هنگامی که کودک خوب نخوابد یا خواباندن او تبدیل به کاری وقت‌گیر شود تمام اعضای خانواده را درگیر و خسته خواهد کرد. بدون‌تردید بی‌خوابی و بدخوابی مزمن حتی خوش‌اخلاق‌ترین افراد را هم آسیب‌پذیر می‌کند. اگر چه بی‌خوابی یا کم‌خوابی و بدخوابی کودکان بسیار دردسرساز است اما خوشبختانه می‌توان آن را در مدت کوتاهی برطرف کرد. اگر کودک را به روال مشخصی برای خوابیدن عادت دهید بسیاری از مسائل را پشت سر گذاشته‌اید.
زمان تعيين كنيد
با تعیین و رعایت زمان مشخصی برای خواب، کودک یاد می‌گیرد، خوابیدن قانون و روال مشخصی دارد که به هیچ‌وجه قابل تغییر نیست. هدف از تعیین زمان خواب فقط خوابیدن در زمان معینی نیست بلکه کودک باید از فضای عمومی خانه به فضای شخصی خود برود تا فراغتی برای بچه‌های بزرگ‌تر و از همه مهم‌تر پدر و مادر فراهم آید.
آرامش ایجاد کنید
با نزدیک شدن به وقت خواب، تا حد امکان آرامش را حکمفرما کنید. فعالیت‌ها و هیجان‌های کودک باید پیش از فرا رسیدن زمان خواب کاهش یابند تا او آرامش لازم برای خوابیدن را به دست آورد بنابراین پیش از خواب انجام کارهایی مانند تماشای کارتون یا فیلم، بازی یارانه‌ای یا شیطنت بیش از حد مثل کله معلق زدن مجاز نیست.
تا حد امکان بچه را در کارهای مربوط به خواب مشارکت دهید. برای مثال در آماده کردن رختخواب از او کمک بگیرید و پس از کمک کردن کودک، بلافاصله او را تشویق کنید.
قصه یادتان نرود
زمان خواب برای کودک قصه بگویید. انتخاب قصه را بر عهده خود او بگذارید حتی اگر هر شب همان داستان شب قبل را درخواست کرد، باز هم آن را برایش تعریف کنید. اگر قصه خاصی را مدنظر ندارد ۲ یا حداکثر ۳ قصه به او پیشنهاد کنید تا از بین آنها یکی را انتخاب کند. گهگاه هم او را درگیر ماجرای داستان کرده و بگویید«می‌تونی بگی اون خرگوش الان چیکار می‌کنه؟»
هماهنگ باشيد
اگر گاهی اوقات همسرتان کودک را می‌خواباند، بهتر است هر دو روال یکسان و هماهنگی را در مورد خواباندن او در پیش بگیرید و درمورد شيوه خودتان به همسرتان اطلاع بدهيد.
تنظیم خواب واجب است!
خواب منظم بعد از تنفس یکی از مهم‌ترین مسائل زیستی به شمار می‌آید. حتما بايد گفت انسان نسبت به نبود آب و غذا مقاوم‌تر از خواب است.در مورد خواب کودکان باید از دوران بارداری به این مسئله توجه شود. برای برخی مادران باردار تغییر ساعت بیولوژیک خواب اتفاق می‌افتد بنابراین کودک با این عادت مادر به دنیا می‌آید. اما می‌توان این عادت را تا حد زیادی تعدیل کرد؛ فقط والدین نباید در این زمینه عجله کنند و این کار را به تدریج انجام دهند تا کودکان هم همکاری کنند.
کودک که متولد می‌شود چند مشکل پیش می‌آید که یکی از آنها علاقه اطرافیان به در آغوش گرفتن اوست و همین وابستگی عادت‌هایی را برای کودک ایجاد می‌کند که در روند خواب اشکال به وجود می‌آورد.
مراقبت‌های افراطی والدین و اصرارشان به اینکه کودک در رختخواب خود و در شرایط خاصی بخوابد می‌تواند کودک را نسبت به موضوع خاصی شرطی کند و او نتواند در هر محیط و شرایطی که لازم است بخوابد.
کودکانی که وابسته‌اند و اضطراب جدایی دارند، هم موقع خواب و هم موقع بیدار شدن مشکل دارند. عده‌ای از کودکان وقتی بیدار می‌شوند تا بخواهند زمان و مکان‌شان را تشخیص دهند کمی طول می‌کشد بنابراین اضطراب یا میزان آرامش کودک هم مهم است. کودکانی که وابستگی ایمن به مادر دارند ترس از دست دادن مادر را ندارند و راحت‌تر می‌خوابند.
اين نكته‌ها را درنظر داشته باشيد
خواب و غذا خوردن باید برای کودک یک عملکرد مثبت داشته باشد و او خودش خوابیدن را دوست داشته باشد. مسئولیت اینکه این تجربه تبدیل به یک تجربه مثبت در زندگی او شود با والدین است. والدین باید ۱۰ دقیقه قبل از خواب در کنار کودک باشند، او را مورد نوازش و گفت‌و‌گو قرار دهند و با قصه او را دعوت به خواب کنند تا موضوع خواب تبدیل به یک تجربه مثبت شود.
وقتی کودک بزرگ‌تر شد و بعد از یک سال و نیمگی، کم‌کم او را عادت دهید که در رختخواب خودش بخوابد. اگر به نظر می‌رسد والدین در این مورد توانایی لازم را ندارند بهتر است آموزش ببینند زیرا خواب مسئله مهمی است.
وقتی کودک بیدار می‌شود و بی‌قرار است و گریه و جیغ و داد می‌کند مهم است که برخورد مادر با آرامش باشد. به این ترتیب او کم‌کم تجربه مي‌کند که بی‌قراری‌اش منطقی نیست و احساس امنیت خواهد كرد.
به او یاد دهید که او می‌خوابد ولی شما بیدارید و همه نباید در ساعت مشخصی به خواب بروند. او را به این موضوع عادت دهید.
مادر با همه حس مادری‌اش گاهي خسته می‌شود و نیاز به تجدید قوای مادری دارد بنابراین زود خواباندن کودک به او فرصت استراحت می‌دهد و کمک می‌کند زمانی را برای خودش داشته باشد.
خواب را این گونه تنظیم کنید
بچه‌هایی که ساعت خواب‌شان با سن‌شان متناسب نیست اگر دیر خواب باشند بچه‌های بدخلقی می‌شوند و کابوس‌شان بیشتر است. بچه‌های زیر ۵ سال باید ساعت ۹ تا ۹ و نیم شب به رختخواب بروند. نکته اینجاست که والدین نباید کودک را با خودشان هماهنگ کنند. بچه‌ها را مجبور به خوابيدن نکنید؛ بچه‌ای که ساعت ۱۱ شب می‌خوابد را صبح یک ساعت زودتر بیدار کنید. خواب روز را کم کنید و هر روز یک ساعت زودتر او را از خواب بیدار کنید. اگر دیدید کلا کودک مقاوم به خواب است بعدازظهر هم او را نخوابانید، اگر هم خوابید قبل از ساعت ۴ باشد. کودکی که ۹ می‌خوابد و ۷ یا ۸ صبح بیدار می‌شود تغذیه مناسب‌تری هم خواهد داشت. تنظیم ساده خواب در رشد جسمانی و هوش، خلق‌و خو و تربیت‌پذیری او اثر مثبت دارد. پس از ۳ روز تا یک هفته می‌توانید خواب کودک را تنظیم کنید. روزهای اول ممکن است بدخلق باشد اما با تنظیم خواب اين امر بهبود می‌یابد. اگر این اتفاق نیفتاد مسئله دیگری وجود دارد که باید به پزشک مراجعه شود.
