واکسن سینه پهلو یا ذات الریه
بیماری پنوموکوک چیست؟
پنوموکوک عفونتی است که در اثر باکتری استرپتوکوک پنومونیه ایجاد می‌شود. عفونت می‌تواند منجر به ذات‌الریه، عفونت خون (باکتریمی و گندخونی)، عفونت گوش میانی (اوتیت میانی) یا مننژیت باکتریایی شود. پزشکان می‌گویند که بیماری پنوموکوک عامل شماره ۱ مرگ و میر در میان نوزادان و کودکان کمتر از ۵ سال می‌باشد که با واکسن قابل پیشگیری است. یکی از موثرترین واکسن‌هایی که می‌توان برای پیشگیری از این بیماری استفاده کرد واکنس پنوموکوک ۱۳ می‌باشد.
چه کسانی در خطر بیماری پنوموکوک می‌باشند؟
هر شخصی می‌تواند مبتلا به بیماری پنوموکوک شود. هرچند برخی گروه‌ها بطور چشمگیری بیشتر در خطر این بیماری یا عوارض آن هستند.
افراد با خطر بالاتر عبارتند از:
نوزادان و کودکان کمتر از دو سال
کودکانی که دارای یک مشکل زمینه‌ای هسند که آنها را مستعد ابتلا به بیماری تهاجمی پنوموکوک می‌کند.
افراد با سن بالاتر از ۶۵ سال
کودکان در نواحی فقیرنشین کشورهای در حال توسعه
افراد با سیستم ایمنی ضعیف مانند آنهایی که تحت درمان با داروهای سرکوب سیستم ایمنی بدن (برای مثال استروئید با دوز بالا، شیمی درمانی) یا مبتلا به اچ آی وی یا ایدز می‌باشند.
قبل از استفاده از واکسن
در هنگام تصمیم‌گیری برای استفاده از واکسن سینه پهلو، خطرات دریافت واکسن باید در برابر مزایای آن سنجیده شود. این تصمیم باید توسط شما و پزشک گرفته شود. برای این واکسن، موارد زیر باید در نظر گرفته شود:
حساسیت
در صورتی که دچار هرگونه واکنش آلرژیک یا غیر عادی به این دارو یا داروهای دیگر بوده‌اید، پزشک خود را در میان بگذارید. همچنین اگر دارای انواع دیگر آلرژی برای مثال به مواد غذایی، رنگ‌ها، مواد نگهدارنده یا حیوانات هستید، به پزشک بگویید. برای محصولات بدون نسخه، برچسب یا مواد تشکیل دهنده‌ی آنها را به دقت بخوانید.
اطفال
واکنس پنوموکوک ۱۳ بطور کلی در کودکان قابل تحمل و موثر می‌باشد. بی خطر بودن و کارایی آن در کودکان با سن کمتر از ۶ هفته تایید نشده است.
شیردهی
مطالعات کافی در زنان جهت تعیین خطر برای نوزاد هنگام استفاده از این دارو در دوران شیردهی انجام نشده است. پیش از مصرف این دارو در حین شیردهی باید مزایای آن در برابر خطرات احتمالی آن سنجیده شوند.
تداخلات دارویی
با اینکه برخی داروها را نباید به هیچ وجه با هم مصرف کرد، در برخی موارد می‌توان دو دارو را حتی در صورت رخ دادن تداخل با هم مصرف کرد. در این موارد، ممکن است پزشک دوز دارو را تغییر دهد یا نیاز به اقدامات احتیاطی باشد. هنگام دریافت دارو، پزشک باید بداند که آیا در حال مصرف داروهایی مانند استامینوفن هستید یا خیر.
سایر مشکلات پزشکی
وجود مشکلات پزشکی ممکن است بر استفاده از واکسن ذات الریه تاثیر بگذارد. در صورت وجود هر گونه مشکل پزشکی بخصوص موارد زیر، پزشک خود را در میان بگذارید:
آپنه (وقفه‌های تنفسی کوتاه مدت) در نوزادان زودرس: ممکن است مصرف دارو باعث بدتر شدن مشکل شود بنابراین باید با احتیاط مصرف شود.
مشکلات سیستم ایمنی (برای مثال سرطان، اچ ای وی، مشکلات کلیه یا طحال، پیوند سلول‌های بنیادی): این واکسن ممکن است در بیماران با سیستم ایمنی ضعیف موثر نباشد.
استفاده صحیح
پرستار یا متخصص واکسن را به شما یا فرزندتان تزریق می‌کند. این واکسن به یکی از عضلات تزریق می‌شود که معمولاً در ران یا بازو می‌باشد. برای نوزادان و کودکان با سن بین ۶ هفته تا ۵ سال (قبل از تولد ۵ سالگی)، این واکسن معمولاً در ۴ نوبت در چند ماه تزریق می‌شود. پزشک تعداد صحیح تزریقات مورد نیاز و فواصل بین آنها را تعیین خواهد کرد.
برای کودکان ۶ تا ۱۷ ساله (قبل از تولد ۱۸ سالگی) این واکسن با یک دوز تزریق می‌گردد. در صورتی که کودک به تازگی یک دوز واکسن را دریافت کرده باشد، دوز بعدی باید حداقل ۸ هفته پس از آن تزریق شود. دریافت تمام تزریق‌های این واکسن برای کودک بسیار مهم است.
اقدامات احتیاطی
مراجعه به پزشک در زمان تعیین شده برای تمام تزریق‌ها بسیار مهم می‌باشد. در صورتی وجود هرگونه عوارض جانبی که پس از تزریق واکسن پنوموکوک رخ می‌دهد، به پزشک اطلاع دهید. واکسن سینه پهلو ممکن است باعث نوع جدی واکنش آلرژیک به نام آنافیلاکسی شود. آنافیلاکسی می‌تواند تهدید کننده حیات باشد و مستلزم مراقبت پزشکی فوری باشد. در صورتی که شما یا کودکتان دچار راش، خارش، تورم زبان و گلو یا مشکل تنفسی پس از واکسن شدید، به پزشک خود بگویید. واکنس پنوموکوک ۱۳ از شما یا فرزندتان در برابر تمام انواع عفونت‌های پنوموکوک محافظت نخواهد کرد. همچنین نمی‌تواند یک عفونت فعال را درمان کند. اگر در حال دریافت درمان یا استفاده از دارویی هستید که باعث ضعف سیستم ایمنی بدن می‌شود، حتماً پزشک خود را در میان بگذارید. این درمان‌ها شامل پرتو درمانی، داروهای استروئید (مثلاً هیدروکورتیزون، متیل پردنیزولون، پردنیزولون، پردنیزون) یا داروهای سرطان می‌باشند.
عوارض جانبی
هر دارو علاوه بر تاثیرات مورد نیاز آن ممکن است باعث برخی عوارض جانبی ناخواسته شود. با اینکه تمام این عوارض رخ نمی‌دهند، اما در صورتی که بروز پیدا کنند نیاز به مراقبت پزشکی خواهند داشت. ممکن است برخی از عوارض جانبی رخ دهند که معمولاً نیاز به مراقبت‌های پزشکی ندارد. این عوارض احتمالاً خود به خود و در حین تطابق بدن با دارو، برطرف می‌شوند. پزشک نیز می‌تواند روش‌هایی را برای پیشگیری یا کاهش برخی از این عوارض جانبی به شما توصیه کند.
در صورت رخ دادن هر یک از عوارض جانبی زیر بلافاصله به پزشک مراجعه نمایید:
عوارض شایع‌تر
تب
کاهش اشتها
کاهش خواب
کج خلقی
رگه‌های قرمز روی پوست
تورم، حساسیت به لمس یا درد در محل تزریق
عوارض نادر
درد قفسه سینه
لرز
سرفه
مشکل یا سختی تنفس
مشکل در بلعیدن
تپش قلب سریع
تنفس همراه با صدا
تشنج
راش، خارش و قرمزی پوست
عطسه
گلو درد
تورم صورت، گلو یا زبان
احساس فشار در قفسه سینه
