زمانی که کودک متوجه مفهوم زمان شود، شما می توانید خواندن ساعت را مانند یک فرد بزرگسال به او یاد دهید. «فردا کی می آید؟»، «الان صبح است یا بعدازظهر؟» و سؤالاتی از این قبیل معمولا از زبان بچه های حدود ۳ سال شنیده و گاه آنقدر تکرار می شود که والدین را کلافه می کند.
در این سن، کودک کم کم زمان را درک می کند. پشت سر هم بودن اتفاقات کوچک و بزرگ، به احساس کودک راجع به جریان داشتن زمان کمک می کند.
از حدود ۶ تا ۷ سالگی است که بچه درک کاملی از نظم زمان بدست می آورد. کوچولوی نازنین برای اینکه موقعیت خود را بفهمد، به مواقع مهم در طول روز مثل ساعت صبحانه، ناهار، رفتن یا برگشتن از مدرسه و… توجه می کند.
حتی موقعی که بچه بتواند اتفاقات را در یک قطع بندی زمانی طبقه بندی کند، باز هم مفهوم زمان به معنای واقعی برای او پیچیده است. به عنوان مثال، کودک متوجه فرق ۲۰ دقیقه یا ۲۰ساعت برای پخت کیک نمی شود، اما فقط دوست دارد هرچه سریعتر کیک را میل کند.
به طور کلی، پس از پنجمین جشن تولد است که کودک دوست دارد خواندن ساعت را یاد بگیرد. لزومی ندارد تا پیش از اینکه او از شما بخواهد به او ساعت هدیه بدهید. او خودش خیلی زود به شما نشان می دهد که آماده این آموزش است. اگر هم تمایلی نداشته باشد، مهم نیست، چون در مدرسه این آموزش ها به بچه داده می شود.
● آموزش در کنار بازی
در این باره بهتر است با روش های بازی و سرگرمی ساعت را به بچه ها آموزش داد. یکی از بهترین وسایل در این باره، ساعت هایی هستند که اوقات مختلف روز را نشان داده اند. ساعت ۷ وقت صبحانه، ۱۲وقت ناهار و… به کمک این تصاویر کارتونی می توان عملکرد عقربه ها را و اینکه هر ساعت چند دقیقه دارد به او یاد داد. مادر می تواند در ساعت های مختلف روز، زمان را به کودک یادآوری کند. به عنوان مثال: الان ساعت چند است؟
حالا وقت انجام چه کاری است؟ ساعت۱۲ وقت خرید است یا نه؟ این تمرین برای بچه خوشایند است چون او احساس مسئولیت می کند و مانند یک رئیس از عهده کارش برمی آید. پس از این بد نیست ساعت مچی به او هدیه داد که کودک بسیار نسبت به آن احساس غرور می کند.
یکی دیگر از وسایل کاربردی و مفید در این باره، ساعت هایی است که ۳ عقربه با رنگ های متفاوت دارد. اعداد مربوط به ساعت با عقربه ساعت و اعداد مربوط به دقیقه با عقربه دقیقه ها همرنگ است. زمانی که کودک عقربه ساعت را روی عدد می بیند متوجه می شود که الان ساعت چند است. پس از مدتی تمرین، کودک ساعت را به طور کامل یاد می گیرد. بعضی کتاب های داستان نیز می تواند در این باره مفید باشند. معمولا در این داستان ها زمان در قالب اتفاقات روزمره شخصیت ها معرفی می شود.
آموزش خواندن ساعت
روی تخته سیاه یا وایت بورد و یا کاغذ و مقوا یک دایره می کشیم و یک علامت جمع + بزرگ درون آن می کشیم
دورن آن می کشیم البته این علامت برای تاکید چهار عدد اصلی ساعت یعنی ۹، ۶، ۳ و ۱۲ است و بعدا آن را پاک خواهیم کرد.
سپس دایره را به ۱۲ قسمت مساوی تقسیم می کنیم و اعداد یک تا دوازده را طوری می نویسیم که ۱۲ بالا و ۶ پایین باشد. یک عقربه هم برایش می کشیم و اسم آن را عقربه ساعت نما می گذاریم و می گوییم این عقربه ساعت را برای ما بیان می کند و روی انواع عددها می گیریم تا کودک یا دانش آموزان آن ساعت را بگویند. مثال های گوناگونی می آوریم: ساعت چند مدرسه می آییم؟ ساعت ۸ صبح. ساعت چند به خانه می رویم؟ ساعت ۱۲ ظهر. اخبار ساعت چند گفته می شود؟ ساعت ۲٫
وقتی کامل یاد گرفتند به سراغ معرفی دقیقه می رویم. بین هر دو عدد را به ۵ قسمت مساوی تقسیم می کنیم و می گوییم که به هر یک از این قسمت های کوچک، دقیقه می گویند و یک ساعت ۶۰ تا از این قسمت ها دارد یعنی ۶۰ دقیقه است. سپس عقربه دقیقه شمار هم رسم می کنیم. حال شروع می کنیم به مثال زدن با ساعت بزرگی که در دست داریم و یا با ساعتی که روی تابلو کشیده ایم. بهتر است به دانش آموزان فرصت دهیم تا خودشان ساعت را تنظیم و بگویند چند است. و یا گروه های دو یا چهار نفره درست کنیم تا یک گروه ساعت را تنظیم کنند و گروه دیگر بگویند که ساعت چند است.
به هر دانش آموز می گوییم که یک ساعت آموزشی از مقوا درست کند یا به همراه خود به کلاس بیاورد تا بتواند بصورت عملی کار کند تا با استفاده از این روش و بازی کردن یک نقش یادگیری عمیقی از ساعت داشته باشد. برای مثال نقش نانوایی که ساعت ۵ صبح نانوایی را باز می کند یا کارمندی که ساعت ۸ صبح شروع به کار می کند.
این روش تدریس ساعت شکل کلی است و معمولا برای پایه های ابتدایی به غیر از کلاس اول می باشد. در کلاس اول ساعت را به شکل کلی معرفی می کنیم و خواندن آن نیز به شکل کلی می باشد تا دانش آموزان با دیدن ساعت آن را درک و آرام آرام برایشان جا بیفتد. در پایه های بالاتر به معرفی ثانیه می پردازیم که یک دقیقه ۶۰ ثانیه است و یک ساعت ۳۶۰۰ ثانیه است.
