منوراژی، خونریزی شدید و سنگین در دورۀ قاعدگی است. زمان معمول برای قاعدگی بین پنج تا هفت روز می باشد و اگر در این مدت به اندازه ی یک فنجان خون از بدن خارج شود کاملا طبیعی و نرمال است. هنگامی که به هنگام عادت ماهیانه خون زیادی از زن خارج شود و دچار خونریزی غیر طبیعی شود به آن منوراژی می گویند.
اگرچه معیار دقیقی برای منوراژی وجود ندارد و هرکس باید با توجه به شرایط خود شدت پریودش را بسنجد، اما برخی می‌گویند اگر در یک ساعت نیاز به بیش از دو بار تعویض نوار بهداشتی دارید، شما به منوراژی مبتلایید. دلایل شناخته‌شدۀ منوراژی را می‌توان در دو دستۀ خوش‌خیم و بدخیم بیان کرد:
دلایل خوش‌خیم (غیرسرطانی):
– فیبروم‌های رحمی (توده‌های خوش‌خیم)
– پولیپ‌های اندومتریال (زائده‌های باریک خوش‌خیم که در رحم رشد می‌کنند.)
– آدنومیوز (وجود بافت دیوارۀ رحم درون دیوار ماهیچه‌ای رحم)
– استفاده از آی یو دی (IUD)
– کم‌کاری تیرویید
– لوپوس اریتماتوس سیستمیک ( نوعی بیماری خودایمنی)
– اختلالات انعقاد خون
– برخی داروها، به‌ویژه آنها که بر انعقاد خون تأثیر دارند، مانند هپارین.
دلایل بدخیم:
اگرچه شایع نیست، اما منوراژی می‌تواند نشانۀ سرطان آندومتر باشد. همچنین، یک وضعیت پیش‌سرطانی بالقوه که هایپرپلازی آندومتر نام دارد، نیز می‌تواند به خونریزی غیر عادی بیانجامد. این مشکل بیشتر در زنان بالای ۴۰ سال رخ می‌دهد.
اگرچه دلایل بسیاری برای منوراژی وجود دارد، اما در اغلب زنان، حتی پس از یک بررسی کامل پزشکی، دلیل خاصی برای آن پیدا نمی‌شود. اگرچه اغلب دلیل خونریزی غیرعادی واژینال مشخص نمی‌شود، اما درمان‌هایی برای کاهش شدت آن وجود دارد.
وقتی خون منعقد نمی شود
محققان توصیه می کنند که هم زنان و هم پزشکان باید به علائم خونریزی های شدید دوران قاعدگی اهمیت بیشتری بدهند و آن را حالت طبیعی ونرمال تلقی نکنند. خیلی از این نوع اختلالات انعقادی دز زنان تشخیص داده نمی شود و به صورت ناشناخته باقی می ماند، در حالی که امکان این وجود دارد که علامتی از یک مشکل حاد باشد. زنانی که دوران قاعدگی بسیار شدیدی دارند، باید بیشتر مراقب باشند، چون حدود بیست و پنج در صد از آن ها به اختلالات خونی ناشناخته مبتلا هستند.
خونریزی های خیلی شدید در دوران قاعدگی ممکن است علامتی از این باشد که خون به راحتی و به صورت طبیعی لخته نمی شود. در اکثر موارد متخصصان به اختلالات انعقادی خون فکر نمی کنند. بیشتر پزشکان ابتلا به این حالت از قاعدگی را مشکلات هورمونی و یا وجود فیبروم ها می دانند و در برخی موارد حتی تنها درمان آن را برداشتن رحم دانسته و با انجام عمل جراحی رحم شخص را در می آورند، در حالی که دلیل اصلی ابتلا به خونریزی شدید قاعدگی وجود اختلالات انعقادی در خون می باشد.
علائم منوراژی
استفاده از یک یا چند نوار بهداشتی در یک ساعت
نیاز به استفاده از یک نوار بهداشتی در هر بار از تعویض
در طول شب نیز احتیاج به تعویض نوار بهداشتی داشتن
وجود لخته های خونی بسیار بزرگ در خونریزی قاعدگی
کم شدن فعالیت های عادی روزانه به دلیل خونریزی شدید
ابتلا به کم خونی
خستگی بیش از حد
تنگی نفس
چه هنگام باید به پزشک مراجعه کرد؟
چنانچه نشانه های زیر را در دوران قاعدگی خود داشتید، باید حتما به پزشک مراجعه کنید:
خونریزی شدید
خونریزی نا منظم
ابتلا به هر گونه خونریزی بعد از دوران یائسگی
علل شایع منوراژی
۱) عدم تعادل هورمون
در یک سیکل طبیعی و نرمال قاعدگی، تعادل میان هورمون های استروژن و پروژسترون باعث تنظیم ساخته شدن جداره ی داخلی رحم (آندومتر) می شود. این دیواره (آندومتر) طی چرخه ی قاعدگی از بین رفته و با خونریزی دوره قاعدگی خارج می شود. چنانچه تعادل بین هورمون ها مختل شود، آندومتر به مقدار زیاد ساخته شده و فرد در قاعدگی خود دچار خونریزی شدید می شود تا این دیواره ی ساخته شده تخریب شود و خارج شود.
۲) اختلال عملکرد تخمدان ها
اگر در طول چرخه ی قاعدگی تخمک گذاری صورت نگیرد، در این حال هورمون پروژسترون هم تولید نمی شود. این اختلال سبب ایجاد عدم تعادل بین هورمون ها می شود و در نتیجه خونریزی بسیار شدید اتفاق می افتد.
۳) پولیپ ها
توده های خوش خیم و کوچکی در سطح دیواره ی رحم وجود دارند که احتمال دارد سبب خونریزی های بیش از حد و نیز طولانی تر شدن دوره ی قاعدگی شود. بیشتر این پولیپ های رحم در سنین باروری و به خاطر تولید و یا استفاده بیش از اندازه از هورمون ایجاد می شوند و می تواند موجب خونریزی های غیر از زمان قاعدگی و نیز لکه بینی شوند.
۴) آدنومیوز
زمانی است که توده های آندومتر در عضلات رحم جای گرفته و اغلب سبب خونریزی زیاد و درد شدید قاعدگی می شوند. در خانم های میانسالی که تعداد بچه های بیشتری داشته باشند، احتمال گسترش این بیماری افزایش می یابد.
۵) فیبروئید رحمی
این غده ی خوش خیم و غیر سرطانی رحم، در دوران باروری خود را نشان می دهد. احتمال دارد فیبروم های رحمی موجب خونریزی های شدید و طولانی مدت شوند.
۶) سرطان
به ندرت پیش آمده که سرطان رحم، تخمدان و نیز گردن رحم باعث خونریزی های شدید و دردناک در دوران قاعدگی شوند.
۷) مشکلات بارداری
احتمال دارد برخی از خونریزی های شدید به علت سقط جنین باشد. چنانچه خونریزی شدید در زمان عادی رخ داده باشد به خاطر سقط جنین نمی باشد. حاملگی های خارج از رحم نیز می تواند علت خونریزی های شدید باشد.
۸) آی یو دی
معمولا زنانی که از دستگاه آی یو دی برای جلوگیری از بارداری استفاده می کنند، ابتلا به منوراژی رایج است. چنانچه تشخیص داده شود که خونریزی شدید به علت گذاشتن آی یو دی می باشد باید فورا آن را خارج کرد.
۹) اختلالات خونی ارثی
بعضی از اختلالات انعقادی خونی مثل کمبود پلاکت خون، سبب خونریزی های شدید می شوند.
۱۰) اختلال کارکرد تخمدان ها
نارسایی تخمدان ها برای تولید، کامل کردن و نیز آزاد ساختن تخمک ها(تخمک گذاری) می تواند باعث عدم تعادل بین هورمون ها شده و موجب ابتلا به خونریزی های شدید شود.
۱۱) کیست های تخمدان
کیست های تخمدان کیست هایی هستند که پر از مایع بوده که درون تخمدان و یا سطح تخمدان به وجود می آیند. این ضایعات معمولا خوش خیم می باشند و به ندرت پیش می آید که باعث بی نظمی های قاعدگی مثل منوراژی شده باشند.
۱۲) دارو ها
مصرف برخی از دارو ها مانند دارو های ضد التهاب و دارو های ضد انعقاد می توانند سبب خونریزی های شدید و طولانی مدت شوند. استفاده نامناسب از دارو های هورمونی مانند دارو هایی که برای درمان تیرویید استفاده می شوند، می توانند از علل مستقیم ابتلا به منوراژی باشند.
۱۳) سایر بیماری ها
بیماری التهابی لگن در خانم ها، اختلالات غده ی تیروئید، آندومتریوز، بیماری های مربوط به کلیه و کبد هم ممکن است موجب خونریزی های شدید شوند.
عوامل خطر منوراژی
منوراژی در اکثر اوقات به علت عدم تعادل هورمونی در بدن اتفاق می افتد و سبب می شود دوران قاعدگی، بدون هیچ تخمک گذاری تمام شود. در کل چیزی که موجب تنظیم عادت ماهیانه ی زنان می شود هورمون زنانه است. زمانی که چرخه ی قاعدگی به صورت طبیعی باشد، هورمون پروژسترون تولید شده، و همزمان تخمک نیز آزاد می شود. حال اگر هیچ تخمکی آزاد نشده باشد، در این صورت میزان پروژسترون کم می تواند باعث خونریزی های شدید و دردناک قاعدگی شود.
در میان دو گروه از زنان چرخه ی قاعدگی بدون هیچ تخمک گذاری طی می شود:
* دختران نوجوانی که به تازگی عادت ماهیانه می شوند و تا یک سال و نیم پس از شروع عادت ماهیانه ممکن اسن چرخه ی قاعدگی آن ها بدون تخمک گذاری طی شود.
* زنان سن بالایی که به دوران یائسگی خود نزدیک می شوند، معمولا زنان بین چهل تا پنجاه سال در معرض خطر زیاد ابتلا به تغییرات هورمونی قرار دارند و همین تغییرات هورمونی می تواند سبب ایجاد چرخه ی قاعدگی بدون تخمک گذاری باشد.
عوارض منوراژی
کم خونی ناشی از کمبود آهن
ابتلا به منوراژی ممکن است موجب کاهش آهن در بدن شود و شخص را در معرض خطر کم خونی قرار دهد. نشانه های این کم خونی عبارتند از: ضعف و خستگی، رنگ پریدگی می باشد. در این گونه کم خونی، هموگلوبین خون کاهش می یابد؛ یعنی درست همان ماده ای که باعث می شود گلبول های قرمز خون، اکسیژن را به تمام بافت ها منتقل کنند. کم شدن هموگلوبین خون ممکن است ناشی از میزان نا کافی آهن در بدن باشد.
اگرچه رژیم غذایی مناسب نیز در بهبودی کم خونی ناشی از کمبود آهن نقش مهمی دارد، ولی علت اصلی کم خونی می تواند ابتلا به قاعدگی های با خونریزی شدید باشد. البته اکثر موارد کم خونی، خفیف است؛ ولی کم خونی خفیف نیز می تواند موجب ضعف و خستگی شخص شود. ابتلا به کم خونی شدید و یا متوسط می تواند سبب تنگی نفس، افزایش ضربان قلب، سر درد و حتی سر گیجه شود.
درد شدید
زمانی که منوراژی باعث خونریزی های شدید در دوران قاعدگی شده باشد، اغلب با درد شدید یا (دیسمنوره) نیز همراه است. گاهی اوقات این گونه درد ها احتیاج به مصرف دارو و یا انجام عمل جراحی پیدا می کنند.
تشخیص علت منوراژی
زمانی که به پزشک متخصص زنان و زایمان مراجعه می کنید، از شما در مورد وضعیت سلامتی و نیز چگونگی قاعدگی تان سوالاتی می پرسد. حتی ممکن است از شما بخواهد که آزمایش های زیر را انجام دهید:
آزمایش خون
برای بررسی کم خونی، مشکلات مربوط به تیروئید و غیر عادی بودن لخته های خون.
تست پاپ اسمیر
جمع آوری سلول های دهانه ی رحم برای بررسی التهاب، عفونت و نیز سرطان.
نمونه برداری از جداره داخلی رحم
تصویربرداری از رحم، تخمدان ها و لگن
