منظور از خطرات حین زایمان، آسیب های احتمالی است که در هنگام خروج نوزاد ازرحم مادر رخ می دهد و معمولا در هر ۱۰۰۰ زایمان ۵ نوزاد دچار این آسیب ها می شوند.
متاسفانه هر چقدر هم که یک پزشک، متخصص و با احتیاط باشد، بازهم گاهی این موارد رخ خواهد داد.
از مهم ترین عوامل ایجاد این گونه آسیب ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
رحم کوچک برای نوزاد درشت
دهانه رحم تنگ
نوزاد وارونه در رحم
نوزاد نارس
استفاده از برخی وسایل مانند وکیوم برای بیرون کشیدن نوزاد
آسیب هایی که در حین زایمان ممکن است برای نوزاد رخ دهد :
۱ – تورم سر
این مشکل عمدتا در نوزادانی رخ می دهد که طی زایمان طبیعی و با سر بیرون می آیند. این آسیب که به دلیل فشار وارده بر سر کودک هنگام عبور از دهانه رحم ایجاد می شود، بلافاصله بعد از زایمان قابل تشخیص است. دلیل این تورم وجود لکه های کوچک خونی در سطح پوست است. در واقع این لکه های خونی مربوط به خون مردگی هایی است که به دلیل جمع شدن آب درزیر پوست جمجمه ایجاد می شود. این حالت معمولا چند روز بعد از زایمان برطرف شده و سر نوزاد به حالت عادی بازمی گردد. در این شرایط ممکن است صورت کودک نیز دچار تورم شده و تغییر رنگ دهد. بنابراین، مراقبت از عفونت های پوستی بسیار حائز اهمیت است.
۲ – جمع شدن خون در جمجمه ( لخته شدن خون )
خونریزی های کمی که در ناحیه جمجمه اتفاق می افتد سبب جمع شدن خون، زیر پوست این ناحیه می شود. این تورم تا چند ساعت بعد از زایمان قابل تشخیص نیست. از آن جایی که علت این خونریزی ممکن است شکستگی در استخوان سر باشد، باید این قسمت با دقت فراوان بررسی و معاینه شود. این حالت معمولا بین ۲ هفته تا ۳ ماه برطرف شده و به ندرت نیاز به درمان دارد.
۳ – شکستگی در جمجمه و خونریزی داخلی
به دلیل انعطاف پذیر بودن استخوان سر نوزادان معمولا شکستگی جمجمه خیلی به ندرت دیده می شود. این مشکل معمولا هنگامی که نوزاد وارونه خارج شود یا در زایمان های سخت که از فورسپس ( وسیله ای برای خارج کردن نوزاد ) استفاده می شود، رخ می دهد.
این آسیب بیشتر در استخوان های پیشانی و کنار سر اتفاق افتاده و ممکن است فرورفتگی هایی در سر ایجاد کند. این فرورفتگی ها معمولا در ناحیه جمجمه، سطح وسیعی را در بر می گیرد و بعضا با انجام عمل جراحی بهبود می یابد.
۴ – شکستگی در استخوان ترقوه
این نوع شکستگی معمولا زمانی رخ می دهد که نوزاد وارونه خارج شود. همچنین اگر نقاطی از بدن کودک مانند شانه ها درست نگه داشته نشود، باعث شکستگی در این ناحیه خواهد شد.
چگونه می توانیم متوجه این شکستگی بشویم؟
نوزاد نمی تواند بازوی خود را به راحتی حرکت دهد و در برخی از عکس العمل هایش اختلال دیده می شود. این شکستگی بعد از یک هفته تا ده روز و معمولا با به وجود آمدن تورمی سفت قابل تشخیص است. اگر در ناحیه شکستگی فاصله ایجاد شود، حرکت بازو کند و همراه با درد زیادی خواهد بود. در این حالت احتمالا به کمک پزشک نیاز پیدا خواهید کرد. اگرچه این شکستگی ها خیلی جدی به نظر می رسند؛ ولی با مرور زمان نوزاد بهبود می یابد.
۵ – شکستن استخوان بینی
یکی از شکستگی های نادر، شکستن استخوان بینی است. این نوع از شکستگی بیشتر به علت بد قرار گفتن غضروف در سمپتوم ( تیغه میانی بینی ) ایجاد می شود. در این هنگام بینی نوزاد کاملا طبیعی به نظر می رسد و تنها راه تشخیص این مشکل ناآرامی او درهنگام شیر خوردن و نفس کشیدن است. تحت این شرایط ممکن است نوزاد نیاز به عمل جراحی داشته باشد.
۶ – فلج شدن اعصاب صورت
به دلیل فشارهای وارده برصورت نوزاد در هنگام خارج کردن او از رحم و یا استفاده از دستگاه فورسپس در طول زایمان، این مشکل به وجود آمده و ممکن است یک طرف صورت را به کلی دربرگیرد. معمولا در هنگام بروز این مشکل، ممکن است صورت نوزاد در هنگام گریه کردن کاملا بدون حرکت بوده؛ دهانش به یک سمت کج شده؛ در سمت آسیب دیده صورت، چشم بسته نشده؛ گوشه دهان به طرف پایین آویزان شده و بزاق دهان بیرون بریزد. این موارد در بلند مدت و بسته به میزان آسیب دیدگی اعصاب متفاوت خواهد بود. معمولا این آسیب ها در مدت زمان کوتاهی بهبود یافته و هیچ اثری از آن ها باقی نمی ماند. ولی اگر فلج بودن صورت ادامه پیدا کرد باید رگ های عصبی با جراحی ترمیم شوند.
۷ – گردن کج
این مورد ناشی از کشیدگی عضلات کناری گردن و یا آسیب دیدگی آن ها در حین زایمان است. از علائم این آسیب می توان به کج بودن گردن نوزاد به یک طرف و چانه به طرف مخالف آن اشاره کرد. گردن کج معمولا تا ۲ هفته بعد از زایمان قابل تشخیص نیست و پس از آن، روی عضله گردن توده ای سفت به اندازه ۱ الی ۲ سانتی متر دیده می شود که با فیزیوتراپی درطول ۲الی ۳ ماه بهبود می یابد.
۸ – آسیب دیدگی بازو
این آسیب علاوه بر بازو تمام استخوان های پشت و شانه را نیز تحت تاثیر قرار می دهد. بسته به میزان آسیب وارده بر عصب، عضله نقاط مرتبط نیز دچار اختلال می شود. این حالت بیشتر در نوزادانی که به صورت وارونه در رحم مادر هستند؛ نوزادانی که رشد قابل توجهی داشته اند و آن هایی که سر بزرگی دارند دیده می شود.
از آن جایی که کم تحرکی کودکان در روزها و هفته های اول بعد از تولد، برای والدین نگرانی ایجاد نمی کند؛ این مشکل زود تشخیص داده نمی شود.
متخصص کودک باید کاملا نوزاد را معاینه کرده و در صورت مشاهده هر گونه آسیب در این ناحیه بلافاصله این مشکل را با متخصص اعصاب کودکان در میان گذاشته تا با فیزیوتراپی و دادن آموزش های لازم به خانواده، روند درمان نوزاد آغاز شود.
۹ – خراش در پوست
این آسیب معمولا در زایمان های سزارین و در هنگام خارج کردن نوزاد از رحم مادر و برخورد او با اجسام خارجی، رخ می دهد. اگرچه این مسئله چندان قابل توجه نیست؛ اما معمولا خانواده ها روی این موضوع حساسیت دارند.
۱۰ – صدمه به مفاصل
این مشکل در مفاصل شانه و لگن به وجود می آید و باعث ایجاد درد و تورم در این نواحی می گردد و به درمان خاصی نیاز ندارد.
علیرغم همه مواردی که گفته شد، هر چقدر هم که آسیب های احتمالی حین زایمان بد و خطرناک به نظر برسند؛ باید مطمئن باشید که پزشکان هم به اندازه خودتان به سلامت شما و نوزادتان توجه دارند.
