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
چاقی که باعث فشار خارجی بر عضلات و رباط‌ها میشود می‌تواند افتادگی ایجاد کند
زایمان‌های طبیعی مکرر؛ مخصوصا زایمان کودک درشت یا زایمان سخت که در آن عضلات کف لگن و بافت‌های نگهدارنده آسیب ببیند
زایمان سخت با فورسپس یا وسایل دیگر
سوء تغذیه و سوء جذب موادغذایی که باعث اختلال جذب مواد پروتئینی شود
ژنتیک نیز عامل دیگری است که در این زمینه نقش موثری دارد؛ به گونه‌ای که ممکن است برای فردی پس از چند زایمان طبیعی سخت و مشکل اتفاق خاصی پیش نیاید، ولی شخص دیگری با یکبار زایمان طبیعی دچار این مشکل شود.
ضربه
افزایش سن
خشکی واژن
بیماری‌هایی که باعث افزایش فشار داخل شکم می‌شوند مثل تومورها، سرفه مزمن و زور زدن زیاد به هنگام یبوست مزمن و شغل هایی که در آن زن مجبور باشد اجسام سنگین بلند کند.
شایع ترین علائم افتادگی رحم
زنانی که دچار افتادگی رحم جزئی یا ضعیف هستند ممکن است علائم خاصی نداشته باشند اما معمولا افتادگی رحم با درجه متوسط یا شدید ممکن است باعث بروز علائم زیر بشود:
احساس فشار و سنگینی در لگن (بطور مثال حس می کنید روی یک توپ نشسته اید)
کمردرد خفیف
افزایش ترشحات واژن با خونریزی از واژن
رابطه جنسی دردناک
به سختی ادرار کردن (عفونت مجاری مثانه) و مدفوع دردناک
به سختی و با درد راه رفتن
دیدن رحم که در حال خروج از واژن است
راه های پیشگیری از افتادگی رحم
استفاده از رژیم غذایی مناسب و سالم
ورزش کردن مخصوص در زمان بارداری و بعد از زایمان
حفط کردن وزن مناسب
پیشگیری کردن از یبوست
زمانی که جنینی بسیار درشت باشد، با تشخیص پزشک، حتما از زایمان سزارین استفاده نمایید
راه های تشخیص افتادگی رحم
برای تشخیص این بیماری از روش‌هایی همچون تست پاپ اسمیر، آزمایش ادرار، سونوگرافی یا سی‌تی‌اسكن لگن، بیوپسی آندومترو پیلوگرافی داخل وریدی (كه روشی جهت بررسی كلیه‌ها و مجاری ادراری با تزریق ماده حاجب در جریان خون است) استفاده میشود. بیشتر آزمون‌ها باید برای رد كردن سایر اختلالات انجام می‌گیرند.
روش درمان به سن، فعالیت جنسی، شدت بیرون‌زدگی رحم، اختلالات لگنی همراه و تمایل برای بارداری در آینده بستگی دارد.
در حالتی که علایم این بیماری خفیف باشد با انجام ورزشهای تقویت کننده عضلات لگن یا همان تمرینات کیگل kegel (قبل از بارداری، در طول این دوران و بعد از زایمان)، هورمون درمانی و شیاف مهبل (در صورت لزوم) درمان می‌شوند. سایر موارد ممكن است به جراحی نیاز داشته باشند.
درمان افتادگی رحم:
درمان افتادگی رحم بسته به این است که چه ارگانی درگیر است . درمان صبر و انتظار و پایش بیمار در موارد درجات خفیف بیماری که بیمار فقط دارای افتادگی بدون علائم است ، بکار می رود .در این مدت از بیمار دارای افتادگی رحم خواسته می شود که فیبر بیشتری در رژیم غذائی روزانه ( حدود ۲۰ گرم ) برای پیشگیری از یبوست مصرف کند و اگر دچار سرفه مزمن است آن را درمان کند .
بیمار دارای افتادگی رحم بایستی از بلند کردن اشیا سنگین و سیگار کشیدن خودداری کند. از کافئین ( موجود در قهوه و چای و نوشابه های گازدار ) پرهیز کند و اگر دارای اضافه وزن است ، سعی در کاهش وزن خود داشته باشد. انجام ورزشهای تقویت کننده عضلات لگن یا کگل kegel که شامل انقباضات مکرر ( حداقل ۱۰ با در روز هر بار ۱۰ جلسه ) به مدت ۳ تا ۶ ماه در درمان درجات خفیف افتادگی رحم موثر بوده است .اگر هنوز پس از تغییر در نحوه زندگی فرد دارای علائم بود ، پزشک جراحی ترمیم سیستوسل – رکتوسل را توصیه می کند.
عمل جراحی افتادگی رحم و مثانه و پرینورافی (جراحی ترمیم پرینه و عمل تنگ کردن واژن) گزینه مناسب یرای افرادی محسوب می شود که :
– درد شدید بدلیل پرولاپس و افتادگی رحم و مثانه دارند
– مشکلات روده و یا مثانه مثل عدم تخلیه کافی مدفوع و یا بی اختیاری ادراری دارند
– مشکل در رابطه جنسی دارند ( بدلیل گشادی دهانه رحم و واژن )
تقویت عضلات کف لگن را نادیده نگیرید
ورزشهای کگل با هدف تقویت عضلات حمایت‌کننده کف لگن به کار می‌رود، مهم‌ترین عضله کف لگن که از طریق این ورزش تقویت میشود عضله‌ای به شکل یو انگلیسی است. این عضله از جلو به عقب لگن کشیده میشود. برای یافتن این عضله کافی است در هنگام ادرار کردن سعی کنید جریان ادرار را متوقف کنید در این هنگام عضله منقبض شده قابل لمس است. برای انجام تمرین موثر لازم است عضله مذکور ده ثانیه منقبض شود و ده ثانیه شل شود و این کار ۱۵ بار تکرار شود.
با این که این ورزش‌ها بهترین شیوه برای پیشگیری از افتادگی‌ها به حساب می‌آید، اما به این نکته نیز توجه داشته باشید وزن زیاد هم می‌تواند عاملی باشد برای ایجاد افتادگی و در نتیجه کاهش وزن و حفظ وزن مناسب را نباید کم اهمیت دانست.
