چگونه شپش سر کودکان را درمان کنیم؟/ خارش سر اولین نشانه شپش مو!

شپش سر چیست؟

شپش ها حشرات شش پا و بسیار ریزی هستند که به سر و گردن می چسبند و از خون انسان تغذیه می کنند. اندازه هر شپش، کمتر از یک دانه کنجد بوده و به سختی قابل رویت است. تخم های شپش که به رشک معروف است، به نزدیک ریشه موها می چسبند و به راحتی دیده نمی شوند.

چه کسانی در معرض ابتلا به شپش سر هستند؟

شپش سر بیشتر در کودکان خردسال، در مهد کودک ها و آمادگی و در دوران ابتدایی، شیوع زیادی دارد. کودکان در این سنین، اغلب در بازی های گروهی شرکت کرده و در تماس مستقیم با یکدیگر قرار دارند. آنها گاهی کلاه، شانه و حتی سنجاق سرهای خود را به اشتراک می گذارند. بزرگسالانی هم که با این کودکان زندگی می کنند، در معرض خطر بالای ابتلا به شپش هستند.

عوامل سرایت و انتشار شپش چیست؟

شپش اغلب در تماس مستقیم از سری به سر دیگر انتقال می یابد. در تماس مستقیم شپش به سر میزبان جدیدی خزیده و محل جدیدی را برای زندگی انتخاب می کند. این حشره برای مدت کوتاهی می تواند روی لباس یا وسایل شخصی افراد، زنده بماند. بنابر این به اشتراک گذاشتن شانه سر، می تواند عاملی برای انتقال باشد. این حشره قادر به پریدن یا به پرواز در آمدن در فضا نیست، تنها از طریق تماس مستقیم ، سرایت می کند.

شپش ها چگونه شناسایی می شوند؟

با وجود اینکه حشره شپش و تخم های آن یا همان رشک به شدت ریز و کوچک هستند، اما با چشم غیر مسلح می توان آنها را دید. این حشرات به رنگ سفید، قهوه ای و گاهی خاکستری تیره هستند و اغلب می توان آنها را در نواحی پشت سر و گردن یا در پشت گوش ها پیدا کرد. رشک ها بیضی شکل یا گرد هستند و به پایه موها در پوست سر می چسبند. اگر سعی کنید که تخمها را جدا کنید، آنها به راحتی کنده نمی شوند، تحقیقات اخیر نشان می دهد که شانه کردن موهای خیس یکی از راههای جدا کردن آنها است.

علائم موهای شپش دار

معاینه و بررسی دقیق موها برای شناسایی شپش بالغ و حشرات تازه از تخم در آمده، به نظر تنها راه تشخیص این بیماری است. وجود تخمهای شپش به تنهایی عامل گسترش بیماری نیستند. در اکثر کودکان، وجود شپش در سر هیچگونه ناراحتی و عارضه ای را ایجاد نمی کند. تنها نشانه ای که آن هم هفته ها و حتی یک ماه پس از شیوع شپش در کودکان دیده می شود، خارش سر است.

حساسیت به شپش

خارش ایجاد شده در سر بر اثر حساسیت پوست، در محل گاز گرفتگی و نیش حشره است. خارش های شدید گاهی منجر به خراشیدگی و حتی زخم در سر می شوند. در مواقعی نادر دیده شده است که در زخمهای ایجاد شده ناحیه سر، عفونتهای باکتریایی نیز بروز می کند. در زمانی که پوست سر، قرمز، متورم و دردناک شد، و یا در صورتی که غدد لنفاوی ناحیه گردن، دردناک و متورم شدند، بی درنگ به پزشک مراجعه کنید. این عوارض می تواند نشانه ای از عفونتهای پوستی باشد.

اقدامات لازم در صورت مشکوک شدن به شپش

شپشها در سر به خودی خود درمان نمی شوند و از بین نمی روند. اگر مشکوک به وجود شپش در سر کودکتان هستید، کارهای زیادی باید بکنید. ابتدا برای اطمینان از تشخیص، کودک را پیش متخصص ببرید، و بیشتر برای مراقبت روزانه فرزندتان اهمیت قائل شوید، لازم است برای کودکان دیگر در مدرسه نیز معاینه و بررسی های لازم انجام شود. همچنین سایر اعضاء خانواده نیز به شدت در معرض شپش هستند. قدم مهم، درمان همزمان و دسته جمعی تمام مبتلایان است.

راههای خلاص شدن از شپش

داروهای ضد شپش، به راحتی از داروخانه ها قابل تهیه هستند. آنها اغلب عصاره گیاهانی از جمله عصاره گلهای داودی یا نسخه های ترکیبی همانند آن است. با وجود اینکه مصرف این داروها بی خطر است، اما برای کودکان و زنان باردار تجویز نمی شود. این محصولات بر شپش های زنده اثر می گذارند و رشک یا همان تخم شپش ها را از بین نمی برند. برای مصرف حتماً به دستورالعمل نوشته شده در برچسب آن توجه کنید و مدت زمان نگهداری دارو روی سر و روش های شستشو را مطابق دستور العمل رعایت کنید. درمان مرحله دوم معمولاً ۹ یا ۱۰ روز بعد از درمان اول انجام می شود. اگر بعد از دو مرحله مصرف دارو، درمان موثر نبود، از پزشک خود در خصوص تجویز داروهای دیگر راهنمایی بگیرید.

اقدامات لازم در خانه برای درمان شپش

با وجود آنکه شپش ها برای مدت طولانی زنده نمی مانند ، اما بهتر است که لباس ها و ملافه های فرد شپش زده را حتماً بشویید. تمامی لباس هایی که وی در مدت ۴۸ ساعت گذشته بر تن کرده را با آب داغ شستشو دهید. اگرچه والدین اسباب بازی ها و وسایل مورد علاقه کودک را از وی جدا می کنند، اما متخصصان اعتقاد دارند که حساسیت بیش از حد لازم نیست، اگر کودک شما عادت دارد که شب ها با عروسک مورد علاقه اش بخوابد، می توان آن عروسک را با نگهداری به مدت ۲۰ دقیقه در خشک کن داغ از آلودگی پاک کرد و در اختیار کودک قرار دارد. این مدت زمان ، تمام آلودگی های موجود در وسایل را از بین خواهد برد.

درمانهای خانگی شپش

برخی والدین معتقدند که استفاده از مایونز، سرکه سفید و روغن درختچه چای، موادی مناسب برای درمان طبیعی شپش هستند. مایونز باعث خفه شدن شپش می شود و لازم است در حجم زیاد برای مدت یک شب روی سر و زیر کلاه پلاستیکی باقی بماند. سرکه نیز با حل کردن چسب شپش ها که به صورت شوره در سر دیده می شود، عمل می کند. با وجود اینکه هنوز شواهد علمی برای اثبات تاثیر این داروی خانگی وجود ندارد، اما متخصصان اطفال معتقدند که امتحان این دارو بی خطر است. اما نباید برای درمان اولیه استفاده شود.

استفاده از شانه های دندانه ای مناسب

علاوه بر مصرف داروهای موضعی برای درمان شپش، استفاده از شانه های دندانه دار نیز ضروری به نظر می رسد. دندانه های این شانه ها به گونه ای است که می تواند شپش و رشکها را از میان موها بیرون بکشند. از این نوع شانه در مصر باستان نیز استفاده می شده و آن را در مقبره های مصر باستان یافته اند. تنها مشکل آن است که استفاده از این شانه ها مستلزم زمان و وقت و حوصله کافی است تا آخرین دانه های شپش را از میان موهای کودک جدا کرده و بیرون آورد. در صورتی که شانه کردن موها بعد از مصرف داروها و شامپوهای مخصوص ضد شپش انجام شود، موثر تر خواهد بود.

افسانه شپش سر

شپش سر مخصوص طبقات پایین جامعه و نشانه ضعف در بهداشت نیست. این بیماری در میان کودکان تمام طبقات اجتماعی با سطح بهداشت متفاوت ، دیده می شود. این حشره زیر آب نیز برای مدت ۶ ساعت می تواند زنده باقی بماند، بنابر این کودکانی که به طور منظم حمام می کنند ، نیز در معرض آسیب هستند. خوشبختانه این حشره ناقل هیچ بیماری نیست و از این بابت نگرانی وجود ندارد.

شپش سر در مدارس

بر اساس توصیه تازه آکادمی اطفال آمریکا، یک کودک شپش زده بعد از تکمیل دوره درمان، نباید از حضور در سر کلاس محروم شود. آنها توصیه می کنند کودکان در کلاس های خود حضور داشت باشند اما از تماس مستقیم سر با دیگران اجتناب کنند. بعد از دوره درمان ممکن است تخم های مرده در موهای کودک باقی مانده باشد تا زمانی که به طور کامل از سر خارج شوند. برخی از مدارس از سیاست های مخصوص جلوگیری از شیوع شپش پیروی می کنند. بدین ترتیب که تا بهبود کامل و خارج شدن تمامی علائم شپش و رشک ها از سر کودک ، وی را از حضور در مدرسه منع می کنند. اما آکادمی کودکان آمریکا از این سیاست ها حمایت نمی کند.

بهترین درمان برای خلاصی از شر شپش ها چیست؟
پزشک شما مي‌تواند شامپوهاي دارويي، کرم‌هاي شستشو يا لوسيون‌هايي را براي کشتن شپش‌ها برايتان تجويز کند. اين وسايل معمولاً شپش‌ها و تخمک‌هاي آنها را مي‌کشد اما متوقف شدن خارش ممکن است چند روز طول بکشد.

خيلي مهم است که دستورالعمل‌هاي دکتر را براي استفاده از اين محصولات به درستي رعايت کنيد. استفاده بيش از حد از اين محصولات مي‌تواند احتمال آسيب‌رساني داشته باشد. دنبال کردن دستورالعمل مصرف يک محصول که روي برچسب آن نوشته شده است، ضروري است.

داروها اگر به درستي استفاده نشوند، درمان ناموفق خواهد بود. پس از درمان، پزشکتان توصيه مي‌کند که موها را با يک شانه بسيار ظريف شانه کنيد و درمان را ۷ تا ۱۰ روز ديگر ادامه دهيد تا تخمک‌هاي جديد هم از بين بروند.
اگر فرزندتان ۲ سال يا کمتر است، نبايد براي او از درمان‌هاي شپش استفاده کنيد. بايد شپش‌ها را با دست از سر او جدا کنيد.

براي از ميان برداشتن شپش‌ها با دست، مي‌توانيد از يک شانه ظريف استفاده کرده و سه تا چهار بار در روز به مدت دو هفته موهاي او را در حالت خيس شانه بزنيد. خيس کردن مو قبل از انجام اين کار توصيه مي‌شود زيرا در اين حالت موها راحت‌تر شانه مي‌شوند. بااينکه گاهي اوقات براي بهوبد شپش ‌سر از مايونز يا روغن‌ زيتون استفاده مي‌شود اما تاثير اين درمان‌ها تاييد نشده است.

در زير به چند راه ساده براي خلاص شدن از دست تخمک‌هاي شپش و کمک به جلوگيري از برگشت دوباره اين مشکل اشاره مي‌کنيم:

• کليه ملحفه‌ها و روکش‌هاي بالش‌هايي که اخيراً توسط کسي که دچار اين مشکل شده است، استفاده شده در آب داغ (۱۳۰ درجه فارنهايت و ۵۰ تا ۶۰ درچه سانتی‌گراد) شستشو دهيد و سپس آنها را به مدت ۲۰ دقيقه در خشک ‌کن داغ بيندازيد.
• همه لباس‌هايي که توسط فرد مبتلا پوشيده شده است را خشکشويي کنيد.
• همه فرش‌ها و موکت‌هاي خانه و مبلمان خانه و صندلي‌هاي ماشين را خوب جاروبرقي بکشيد.
• لوازم مربوط به آرايش مو مثل شانه‌ گيره‌ سرها و کلاه‌ ها را يک ساعت در شامپوي دارويي يا الکل بخوابانيد. همچنين مي‌توانيد آنها را با آب داغ شستشو دهيد يا دور بريزيد.
ازآنجا که شپش خيلي راحت از فردي به فرد ديگر در يک خانه منتقل مي‌شوند، ساير اعضاي خانواده هم نياز به معاينه و درمان دارند.
در تلاش‌ براي خلاص شدن از دست شپش‌ها، کارهايي هست که نبايد انجام دهيد که در زير به برخي از آنها اشاره مي‌کنيم:
• بعد از استفاده از محصولات درماني مخصوص شپش‌ها روي سر فرزندتان، موهاي او را سشوار نکشيد زيرا برخي از اين محصولات حاوي ترکيبات قابل ‌اشتعال هستند.
• قبل از استفاده از داروي شپش از کرم‌هاي شستشو يا شامپو/نرم‌کننده استفاده نکنيد.
• بعد از استفاده از روي درماني موهاي فرزندتان را يک تا دو روز نشوييد.
• از اسپري‌هاي آفت‌کش براي کشتن شپش‌ها استفاده نکنيد زيرا مي‌توانند مضر باشند.
• هيچوقت براي يک شخص بيشتر از سه بار از يک دارو يا محصول دارويي استفاده نکنيد. اگر موثر نبود از دکتر بخواهيد داروي ديگري برايتان تجويز کند.
• در يک زمان بيشتر از يک روش درماني را استفاده نکنيد.