درمان سردرد و میگرن در بارداری/ تاثیر میگرن بر جنین

اگر باردار هستید، شکى نیست که دردها و ناراحتى‌هاى جدیدى را تجربه مى‌کنید، و اگر جزو آن دسته از افرادى هستید که از آثار میگرن رنج مى‌برید، شاید خوشحال شوید اگر بشنوید، که علایم میگرن در دوران باردارى فروکش مى‌کنند. اما اگر براى شما چنین اتفاقى رخ نداد، باز هم این مطلب به شما کمک مى‌کند تا راحت‌تر با اثرات میگرن در باردارى کنار بیایید.

دلایل بروز میگرن

دلیل اصلى سردردهاى میگرنى هنوز شناخته نشده است. اما به نظر مى‌رسد که میگرن، ناشى از تغییرات شیمیایى در سیستم عصبى و جریان خون در مغز است. محققان معتقدند که برآشفتگى مفرط سلول‌هاى مغزى، باعث تحریک رهاسازى مواد شیمیایى در خون مى‌شود. این مواد شیمیایى، رگ‌هاى خونى موجود در سطح مغز را بر مى‌انگیزند و در نتیجه عروق متورم شده و باعث بروز احساس درد مى‌شوند. از طرفى، هورمون استروژن نیز نقش بسزایى در بروز سردردهاى میگرنى دارد. به همین علت است که الگوهاى سردرد میگرنى در دوران باردارى، قاعدگى و یائسگى تغییر مى‌کنند. سروتونین نیز، که یک نوع انتقال‌‌دهنده عصبى محسوب مى‌شود، نقشى اساسى در سردردهاى میگرنى بازى مى‌کند.

عوامل محرک میگرن را ردیابى کنید

تغییرات هورمونى در دوران باردارى، تنها عامل تحریک سردردهاى میگرنى نیستند. در بیشتر زنان، چندین عامل باعث بروز سردردها مى‌شوند. براى مثال استرس، گرسنگى و بى‌خوابى، همگى مى‌توانند میگرن را تحریک کنند. بد نیست بدانید، ممکن است عاملى که امروز باعث سردردتان شده است، دیگر هیچ‌وقت محرک سردردتان نشود.

گاهى اوقات میگرن، چند ساعت طول مى‌کشد، و گاهى، اگر درمان نشود، یک یا دو روز کامل به طول مى‌انجامد. میگرن کاملاً غیر قابل پیش‌بینى است. بنابراین در حالیکه در بعضى از زنان باردار، میگرن بدتر مى‌شود، در برخى دیگر ممکن است کاملاً برطرف شود.

ثبت زمان و چگونگى سردردها مى‌تواند به یافتن محرک‌ها کمک کند. با این کار پزشکتان نیز، بهتر مى‌تواند تصمیم بگیرد که چه روشى، سردردهایتان را برطرف مى‌کند. علاوه بر این، با شناخت محرک‌هاى سردرد مى‌توانید از بروز آنها در دوران باردارى جلوگیرى کنید.

هرگاه سردرد به سراغتان آمد، موارد زیر را یادداشت کنید:

– علایم به خصوص: در چه مکان‌هایى دچار سردرد مى‌شوید، درد آن را توصیف کنید. هرگونه حساسیتى که پیدا مى‌کنید مثلاً حالت تهوع یا حساسیت نسبت به صدا، نور و بوی خاصى

– ساعتى را که سردردتان شروع و تمام مى‌شود

– غذا یا نوشیدنى‌هایى که در ٢٤ ساعت گذشته میل کرده‌اید

– تغییرات محیط اطرافتان، مثل سفر به یک جاى جدید، تغییر در آب و هوا یا امتحان غذاهاى جدید

– هرگونه روش درمانى که امتحان کرده‌اید و مؤثر بودن یا نبودن آن

معروف‌ترین محرک‌هاى سردردهاى میگرنى

– شکلات

– کافئین

– غذاهاى حاوى مواد نگه‌دارنده‌اى مانند سدیم گلوتامات (MSG) و نیترات

– اسپرتیم که یک نوع شیرین‌کننده مصنوعى است

آزمایش‌هاى مربوط به میگرن

از آنجایى که در دوران باردارى، فشار خون بالا نیز باعث بروز سردرد مى‌شود، پزشکان ابتدا شرایط بیمار را بررسى مى‌کنند تا در تشخیص دقیق میگرن تردیدى نداشته باشند. حتماً پزشکتان را در جریان داروهایى که مصرف مى‌کنید، حتى از نوع گیاهى و بدون نسخه، قرار دهید. همچنین هرنوع سابقه میگرن در خانواده‌تان را گزارش کنید.

معمولاً پزشکان با توجه به یادداشت‌هاى مربوط به سردردتان، قادر به تشخیص میگرن هستند. سى‌تى‌اسکن و رادیولوژى به هیچ وجه در باردارى توصیه نمى‌شود، زیرا براى جنین بسیار خطرناک است.

خودتان مراعات کنید

اولین قدم براى مقابله با میگرن، داشتن سبک زندگى سالم و مراقبت شخصى است. در اینجا نکاتى وجود دارد، که مى‌تواند به مدیریت میگرن در دوران باردارى کمک کند:

– تا جایى که امکان دارد، از محرک‌هاى شناخته شده مانند خوردن غذاى خاصى، دورى کنید.

– یک برنامه زمان‌بندى شده و قابل پیش بینى براى غذاها و میان‌وعده‌هایتان تهیه کنید.

– آب، زیاد بنوشید.

– به اندازه کافى استراحت داشته باشید.

– در کلاس‌هاى چگونگى کسب آرامش شرکت کنید.

– هرگاه سردردها شروع شدند، قرار دادن کیسه یخ بر روى شقیقه‌ها، ماساژ، و استراحت در مکانى تاریک و بى‌صدا را امتحان کنید.

دارو درمانى براى میگرن

اگر باردار هستید یا قصد دارید به زودى باردار شوید، احتمالاً پزشکتان توصیه به قطع دار هایتان مى‌کند، مگر اینکه واقعاً لازم باشند. او به همراه خودتان، تأثیرات دارو بر جنین را مورد بررسى قرار مى‌دهد. در بعضى موارد، شاید پزشک مجبور شود براساس یک تحقیق ناتمام یا غیرقطعی و ناکافى، تصمیم به تجویز یک دارو بگیرد.

اکثر داروهاى درمانى یا پیشگیرى میگرن، در دوران باردارى باید قطع گردند. زیرا مصرف آن‌ها با نقص‌هاى مادرزادى نوزادان، در رابطه مستقیم است.

بقیه داروها با عوارض ثانویه‌ى باردارى مانند: خونریزى، سقط، یا عدم رشد جنین و رحم به صورت طبیعى در ارتباط هستند.

درمان سریع میگرن‌هاى شدید

هدف از درمان سریع، متوقف ساختن سردرد، پس از بروز اولین علائم است.

مسکن‌ها؛ که به کاهش درد‌هاى حاد میگرنى کمک مى‌کنند. این قرص‌ها عمومى بوده و فقط براى میگرن استفاده نمى‌شوند:

– استامینوفن یکى از داروهاى کم خطر در دوران باردارى است.

– داروهاى NSAID که داروهاى غیر محرک و فاقد استروئید هستند، مانند آسپرین، که اگر نزدیک به زمان بسته شدن نطفه، مصرف شود، خطر خونریزى و سقط را به همراه دارد و اگر در سه ماهه سوم باردارى، مصرف شود خطر افزایش فشار خون در جنین را به دنبال دارد و مصرف آن نزدیک به موعد زایمان باعث افزایش خونریزى در مادر، هنگام زایمان مى‌شود.

– هنوز تحقیقات، درباره خطرات اکثر داروهاى NSAID شامل ایبوپروفن و ناپروکسن، که بدون نسخه قابل خریدارى هستند، در دوران باردارى ادامه دارد.

– از مصرف مسکن‌هاى حاوى نارکوتیک، که نوعى ماده مخدر محسوب مى‌شود، باید خوددارى کرد. مصرف این دارو در دوره‌هاى طولانى مدت، خطر اعتیاد را هم براى مادر و هم نوزاد به همراه دارد.

ارگوتامین‌ها؛ که فقط براى سردردهاى میگرنى تجویز مى‌شوند. اما پزشکان مصرف این قرص‌ها را نیز در دوران باردارى توصیه نمى‌کنند. مصرف آن‌ها در سه ماهه اول باردارى، خطر بروز نقص‌هاى مادرزادى را براى نوزاد به همراه دارند. این قرص‌ها حتى مى‌توانند باعث تحریک انقباضات رحمى شدید و درنتیجه تولد زود هنگام نوزاد نارس شوند.

تریپتان‌ها؛ که فقط براى میگرن تجویز مى‌شوند. اینگونه به نظر مى‌رسد که این قرص‌ها باعث بروز نقص‌هاى مادرزادى نمى‌شوند. اما تحقیقات انجام شده پیرامون این قرص‌ها، تا به امروز فقط بر روى حیوانات بوده است. درنتیجه نمى‌توان به طور قطعى نظر داد. در سال ٢٠٠٨ روزنامه انجمن پزشکى آمریکا، درباره مصرف همزمان این قرص‌ها و دو نوع از متداول‌ترین قرص‌هاى ضد افسردگى، هشدار داد:

– SSRI ها که مانع از جذب دوباره سروتونین در مغز مى‌شوند

– SNRI ها که مانع از جذب نوراپى‌نفرین در مغز مى‌شوند

استفاده همزمان این داروها، شرایط خطرناکى را براى فرد به وجود مى‌آورد که به "سندروم سروتونین" شهرت دارد.

داروهاى دیگر؛ که به منظور برطرف کردن اثرات جانبى میگرن در دوران باردارى تجویز مى‌شوند. به عنوان مثال قرص‌هاى ضدتهوع براى برطرف شدن حالت تهوع ناشى از میگرن تجویز می‌شود. اما مصرف اکثر داروهایى که معمولاً براى میگرن استفاده مى‌شوند، در دوران باردارى، به اندازه کافى بررسى نشده است و خطرناک بودن یا نبودن آن‌ها براى جنین کاملاً مشخص نیست.

درمان پیشگیرانه میگرن

اگر سردردهاى شدید و حملات عصبى عودشونده دارید، داروهاى پیشگیرى مى‌توانند از بروز سردرد جلوگیرى کنند یا حداقل درد آن را کاهش دهند. خیلى از این داروها، پیش از این براى مشکلات دیگرى در دوران باردارى مانند فشار خون بالا تجویز شده‌اند.

با یک متخصص اعصاب مجرب در زمینه درمان میگرن در زنان باردار صحبت کنید. او براى شما کمترین مقدار مورد نیاز دارو را تجویز مى‌کند تا به کنترل سردرد‌هایتان کمک کند. داروهاى بى‌خطرى که براى میگرن تجویز مى‌شوند، معمولاً شامل پروپرانولول یا لابتالول و وراپامیل هستند، که به ترتیب باعث عدم ترشح فاکتور بتا‌آدرنالین و عدم جذب کلسیم در خون مى‌شوند.

در زمان باردارى، قبل از هرگونه مصرف خودسرانه دارو یا گیاهان دارویى، با پزشکتان صحبت کنید.

اگر نمى‌توانید دارو مصرف کنید و یا دوست دارید که مصرف نکنید، وسیله‌اى وجود دارد که شاید جالب توجه باشد. سفالى اولین دستگاه تأیید شده FDA است که براى پیشگیرى از میگرن در سنین بالاى ١٨ سال کاربردى است. این دستگاه یک هدبند قابل حمل است که بر روى پیشانى قرار گرفته و ضربه‌هاى الکتریکى به پوست وارد مى‌کند. با این کار عصب‌هاى مربوط به میگرن تحریک مى‌شوند. از این دستگاه روزانه به مدت بیست دقیقه استفاده مى‌شود و زمانى که روشن مى‌شود با احساس سوزش یا حالت ماساژ همراه است.