کم کاری و پرکاری تیروئید چه علائمی دارد؟/ زنان ۴ برابر مردان دچار مشکلات تیروئیدی می شوند!

در قسمت میانی گردن، غده‌ی پروانه‌ای شکلی قرار دارد که به عنوان غده‌ی تیروئید شناخته می‌شود. وظیفه اصلی آن، تولید دو هورمون تیروکسین (T4) و تریودوتیرونین (T3) می‌باشد. تولید این هورمون‌ها به مقدار کافی بسیار اهمیت دارد به این دلیل که هم T3 و هم T4 عملکردهای مختلف بدن را کنترل می‌کنند. مهمتر اینکه، این هورمونها میزان متابولیسم طبیعی که جهت حفظ سلامت لازم است، را تضمین می‌کنند. هنگامی که عملکرد غده تیروئید نامنظم می‌شود، چندین اختلال مربوط به سلامت بروز کرده و کیفیت زندگی را تحت تأثیر قرار می‌دهند. هنگامی که از اختلالات تیروئید سخن به میان می‌آید، گزارش‌ها نشان می‌دهند که زنان چهار برابر بیشتر از مردان مستعد بروز این اختلالات هستند. مشکلات تیروئید در زنان معمولاً جای نگرانی ندارد، اما به هنگام آزار دهنده شدن علائم، درمان به شکل داروهای خوراکی ضروری است.

سرطان تیروئید: اگر راستش را بخواهید، سرطانی که غده‌ی تیروئید را مورد حمله قرار ‌دهد، نادر بوده و از این رو به عنوان غیر متداول‌ترین یا کمیاب‌ترین علت مشکلات تیروئیدی در نظر گرفته می‌شود. اگر چه علت دقیق آن هنوز ناشناخته است، افرادی که در ناحیه‌ی سر و گردن پرتو درمانی دریافت می‌کنند، احتمال بیشتری دارد به سرطان تیروئید دچار شوند. درمان پرتو افکنی شامل بمباران پرتویی با طول موج خاص در محل مورد هدف، یا دقیق‌تر پوست سطحی است که به منظور درمان اختلالات پوستی مانند آکنه مورد استفاده قرار می‌گیرد. با این حال، این درمان‌ها ممکن است به غده تیروئید آسیب رسانده و در بالا بردن احتمال ابتلا به سرطان تیروئید مشارکت کنند.

گره‌های تیروئیدی Thyroid Nodules: در این وضعیت، بخشی از غده تیروئید بعلت وجود گره‌هایی متورم می‌شود که اینها چیزی جز توده‌های پر شده از مایع نیستند. در برخی موارد، این توده‌های جامد بجای مایع حاوی خون می‌باشند. این تورم ممکن است تنها به خاطر یک یا چند گره باشد. در هر حالت، باعث اختلال عملکرد تیروئید شده و در نهایت منجر به پرکاری تیروئید می‌گردد. گاهی اوقات، گره‌ها آنقدر بزرگ هستند که نفس کشیدن و بلع درست غذا مشکل می‌شود. با وجود این گره‌ها، ممکن است صدا خشن شده و بیمار نیز اغلب به سرفه افتد. خوردن بیش از حد غذاهای ایجاد کننده‌ی گواتر به طور روزانه که به معیوب ساختن عملکرد تیروئید معروفند، نیز یکی از علتهای ایجاد گره می‌باشد.

علائم
علائم تیروئید در زنان بر حسب سطوح تیروئید متفاوت است. خواه تولید کم هورمون‌ها و یا افزایش آنها، علائم معمولاً بر سیکل قاعدگی تأثیر می‌گذارند. این موارد در زیر توضیح داده شده‌اند:

علائم کم کاری تیروئید: در این حالت، مشکل تیروئید باعث کم کاری آن می‌شود و عارضه‌ای است که به وسیله‌ی تولید ناکافیT3 و T4 مشخص می‌شود و علائمی که ممکن است رخ دهد به شرح زیر می‌باشد:

• خستگی مداوم
• عدم تحمل سرما
• یبوست
• افزایش وزن
• پوست خشک پف کرده که آشکارا در صورت قابل مشاهده می‌باشد
• بالا رفتن غیر طبیعی کلسترول
• التهاب مفاصل
• درد عضلانی
• قائدگی‌های شدید
• ورم مفاصل
• شکننده و ضعیف شدن ناخنها (ناخن‌ها به راحتی پوسته پوسته شده و یا ترک می‌خورند)
• گرفتگی صدا
• بی حالی به دلیل کمبود انرژی
• علائم عاطفی مانند افسردگی

علائم پرکاری تیروئید: اختلالات تیروئیدی باعث افزایش ترشح هورمون تیروئید به میزان بیش از حد طبیعی شده که می‌تواند علائم زیر را موجب شود:
• کاهش وزن غیر قابل توضیح
• تپش شدید قلب (ضربان سریع قلب)
• تعریق بیش از حد
• اجابت مزاج مکرر
• خستگی
• قاعدگی سبک
• اشکال در خواب کافی
• عدم تحمل گرما
• ضعف عضلانی

علل اختلالات تیروئیدی
کشیدن سیگار به طور دائم می‌تواند احتمال ابتلاء به مشکلات تیروئید را افزایش دهد. مصرف داروهای کاهنده‌ی ایمنی نیز گفته می‌شود موجب اختلال در عملکرد تیروئید می‌گردند. آسیب جدی به گردن، رژیم غذایی فاقد ید و خوردن بیش از حد غذاهای سویادار برخی از عوامل عمده ایجاد اختلالات تیروئیدیند. چه عوارضی باعث درست کار نکردن غده‌ی تیروئید می‌شوند؟ تیروئیدیت هاشیموتو Hashimoto's thyroiditis و بیماری گریوز Graves' disease عوارضی هستند که بر روی غده‌ی تیروئید اثرات مخربی می‌گذارند. این عوارض تیروئیدی و همچنین علتهای دیگر درست کار نکردن غده‌ی تیروئید در خانمها را در ذیل آورده‌ایم:

بیماری‌های خود ایمنی: عملکرد ضعیف تیروئید همچنین با بیماریهای خود ایمنی به نام بیماری گریوز و تیروئیدیت هاشیموتو مرتبط است. در هر دو این شرایط، غده تیروئید مجبور به مواجهه با فشار حمله‌ی سیستم ایمنی بدن است. اکنون غده تیروئید دیگر به اندازه کافی قوی نیست تا از حمله‌ی سیستم ایمنی بدن اجتناب کند. در این شرایط غده تیروئید ملتهب به نظر رسیده و نیز توانایی صحیح کار کردن را از دست می‌دهد. تیروئید متورم شده، بسته به میزان آسیب‌های ناشی از سیستم ایمنی بدن ممکن است یا باعث پرکاری تیروئید و یا کم کاری آن گردد.

دارو: استفاده نامناسب از دارو به دفعات جهت درمان پرکاری تیروئید (سطوح تیروئیدی بالا) دلیل تولید ناکافی هورمون‌ها است. اگر چه، داروهای ضد تیروئید در سطوح تیروئید بالا زمانیکه دوز زیادی از آن مصرف شود به ایجاد ثبات کمک ‌می‌کند، اما می‌تواند به طور دائم غده تیروئید را غیر فعال نموده که ممکن است به کم کاری تیروئید منجر شود.

جراحی: روشهای جراحی شامل برداشتن بخش عمده‌ای از غده تیروئید، همچنین می‌تواند موجب مشکل تیروئید در زنان شده که معمولاً در قالب تیروئید غیر فعال نمایان می‌شود.

مشکلات تیروئید و افزایش وزن
در زنانی که از کم کاری تیروئید رنج می‌برند افزایش وزن غیر قابل توضیحی رخ می‌دهد. در کم کاری تیروئید، در تولید هورمون‌های تیروئید کاهش مشاهده می‌شود. در نتیجه، بدن دیگر قادر به تنظیم میزان سوخت و ساز نمی‌باشد. واضح‌تر اینکه، در کم کاری تیروئید، میزان سوخت و ساز بدن بطور قابل توجهی افت می‌کند. همانطور که همه ما می‌دانیم، سوخت و ساز بدن فرایندی است که در آن غذا تبدیل به انرژی می‌شود. در کم کاری تیروئید با کاهش سرعت سوخت و ساز بدن، تولید انرژی کم شده و بیشتر مواد غذایی مصرف شده، در قالب چربی ته نشین شده ذخیره می‌شوند. این چربی اضافی انباشته شده در نهایت به افزایش وزن منجر می‌شود.
مشکلات تیروئید پس از بارداری
هر دو بیماری تیروئید که در بالا مورد بحث قرار داد‌یم، می‌توانند پس از بارداری رخ دهند. حدود ۵٪ از زنان از مشکلات تیروئید پس از بارداری رنج می‌برند. پس از به دنیا آوردن نوزاد، مادر ممکن است وجود تیروئید متورم شده را مشاهده کند. التهاب غیر طبیعی با عملکرد طبیعی تیروئید تداخل یافته و در نهایت باعث فعالیت بیش از حد یا خیلی کم غده تیروئید ‌شود.
درمان چنین عوارض تیروئیدی با هدف برقراری ثبات در سطوح آن صورت می‌گیرد. پس از تشخیص نوع بیماری تیروئید، پزشکان برای بازگرداندن سطوح آن داروهای مناسب تجویز می‌کنند. برای پرکاری تیروئید، داروهای ضد تیروئیدی توصیه می‌شود که به کم کردن سرعت فعالیت تیروئید کمک کنند. از سوی دیگر، از زنانی که کم کاری تیروئید در آنها تشخیص داده شده، خواسته می‌شود به منظور افزایش عملکرد تیروئید قرص‌های تیروئیدی مصرف نمایند.