چگونه کودکان را از آسیبهای روانی در امان نگه داریم؟!/ راهکارهای ساده و کاربردی

به او بگویید "دوستت دارم"
بیان جمله «نمی بخشمت» باعث نمی شود كودك متنبه شود بلكه مجددا به او احساس گناه و سرزنش را هدیه می كند و او چون نمی داند چطور با احساس گناه كنار بیاید دست به لجبازی های بیشتر می زند
به همین سادگی! یك دوستت دارم ساده شاید آنچنان برای شما مهم نباشد و به چشمتان نیاید اما برای یك كودك همه زندگی اوست. دوست داشته شدن، مسیر دوست داشتن را برای كودك هموار می كند. كودك را مطمئن كنید كه بی قید و شرط دوستش دارید. حتی اگر كار بدی انجام دهد كه از نظر شما مقبول نیست، نباید به او بگویید دیگر دوستت ندارم.
تماشاچی اش باشید
كودك دست شما را می گیرد و به زور به اتاقش می برد تا پریدن از روی تخت را كه به تازگی یاد گرفته برای شما به نمایش بگذارد یا از شما می خواهد، هنگام بازی او را تماشا كنید. نگویید «حوصله ندارم، خودت بازی كن دیگه» مقاومت نكنید در برابر تماشای كودك. او را مطمئن كنید كه همیشه تماشایش می كنید و حواستان به كارها و توانایی هایش هست.
تزریق حس امنیت به کودک
«من اینجا هستم و بغلت می كنم»، «من اینجا هستم، كنار تو و نمی گذارم آسیب ببینی»، «من اینجا هستم و صدایت را می شنوم، خواسته ات را به من بگو، لازم نیست جیغ بكشی و گریه كنی تا توجه ام را جلب كنی»، «من اینجا هستم و تو آرام باش» «من اینجا هستم و می توانی روی من حساب كنی». این جمله ها نمونه هایی از حرف هایی هستند كه حس امنیت را به كودك شما تزریق می كند.
از اولش تو را می خواستم
«خوشحالم كه تو بچه منی! خوشحالم كه در كنارم هستی. خوشحالم كه خدا تو را به ما هدیه داده» و جملاتی از این دست در برابر جملاتی چون «كاش یكی برای چند ساعت تو رو نگه می داشت تا من نفس بكشم»، «از اولش هم تو رو نمی خواستیم»، «از وقتی به دنیا اومدی همه چی خراب شد»، «تو باعث شدی نتونم درس بخونم» و… . كودك نباید از اینكه وجود دارد احساس گناه كند و با این حس بزرگ شود. در عوض می بایست خوشحالی مان را از وجودش و در كنارش بودن عنوان كنیم.
تو افتخار منی
او باید مطمئن شود كه شما به اینكه او فرزندتان است، افتخار می كنید. در عین حال نباید توانایی ای كه در او نیست، یا علاقه ای به آن ندارد را تنها به این دلیل كه شما دوست دارید، به او نسبت دهید. «تو حتما هنرمند بزرگی می شی»، «تو پزشك خیلی خوبی می شی»، «تو حتما ورزشكار نمونه ای می شی»! در این صورت كودك با اضطراب دائمی زندگی می كند و نه تنها در آن كاری كه شما دوست دارید، پیشرفتی نخواهد داشت بلكه از علایق و استعدادهای واقعی خودش هم دور می ماند.
می بخشمت عزیزم
«ببخشید مامان» جمله ا ی است كه بچه ها بعد از اینكه گمان می كنند، والدینشان را ناراحت كرده اند یا كاری نادرست انجام داده اند، به كرات تكرار می كنند. «بخشیدی؟» او را مطمئن كنید كه می بخشیدش. بیان جمله «نمی بخشمت» باعث نمی شود كودك متنبه شود بلكه مجددا به او احساس گناه و سرزنش را هدیه می كند و او چون نمی داند چطور با احساس گناه كنار بیاید دست به لجبازی های بیشتر می زند.
اگر می خواهی گریه كن
اینها حرفهایی است که معمولا می گوییم، «گریه نكن»، «چرا گریه می كنی اینقدر»، «گریه نداره كه»، «مرد كه گریه نمی كنه»، «تو دیگه بزرگ شدی، گریه كردن برات زشته»! حال آنکه گریه عكس العملی طبیعی در مقابل موقعیت تلخ و دردناك و احساس غم و اندوه است چرا جلوی یك عكس العمل طبیعی را می گیریم و آن را به بزرگی و مرد بودن ربط می دهیم؟ بگذارید كودك گریه كند، آرام شود و بداند گریه كردن ربطی به مرد و زن بودن و بزرگ و كوچك بودن ندارد و نیازی نیست او همیشه بغضش را نگه دارد.
استرس وارد نکنید
یكی از غم انگیزترین تصاویر ذهنی اغلب ما صحنه ای است كه پدر یا مادری كودك را مجبور می كند با سرعت و عجله آنان همراه شود و كودك جا می ماند و بابت جاماندنش تحقیر و سرزنش می شود و مورد خشونت قرار می گیرد. او نمی تواند منظورش را خیلی سریع بگوید. نمی تواند غذایش را به سرعت بزرگ ترها تمام كند. نمی تواند با سرعت بزرگ ترها در بازار راه برود و بدود و چون این ناتوانی غیرعمد محلی برای سرزنش شدن اوست، دچار اضطراب می شود. « زود باش كار دارم»، «زود بگو باید برم»، «بدو دیرم شده» و…استرس را در جان كودك می نشاند. این وظیفه شماست كه زمان را طوری تنظیم كنید كه مجبور به عجله كردن نباشید.
تشویق کنید
آیا شما به دنبال راهی مطمئن و قطعی می گردید تا کودکتان به حرف شما گوش کند؟ مسلما ترساندن یا محروم کردن راهش نیست. با گفتن جملاتی مثل فردا تو را به پارک نخواهم برد یا برای خرید تو را با خود نمی برم نه تنها تاثیری ندارد بلکه بچه ها را برای انجام اشتباهشان لجوج تر می کند. پس از همین امروز یاد بگیرید کودک تان را تشویق کنید. صد سال هم بدوید تنبیه جواب نمی دهد.
هدیه های ماندگار بدهید
گاهی ما پدر و مادرها فکر می کنیم باید در آستین مان هدیه ای نگه داریم، مثلا وقتی با کودکمان به سوپر مارکت می رویم، در یک مراسم مذهبی شرکت می کنیم یا به مهمانی می رویم برای آرام نگه داشتن او مرتب به او قول و وعده می دهیم. اما کارشناسان اصرار دارند زیر بنای یک رفتار خوب، انتخاب راه های بهتر است. بنابراین به جای این که بگویید اگر امروز در خانه مادر بزرگت آرام باشی برایت اسباب بازی می خرم،بهتر است بگویید اگر در خانه مادربزرگ هنگام شام خوردن آرام و مودب باشی من به تو افتخار می کنم.
با کودک، کوتاه صحبت کنید
توضیحات مفصل از حوصله بچه خارج است. وقتی با سفارش های مکرر می کوشیم او را سر عقل بیاوریم و مرتب دلیل می آوریم، دقیقا مثل این است که بی صدا هی حرف می زنید و او فقط حرکات لب و دهان و دست های شما را می بیند و دیگر هیچ. کوچولو ها مینیاتوری از بزرگسالان نیستند. توصیه های طولانی در حوصله آنها نمی گنجد. مثلا برای این که فرزندمان قبل از غذا خود را با هله هوله سیر نکند کافی است به او بگویید قبل از ناهار بیسکویت، نه.