شواهد نشان‌دهنده اثرات مفید شیردهی بر شیرخوار و مادر است. به خوبی مشخص شده شیردادن طولانی مدت با کاهش خطر آلرژی کودک، بیماری سلیاک، چاقی و دیابت ملیتوس مرتبط است. با این حال، اثرات شیردهی بر سلامت مادر کمتر مورد مطالعه قرار گرفته است.
مطالعات مختلف نشان داده‌اند که عدم شیردهی یا قطع زودهنگام آن با افزایش خطر دیابت ملیتوس، اختلال در چربی‌های خون، سندرم متابولیک، بیماری عروق کرونر قلب و بیماری قلبی – عروقی مرتبط است. با این حال، در مطالعات کمی ارتباط بین شیردهی و پرفشاری خون بررسی شده است. پرفشاری خون یکی از عوامل خطر مهم بیماری‌های قلبی – عروقی و مرگ است. بدین منظور در مطالعه‌ای ۳۱۱۹ زن غیرسیگاری که حداقل ۵۰ سال سن داشتند مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که طولانی بودن مدت شیردهی با کاهش خطر پرفشاری خون در این شرکت‌کنندگان مرتبط بود.
در مورد مکانیسم ارتباط بین شیردادن و بروز بیماری‌ها پیشنهاداتی وجود دارد. اول، متابولیسم مادر (به عنوان مثال، تجمع چربی و مقاومت به انسولین) که ممکن است با انجام شیردهی تنظیم مجدد شود. این امر خطر بیماری‌های مرتبط با چاقی را کاهش می‌دهد. دوم، ترشح هورمون اکسی‌توسین که توسط شیردادن تحریک می‌شود با کاهش خطر بروز بیماری‌ها مرتبط است.
نکته عملی: شیردهی نه تنها برای شیرخوار مفید است، بلکه از ابتلای مادر به پرفشاری خون در سال‌های بعدی زندگی نیز پیشگیری می‌کند.
عواملی که باعث بالا رفتن فشار خون می شوند
* استرس:
هنگامی که در وضعیتی فوق العاده، اعم از تغییر موقعیت، اضطراب، عصبانیت و… قرار می گیریم، بدن ما فعالیت خود را با یک سری تغییرات سریع داخلی تنظیم می کند که یکی از مهم‌ترین آنها، آزاد شدن هورمون آدرنالین از غدد فوق کلیوی است که با افزایش تعداد ضربان قلب و تنگ کردن عروق به کمک یک سری ترشحات دیگر، منجر به بالا رفتن فشار خون و رسیدن خون اکسیژنه به عضلات و مغز می شود.
* نمک:
ثابت شده است که شیوع فشار خون بالا در مناطقی از جهان که مصرف نمک بالاست، بیشتر است. مصرف نمک زیاد از دوران شیرخوارگی پایه ای برای بالا رفتن فشار خون در سنین بالاتر خواهد شد. محدود کردن نمک در سال های بعدی برای بازگرداندن فشار خون به سطح مناسب کافی نیست و کمی منجر به بهبودی می شود.
یک قاشق چای خوری نمک حاوی ۲۳۰۰ میلی گرم سدیم است که این مقدار معادل کل مقدار مصرفی توصیه شده ی روزانه را تشکیل می دهد.
* سیگار:
با اولین پک به سیگار یا پیپ، فشار خون سیستولیک تا ۲۵ میلی متر جیوه افزایش می یابد و علت آن نیز، آزاد شدن آدرنالین است.
* تصلب شرایین (سخت شدن دیواره رگ‌ها):
تصلب شرایین علت اصلی پرفشاری مزمن خون است که عامل شروع آن، آسیب به جدار داخلی عروق است و به دنبال رسوب کلسیم، کلسترول و فیبرین و… در جدار عروق رخ می دهد.
* چاقی:
فشار خون بالا در افراد چاق، دو برابر افرادی که اضافه وزن ندارند و در محدوده وزن طبیعی هستند، شایع تر است. در این موارد، کاهش اندک وزن نیز به پایین آوردن فشار خون شما کمک می کند.
نکات مهم تغذیه ای برای کنترل فشار خون
۱ – مصرف آب سالم و گوارا را به میزان قابل توجهی در روز توصیه می کنم. یک لیوان آب میوه ی رقیق شده با اندکی پودر ویتامین C ، موجب بهبود عملکرد دستگاه ایمنی و ترمیم سرخرگ‌ها می شود.
۲ – مصرف نان‌ها و مواد کربوهیدراتی تهیه شده از آردهای سفید و بدون سبوس (تصفیه شده) را به حداقل برسانید و از نان‌های سبوس‌دار به خصوص حاوی سبوس جو دو سر استفاده کنید.
۳ – مصرف قند و شکر و سایر فرآورده‌های تهیه شده از آنها مثل نوشابه‌ها، مربا، ژله، شکلات، کیک‌ها و شیرینی‌ها را محدود یا حذف کنید.
۴ – تحقیقات ثابت کرده است که کودکان پیش دبستانی که هر روز ۴ وعده میوه و سبزی و دو وعده لبنیات مصرف می کنند، در نوجوانی فشار خون پایین تری نسبت به سایر افراد دارند و در اصل احتمال ابتلا به حمله ی قلبی، سکته و سایر بیماری های ناتوان کننده در افرادی که زودتر به فشار خون مبتلا می شوند، بیشتر است.
۵ – سعی کنید غذا را کامل بجوید و حتماً غذای خود را در محیطی آرام و به دور از استرس و تشنج میل فرمایید.
۶ – با اجتناب از مصرف غذاهای خیلی گرم یا خیلی سرد، اعمال هضمی را بهبود بخشید.
۷ – نوشیدن هر نوع نوشیدنی را با غذا و در کنار غذای اصلی به دلیل تداخل در هضم محدود کنید.
۸ – از مصرف غذاهای سرخ کرده یا غذاهایی که در درجه ی حرارت‌های بسیار بالا و یا با مدت زمان طولانی تهیه می شوند، خودداری کنید و به خاطر داشته باشید، استفاده ی چند باره از روغن‌های آشپزی عاملی در بالا بردن فشار خون است.
۹-از مصرف مواد حاوی افزودنی‌ها و غذاهای فرایند شده که حاوی مقدار زیادی نمک و ادویه‌ها هستند، مثل انواع سوسیس و کالباس، غذاهای کنسروی، شورها، ترشی‌ها و چاشنی‌های کارخانه ای جداً خودداری کنید.
۱۰ – چای، قهوه و شکلات را بسیار محدود کنید و تا ۱ ساعت پس از صرف غذا چای ننوشید و به جای آنها از چای‌ها و دم‌کردنی‌های گیاهی (مثل گل گاو زبان) استفاده کنید.
۱۱ – از مصرف نمک و غذاهای پُر نمک و ادویه بپرهیزید. به جای نمک می توانید از سبزیجات تازه یا خشک، ادویه‌‌جات مفید (زردچوبه- دارچین و…)، پودر سیر و پیاز و آب لیموی تازه استفاده کنید.
۱۲ – موادی مثل کره، خامه، مارگارین، دنبه، سس‌ها و روغن‌های جامد را از برنامه ی غذایی حذف کرده و به جای آنها از روغن زیتون- روغن‌های گیاهی مایع و روغن ماهی استفاده کنید.
۱۳ – مغز‌ها و دانه‌های گیاهی مثل گردو حاوی موادمغذی بی شماری هستند. می توانید از آنها در رژیم غذایی روزانه بهره ببرید. استفاده از آنها در سالادها به خوش طعم و مقوی کردن آنها کمک شایانی می کند.
۱۴ – حداقل ۳ بار در هفته ماهی بخورید و به جای گوشت‌های قرمز سعی کنید از گوشت سفید استفاده کنید.
۱۵ – از استرس بپرهیزید، زیرا یکی از عوامل بالا بردن فشار خون که بسیار سریع هم عمل می کند، استرس و عصبانیت است.
۱۶ – هر روز زمانی را برای استراحت در نظر بگیرید و به خاطر داشته باشید، کار کردن بی وقفه بیشترین فشار را بر سلامتی شما وارد خواهد آورد. حتی اگر عادت به خوابیدن در میانه ی روز ندارید، برای دقایقی چشم‌ها را روی هم گذاشته و به استراحت بپردازید.
۱۷ – ورزش‌هایی مثل: پیاده روی، شنا، دوچرخه?سواری ورزش‌های مناسبی برای پایین آوردن فشار خون به شمار می آیند. بنابراین حداقل ۳ بار در هفته و هر بار حداقل ۳۰ دقیقه ورزش کنید.
۱۸ – از گلپر، آویشن، نعناع خشک، کنجد و… به جای نمک استفاده کنید.
۱۹ – سیگار را به طور کامل از برنامه ی زندگی خود حذف کنید.
امید است با راهکارهای تغذیه ای ارائه شده گامی مؤثر در جهت کاهش فشار خون و از بین علل ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی بردارید و جاده ی زندگی را با همواری بیشتری طی کنید.
