پس از زایمان، ممکن است متوجه برخی از تغییرات غیر منتظره بدن مانند تورم ساق پا، پا یا مچ پاها شوید. تورم پس از زایمان (ورم) یک اختلال شایع است که معمولا در اطراف صورت، شکم و مچ پا و در برخی موارد، دست ها، ساق پاها و پاها رخ می دهد. تورم ممکن است تا هفته ها و یا بیشتر از هفته ها پس از زایمان ادامه داشته باشد.
ممکن است تورم را در صورت سزارین یا اپیزیوتومی نیز در محل برش ها تجربه کنید. چنین تورم هایی ممکن است باعث ایجاد حساسیت و درد شود، که ناراحتی همراه بوده و آزاردهنده است. در این پست همه نکات در مورد ورم پس از زایمان، آنچه می توانید در مورد آن انجام دهید و دلیل بروز آن برای شما توضیح داده می شود.
علل ورم پس از زایمان
برای تغذیه و محافظت از خود و کودکتان در دوران بارداری، خون بیشتری تولید می کنید. همچنین، غلظت کم پروتئین ها و رقیق شدن خون ممکن است منجر به غلظت هموگلوبین کم و تجمع مایعات شود. در حین زایمان، ممکن است تمام خون اضافی از بدن خارج نشود. ترکیبی از این خون اضافی، تغییرات هورمونی و احتباس مایعات ممکن است باعث تورم بعد از بارداری شود. گاهی اوقات می تواند منجر به اختلالی به نام «ورم عروقی» شود.
اگر تورم به خودی خود برطرف نمی شود، ممکن است از برخی از روش های درمانی تبعیت کنید که به کاهش تورم پس از بارداری کمک می کند.
چگونه می توان تورم پس از بارداری را کاهش داد؟
در این قسمت، فهرست کاملی از روش های درمانی که ممکن است به کاهش یا از بین بردن تورم پس از زایمان کمک کند، ارائه شده است.
۱٫ رژیم غذایی سالم
وقتی به طور صحیح غذا می خورید، با احتمال بیشتری مایعات اضافی از بدن خارج شده و سطح بالاتری از انرژی را برای کودک فراهم می کند. غذاهای سرشار از پروتئین، میوه های تازه، سبزیجات و کربوهیدرات های پیچیده مصرف کنید. همچنین، غذاهای سرشار از پتاسیم بخورید؛ زیرا ممکن است به کاهش تورم کمک کند. از مصرف غذاهای فرآوری شده خودداری کنید؛ زیرا آنها حاوی سدیم هستند که ممکن است باعث نفخ شود.
۲٫ مایعات بیشتری مصرف کنید
نوشیدن مایعات بیشتر، برای بدن این سیگنال را ارسال می کند که مایعات اضافی را که در بدن محبوس شده، از بدن خارج کند. این کار ممکن است به تدریج به تسکین تورم کمک کند. حتما آب زیادی مصرف کنید و اغلب مثانه خود را خالی کنید.
۳٫ دست و پا خود را در بالا نگه دارید
هر روز حدود ۳۰ دقیقه دست ها و پاها را در ارتفاع بلندتر قرار دهید. آنها را باید در ارتفاع بالاتری از قلب خود قرار دهید تا خون به طور صحیح در این ناحیه جریان پیدا کند. بنابراین، ممکن است در نهایت باعث کاهش تورم شود.
۴٫ ورزش متوسط
فعالیت ها و ورزش های متوسط اتجام دهید، زیرا ممکن است به بهبود گردش خون و از بین بردن مایعات اضافی بدن از طریق تعریق کمک کند. مراقبت از نوزاد نیز ممکن است یک ورزش باشد، زیرا باعث می شود خون موثر تر از قلب پمپاژ شود. اما قبل از انجام هر کاری جهت تایید با پزشک خود مشورت کنید.
۵٫ ماساژ
ماساژ پا و دست یک روش دیگر برای کاهش تورم پس از بارداری در صورت عدم احساس درد است. این کار برای گردش خون مناسب است و باعث کاهش مایعات انباشته شده در بدن می شود. از شریک زندگی تان بخواهید تا ساق پا و پاهای شما را به آرامی ماساژ دهد، از ناحیه پایین پا شروع کرده و به سمت بالای بدن ماساژ دهید. ممکن است از روغن های اسانس مانند روغن دانه انگور برای ماساژ استفاده کنید. اما باید از مصرف روغن های اسانس آروماتراپی اجتناب کنید.
۶٫ وضعیت قرارگیری مناسب و استراحت
از قرار دادن پاها بر روی هم و ایستادن به مدت طولانی اجتناب کنید. اگرچه دراز کشیده اید، اما پاها را در ارتفاعی بالاتر از باسن قرار دهید. پاهای خود را در بالا قرار دهید و بالاتر از قلبتان قرار داشته باشد. ممکن است جریان خون را بهبود بخشیده و تورم را کاهش دهد.
۷٫ پاهای خود را خیس کنید
پای خود را در مخلوطی از روغن آروماتراپی و آب خیس کنید. برای بهبود جریان خون و جلوگیری از واریس، ممکن است از روغن سرو استفاده کنید. روغن اسطوخودوس یا روغن بابونه نیز ممکن است ناراحتی را تسکین دهد.
۸٫ چای گیاهی
به میزان اعتدال در دوران بارداری و پس از آن از چای گیاهی مصرف کنید. چای قاصدک انتخاب خوبی است؛ زیرا می تواند در جلوگیری از بروز احتباس مایعات کمک کند. در صورت وجود مشکل در مثانه، از مصرف آن اجتناب کنید.
۹٫ برگ کلم
قرار دادن برگ های کلم سبز و سفید بر روی ناحیه متورم می تواند ناراحتی و تورم را کاهش دهد. برخی از مطالعات بر اساس حرف مردم نشان دادند که در کاهش درد در ناحیه پستان موثر است، از این رو، اعتقاد بر این است که این روش درمانی ممکن است بر روی تورم مچ پا و پا موثر باشد.
۱۰٫ طب سوزنی و رفلکسولوژی پا
روش های درمانی امروزی، مانند طب سوزنی و رفلکسولوژی ممکن است به کاهش تورم و ناراحتی کمک کند. طب سوزنی، یکی از مؤلفه های اصلی طب سنتی چینی است، و ممکن است با برقراری مجدد تعادل بین انرژی های داخلی و همچنین بهبود عملکرد کلیه ها و گردش خون به شما کمک کند.
۱۱٫ بدن خود را خنک نگه دارید
تا حد امکان در مکان های خنک باقی بمانید؛ زیرا گرما می تواند تورم را وخیم تر کند. از آنجا که شما یک مادر جدید هستید، در داخل خانه بمانید و از داشتن جریان هوای مطلوب در اتاق اطمینان حاصل کنید.
۱۲٫ برخی از نکات دیگر
از پوشیدن لباس های تنگ و هر گونه جواهرات خودداری کنید، زیرا ممکن است از جریان خون جلوگیری کرده و منجر به تورم شود. در صورت تایید پزشک، ممکن است از حمام جهت آرامش استفاده کنید. همچنین می تواند به تسکین تورم کمک کند.
به سمت پهلو خود دراز بکشید، زیرا گردش خون را بهبود می بخشد و تورم را کاهش می دهد. ممکن است از جوراب تقویتی استفاده کنید.
چه عواملی باعث ایجاد تورم پس از بارداری می شود؟
اکثر زنان در دوران بارداری تورم را تجربه می کنند، که ممکن است پس از زایمان افزایش پیدا کرده و باعث درد یا ناراحتی عمومی شود که ممکن است در مسئولیت های مادر بودن اختلال ایجاد کند. حتی اگر در دوران بارداری ورم خاصی نداشته باشید، به احتمال زیاد بعد از زایمان دچار تورم دست و پا خواهید شد. برخی از دلایل شایع آن در دوران بارداری به شرح زیر است:
۱٫ هورمون ها
بدن مقدار زیادی پروژسترون را در دوران بارداری تولید می کند. پروژسترون اضافی ممکن است باعث احتباس آب و سدیم در بدن شود که می تواند پس از تولد نوزاد تورم ایجاد کند.
۲٫ عریض شدن رحم
وقتی رحم با رشد کودک عریض تر می شود، فشار بر روی رگ ها به سمت پاها اعمال می شود. بنابراین ممکن است جریان خون به قسمت تحتانی بدن محدود شود. از آنجا که در طول دوران بارداری مایعات در بدن انباشته می شود، می تواند فروکش کردن میزان مایعات پس از بارداری طول بکشد.
۳٫ فرآیند زایمان
فشار طبیعی ایجاد شده در دوران بارداری باعث تورم می شود. در کنار آن، فشار وارد کردن برای تولد کودک در هنگام زایمان، خون و مایعات بیشتری را وارد اندام ها می کند. بنابراین، ممکن است باعث تورم در انگشتان، دست ها، ساق پا، پا و صورت شود.
۴٫ مایعات داخل وریدی
زنانی که تحت عمل سزارین قرار می گیرند، معمولا داروها و بی حس کننده ها را از طریق تزریق وریدی دریافت می کنند و افرادی که به صورت طبیعی زایمان می کنند، داروهایی مانند پیتوسین و مایعات خاص را دریافت می کنند. این مایعات اضافی ممکن است در بدن انباشته شده و چند روز طول بکشد تا از بدن خارج شود.
علائم تورم پس از زایمان
تورم در دست و پا می تواند خفیف، متوسط یا شدید باشد. پوست دست ها، پاها و سایر قسمت ها ملتهب، دچار کشیدگی، درخشندگی شده و پف کرده به نظر می رسد. اگر پوست را فشار دهید، دچار فرورفتگی می شود. تورم ممکن است جدا از دست و پا بر روی شکم نیز تأثیر بگذارد.
آیا تورم به طور خود به خود فروکش می کند؟
اولین چیزی که باید به خاطر داشته باشید این است که باید استراحت کنید، زیرا تورم در دوران بارداری عمدتاً طبیعی است. تورم در نواحی آشنا مانند دست، ساق پا، پا، صورت و کمر باید در مدت یک هفته فروکش کند. در این مدت، کلیه ها برای دفع مایعات اضافی از بدن، در معرض کار بیش از حد قرار می گیرند، و احتمالاً دفع ادرار بیشتر صورت می گیرد. مایعات اضافی می توانند به صورت تعریق از منافذ پوستی خارج شوند.
مقابله با تورم در ناحیه بریدگی پس از زایمان
گاهی اوقات، ممکن است تورم دردناک در نواحی بریده شده وجود داشته باشد. تورم در ساق پا و پا در روزهای اول پس از سزارین شایع است، که مراقبت از نوزاد را برای شما دشوار می کند. در صورت تجربه پارگی واژینال یا اپیزیوتومی، ممکن است کبودی و تورم دیگری نیز در پرینه وجود داشته باشد.
کمپرس سرد می تواند به درمان ورم در پاها کمک کرده و تورم در اثر سزارین و برش های ایجاد شده را کاهش دهد. باید هر دو قسمت را مطابق با تجویز پزشک پاک کنید. همچنین برای تسکین می توانید دوش آب گرم بگیرید. هیچ گونه کرم یا لوسیون حاوی ویتامین E را تا زمانی که کاملا بهبود پیدا کنید، بر روی این ناحیه اعمال نکنید.
چه زمانی باید نگران تورم پس از بارداری شوید؟
تورم پس از بارداری نشانه ای از یک بیماری جدی نیست و معمولا به خودی خود برطرف می شود. با این وجود، در بعضی موارد تورم پس از یک هفته فروکش نمی کند.
در چنین شرایطی، تورم ممکن است با علائم دیگری از جمله درد، مشکل در تنفس، تپش قلب و ورم عمومی بدن، دفع ادرار کم و … همراه باشد. با پزشک خود مشورت کنید، زیرا ورم بدن ممکن است نشان دهنده عوارض جدی باشد.
چندین عامل خطر در مورد ورم که باید از آنها آگاه باشید
۱٫ ترومبوز ورید عمقی (DVT)
ترومبوز ورید عمقی ممکن است منجر به مرگ در عرض چند ساعت شود. این یک وضعیت اورژانسی است که نیاز به تزریق هپارین و بستری شدن فوری دارد. اگر متوجه علائم تورم شده اید، با پزشک خود مشورت کنید.
- تورم مچ پاها و پاها
- درد یا حساسیت در یکی یا هر دو پا
- پوست قرمز در پای آسیب دیده
- رگ های قابل مشاهده
- خستگی پا
۲٫ کاردیومیوپاتی بعد از زایمان (PPCM)
کاردیومیوپاتی بعد از زایمان یک بیماری قلبی نادر و تهدید کننده زندگی است که به طور ناگهانی رخ داده و می تواند کشنده باشد. حتی ممکن است در زنانی که قبلا سالم بوده اند، رخ دهد. یکی از علائم اصلی کاردیومیوپاتی بعد از زایمان، ورم پس از زایمان است. سایر علائم به شرح زیر است:
- تپش قلب
- درد قفسه سینه
- خستگی
- تنگی نفس
- افزایش دفع ادرار در شب
۳٫ پره اکلامپسی پس از زایمان
پره اکلامپسی در دوران بارداری شایع است. اما می تواند پس از زایمان نیز رخ دهد. پره اکلامپسی پس از زایمان ممکن است به محض تولد فرزند یا ۴ تا ۶ هفته پس از زایمان رخ دهد. علائم پره اکلامپسی پس از زایمان به شرح زیر است:
- تورم در اندام ها
- فشار خون بالا
- پروتئین بیش از حد در ادرار
- سردرد شدید
- تغییر در بینایی
- درد در ناحیه فوقانی شکم
- حالت تهوع
- کاهش میزان ادرار
تا زمانی که پزشک تجویز نکرده است، هیچ گونه مکمل ویتامینی مصرف نکنید؛ زیرا آنها ممکن است احتمال ابتلا به پره اکلامپسی پس از زایمان را افزایش دهند. اگر علائم فوق را دارید، سطح فشار خون خود را نیز کنترل کنید.
چگونه می توان از بروز تورم پس از زایمان جلوگیری کرد؟
اگرچه جلوگیری از تورم پس از زایمان امکان پذیر نیست، اما می توانید شدت آن را کاهش دهید. این بدان معنا است که پا و ساق پا ممکن است حساس تر و دردناک تر شوند. یکی از راه های ممکن جهت کاهش تورم، داشتن یک رژیم غذایی متعادل در دوران بارداری است، تا افزایش وزن نداشته باشید.
۱٫ پروتئین لین را در هر وعده غذایی تان جای دهید. برخی از منابع غذایی آن شامل گوشت، مرغ، حبوبات، لوبیا و تخم مرغ است.
۲٫ حدود ۵ قسمت از غذای سالم شما باید شامل میوه ها و سبزیجات باشد. مصرف قند، نمک، و غذاهای چرب را کاهش دهید و آب بیشتری بنوشید. این کار ممکن است به کلیه ها کمک کند تا مایعات اضافی را از بدن دفع کند. ممکن است از داروهای ادرار آور طبیعی استفاده کنید؛ زیرا به شما کمک می کند تا مایعات اضافی را از بدنتان خارج کنید، در نتیجه به کاهش تورم کمک می کند. ادرارآور های طبیعی شامل سیب، آب مرکبات، آب تره، کرفس و جعفری است.
۳٫ پیاز و سیر را در رژیم غذایی تان جای دهید؛ زیرا ممکن است به بهبود گردش خون کمک کند. از مصرف غذاهای فرآوری شده و آماده بیرون خودداری کنید؛ زیرا ممکن است مایعات موجود در بدن را به دلیل نمک و افزودنی ها افزایش دهد.
۴٫ غذاهای حاوی ویتامین E و C مصرف کنید. برای ویتامین C، کلم، کلم بروکلی، گوجه فرنگی، توت فرنگی، خربزه، سیب زمینی، فلفل دلمه ای (قرمز و سبز)، و مرکبات مصرف کنید. برای دریافت ویتامین E، بادام، بادام هندی، مارگارین روغن ذرت، جوانه گندم، ذرت شیرین، روغن سبزیجات (ذرت، جوانه گندم و سویا) و دانه های آفتاب گردان مصرف کنید. از مصرف سیگار اجتناب کنید، زیرا برای سلامت کودک خطرناک است و می تواند مانع از بهبودی تورم پس از زایمان شود.
۵٫ تورم پس از زایمان نباید نگرانی یا استرس زیادی ایجاد کند. بازگشت به شکل سابقتان پس از زایمان، می تواند یک کار مهم باشد. همانطور که سیلویا براون، نویسنده کتاب «راهنمای پیش از بارداری» می گوید: «یک زن آگاه می تواند از این زمان برای بهبودی مناسب بدن خود استفاده کند و تا زمان مورد نیاز به خود استراحت بدهد».
نکات تخصصی متخصص زنان و زایمان
در اکثر موارد، دلیلی برای نگرانی وجود ندارد و ورم به خودی خود در مدت یک هفته فروکش می کند. تنها کافی است بدن را وضعیت مناسب قرار داده، ورزش کرده، رژیم غذایی سرشار از پروتئین، و مقدار زیاد آب مصرف کنید.
مراقبت زیاد شدن ورم باشید: اگر ورم در مدت یک هفته فروکش نکرد و یا شدت آن بیشتر شد یا همراه با مشکلات دیگری است، برای مراجعه به پزشک درنگ نکنید. آنها فشار خون را کنترل کرده و بررسی می کنند که آیا کم خونی یا مشکل جدی دیگری مانند بیماری قلبی، کلیه، کبد و … وجود دارد. بدون مشورت با پزشک هیچ دارویی مصرف نکنید، زیرا این امر می تواند باعث مشکلات بعدی شود و در صورت شیردهی ممکن است به کودک شما آسیب برساند. در صورت احساس درد در پاها یا قفسه سینه، در صورت مشکل در تنفس یا تنگی نفس، فورا با پزشک تماس بگیرید.
آیا پاها به اندازه قبل از دوران بارداری باز می گردند؟
گاهی اوقات ممکن است احساس کنید که حتی پس از بهبود تورم، پاها بزرگ تر از قبل است. این مساله ممکن است به دلیل شل شدن رباط ها باشد، که ممکن است پاهای شما را بزرگتر کند. آنها به خودی خود برطرف می شوند. نگرانی های غیر ضروری نداشته باشید، زیرا این یک اختلال معمولی است که تا یک ماه پس از زایمان باقی می ماند.
آیا هم اکنون به ورم پس از زایمان دچار هستید؟ چگونه آن را کنترل می کنید؟ تجربیات خود را با ما در میان بگذارید و نظرات خود را در بخش کامنت زیر با ما به اشتراک بگذارید.
