۱- افزایش بیش از حد وزن و یا کاهش بیش از حد وزن که این مسئله با رژیم غذایی مفید و مناسب و ورزشهای ملایم برطرف می شود.
۲- سیگار: افراد سیگاری بخصوص مردان معمولا با کاهش تعداد اسپرم همراه هستند.
۳- الکل : با مصرف الکل کیفیت اسپرم کاهش می یابد.
۴- مواد مخدر: مصرف موا د مخدر ( حشیش و غیره ) و داروهای اعتیادآور شانس حاملگی را کاهش داده و تعداد اسپرم مرد را کم می کند.
در ضمن ، مصرف چای و قهوه نیزباید مناسب باشد و از مصرف بیش از حد آن پرهیز شود.
۵-زمان و دفعات مقاربت : هر چه تعداد دفعات مقاربت بیشتر باشد شانس حاملگی بیشتر است و بهترین زمان مقاربت حوالی تخمک گذاری زن می باشد که البته شانس حاملگی در این زنان بیشتر است ولی دلیل بر عدم مقاربت در زمانهای دیگر نیست.
۶-حرارت : در مردها بخصوص اگر متوجه بیضه ها باشد سبب کاهش باروری می شود به همین دلیل ، ناباروری در رانندگان حرفه ای ، جوشکاران ، و کشاورزان بیشتر می باشد.
حدود ۴۰-۵۰/۰ موارد نازایی مربوط به زن و ۴۰/۰ عامل مرد و بقیه موارد مربوط به هر دو می باشد.
۱-فاکتور لوله رحم : هر یک از لوله های رحم از یک گوشه رحم به سمت خارج کشیده شده و مسیر عبور تخمک بارور شده از تخمدان بطرف رحم را تشکیل می دهد . این لوله ها نقش حیاتی را درباروری زن ایفا می کند. در یک ناحیه لوله رحمی ، اسپرم مرد و تخمک زن به یکدیگر می رسند و پدیده لقاح اتفاق می افتد. بعد از تشکیل تخم ، تقسیمات سلولی شروع شده و در نهایت در دیواره رحم جایگزین می شود. حال، بهر دلیل لوله رحم دچار انسداد ، التهاب ، عفونت یا چسبندگی شود باعث ناباروری در زن خواهد شد. عامل لوله رحم ۲۵ الی ۵۰/۰ علل نازایی زن را در بر می گیرد. عفونت لگن، آندومتریوز و بیماریهای مقاربتی از دلایل اصلی آسیب لوله رحم هستند.
۲-اختلالات تخمک گذاری: در حالت عادی، هر ماه یکی از تخمدانها یک تخمک بالغ آزاد می کند که در این هنگام زن دچار ناراحتی و درد می شود و وجود قاعدگی منظم و درد نشانه آنست که سیکل قاعدگی همراه تخمک گذاری است، زنانی که نمی توانند تخمک گذاری کنند یا اینکه تخمک گذاری آنها غیر طبیعی است دارای الگوی غیر طبیعی قاعدگی هستند و گاه زنان دچار نارسایی تخمدان برای تولید تخمک می باشند . شایعترین علت ناباروری زنان اختلالات مربوط به تخمک گذاری است .
۳-مشکلات دهانه رحم و رحم: .مشکلات رحم ار قبیل دیواره رحم، تغییرات ساختمان حفره رحم، تومور رحم نیز از علل ناباروری محسوب می شود. موکوس دهانه رحم یک ماده ژل مانند که توسط غدد کوچک از دهانه رحم ترشح می شود که عمل محافظت کننده داشته و مانع عبور باکتری بطرف رحم می شود . این موکوس در حوالی قبل از تخمک گذاری، آبکی و شفاف و کشدار می شود و اسپرم براحتی از این موکوس عبور می کند و به رحم می رسد که این بهترین وضعیت برای بارور شدن می باشد . در بعضی از بیماران ، مشکلات در موکوس ایجاد می شود : ۱-مقدار موکوس کافی نیست.۲-موکوس چسبنده است ۳-موکوس زن و اسپرم شوهر با هم تطابق ندارند .
۴-آندومتریوز: جزء بیماریهای شایع است ، یعنی ایجاد بافت طبیعی اندومتر ( پوشش داخل رحم) در جای دیگر خارج از رحم که این بافت در محل غیر طبیعی جایگزین شده و در هر جایی از حفره لگن به رشد خود ادامه می دهد . این بیماری باعث تحریک بافتهای اطراف شده و باعث چسبندگی می گردد. آندومتر باعث درد شدید در زمان قاعدگی و یا در حین مقاربت (نزدیکی) می شود و از علل ناباروری محسوب می شود.
۵-فاکتور مرد: به دلیل اختلالات هورمونی و یا کاهش کیفیت اسپرم نظیر کاهش تعداد اسپرم، کمبود تحرک اسپرم و یا شکل غیر طبیعی آن می باشد. همچنین ، انسداد مجاری انتقال اسپرم و عفونت دستگاه تناسلی باعث ناباروری در مردان می شود.
۶-ناباروری با علل نامشخص: ۱۰/۰ از علل نازائی را به خود اختصاص می دهد یعنی هنوز پزشکان علت آن را کشف نکرده اند. زمانی که لوله رحم باز باشد و مشکلات رحم ، آندومتر و موکوس نداشته باشد و تخمک گذاری طبیعی باشد ، همچنین تعداد ، شکل و کیفیت اسپرم مرد طبیعی باشد ناباروری نامشخص ( بدون علت) بیان می کنند.
