دکتر مژده ذنوبی، متخصص زنان، زایمان، نازایی و فلوشیپ نازایی و عضو تیم تخصصی مرکز درمان ناباروری ابن سینا در تشریح شایع ترین علل و اختلالات رحمی گفت: در بحث اختلالات رحمی بیش از آنکه با ناباروری درگیر باشیم در موضوع سقط مکرر با آنها مواجه هستیم و در واقع این اختلالات نقش بیشتری را در سقط مکرر ایفا می کنند.
وی افزود: پولیپ ها جزو شایع ترین اختلالات رحمی هستند و نسبت به بافت آندومتر که در واقع لایه های داخل رحم هستند رشد اضافه تری دارند و میوم ها (فیبروم) نیز از نظر محل قرار گرفتن در رحم نسبت به ابعادشان از اهمیت بیشتری برخوردار می باشند.
عضو تیم تخصصی مرکز درمان ناباروری ابن سینا همچنین عنوان کرد: اختلالات مادرزادی رحمی نیز همچون مشکل و آناتومی رحم از دوران جنینی شکل می گیرند.
ذنوبی با اشاره به اینکه پولیپ جزو اختلالات شایع رحمی است گفت: پولیپ بخشی از بافت آندومتر می باشد که بر اثر رشد بیش از حد به داخل حفرۀ رحمی ایجاد شده و این رشد تحت تأثیر هورمون ها می باشد و زنانی که مبتلا به ناباروری هستند، پس از مراجعه برای درمان، عموماً در سیکل هایی قرار می گیرند که جهت تحریک تخمدان ممکن است از داروهای هورمونی استروژنی استفاده شود که به خاطر افزایش سطح هورمون رشد بیشتری داشته و پس از چند سیکل بسیار بزرگتر ظاهر می شوند.
وی با تأکید بر اینکه برای پولیپ های کوچک و زیر نیم سانتی متر که در اغلب اوقات بی علامت می باشند، درمانی انجام نمی شود ادامه داد: در بیشتر مواقع به علت وجود یک پولیپ کوچک بیمار را مورد عمل جراحی قرار نمی دهیم چرا که اغلب مشاهده شده است که بیماری با وجود پولیپ در رحم خود پس از سیکل قاعدگی حتی باردار شده و یک بارداری سالم نیز داشته است.
این متخصص زنان و زایمان همچنین تأکید کرد: تنها در صورتی که پولیپ، حفرۀ رحمی را پر کرده باشد و رحم نتواند جنین را بپذیرد، پولیپ برداشته می شود.
ذنوبی همچنین در تشریح سپتوم (تیغه بین رحمی) گفت: در واقع سپتوم از جمله اختلالات مادرزادی رحمی به شمار می آید که شیوع پائینی داشته به طوری که در جامعۀ غیر از گروه نازایی، کمتر از نیم درصد را شامل می شود که طبیعتاً در گروه نازایی بیشتر بوده و شاید تا پنج درصد ما شاهد این اختلالات هستیم که در واقع این امر به دورۀ جنینی باز می گردد.
وی، روش درمانی سپتوم را از طریق لاپاروسکوپی و هیستروسکوپی عنوان کرد و تأکید کرد: این دو روش باید به صورت توأم با یکدیگر انجام شوند که البته جراحی اصلی از طریق هیستروسکوپی صورت خواهد گرفت.
ذنوبی خاطرنشان کرد: سپتوم بیش از نازایی سبب سقط مکرر می شود و به عنوان اولین ناهنجاری مادرزادی رحمی به شمار می رود.
عضو تیم تخصصی مرکز درمان ناباروری، پس از سپتوم از رحم دو شاخ به عنوان دومین ناهنجاری رحمی یاد کرد و ادامه داد: در صورت تشخیص رحم دو شاخ در سونوگرافی بیمار، باید سونوگرافی سه بعدی جهت تشخیص قطعی صورت بگیرد و هر رحم دو شاخی لزوماً به عمل نیاز ندارد حتی اگر بیمار در سه ماهه اول بارداری خود سقط داشته باشد زیرا عمل رحم دو شاخ عملی بسیار پیشرفته و پیچیده است که اگر با لاپاروسکوپی انجام شود نیاز به عمل مجدد دارد و عوارض زیادی دارد همچون چسبندگی داخل لگنی و …
وی همچنین افزود: تنها در بیمارانی رحم دو شاخ باید مورد عمل جراحی قرار گیرد که سقط مکرر در سه ماهه دوم بارداری داشته باشند زیرا در سه ماهه اول ممکن است علل التهابی و عفونی وجود داشته باشد.
دکتر حسین آصف جاه، جراح لاپاروسکوپی و نازایی و عضو تیم تخصصی مرکز درمان ناباروری ابن سینا در تشریح چگونگی تشخیص علل و اختلالات رحمی در ناباروری اظهار کرد: یکی از راه های صحیح و دقیق تشخیص ضایعات رحمی که بدون درد و استفاده از اشعه باشد، سونوگرافی است که با دقت تشخیص بالای ۹۵ درصد می تواند ضایعات را نشان دهد.
وی در ادامه افزود: چنانچه به هر دلیلی ضایعات رحمی در سونوگرافی مشخص نباشد، ما ناچار هستیم تا به تست های پاراکلینیکی و تخصصی پیچیده تری رو آوریم. از جمله این تکنیک‌ها، ام آر آی و روشی موسوم به سونو هسیتروگرام هستند که از طریق تزریق مایع استریل به داخل حفره رحمی انجام می شود که یک تست ساده و بسیار خوب به شمار می رود. البته اینکه کدام بیمار نیاز به عمل جراحی دارد به محل قرار گرفتن آن ضایعه بستگی دارد.
آصف جاه با تأکید بر اینکه بهتر است زنان در هر سال حداقل یک سونوگرافی انجام دهند گفت: دو سوم ضایعات رحمی همچون کیست های تخمدانی بدون علامت هستند و بنابراین بیمار نباید منتظر ظهور علایم باشد زیرا سونوگرافی نه دردی دارد و نه اشعه اما از قدرت تشخیص بالایی برخوردار است و دسترسی به آن نیز آسان بوده که از این طریق می توان از بسیاری ضایعات پیشگیری کرد.
این جراح لاپاروسکوپی و نازایی در پاسخ به این پرسش که چه هنگام روش جراحی برای درمان اختلالات رحمی تشخیص داده می شود، خاطر نشان شد: وجود هر فیبرومی به معنای لزوم عمل جراحی در بیمار نیست و تنها با مشاهده علایمی چون درد، خونریزی زیاد و نازایی، تشخیص عمل جراحی داده می شود.
وی با بیان اینکه اگر قرار است بیمار برای بارداری از روش هایی همچون IVF و میکرواینجکشن استفاده کند و فیبروم نیز داشته باشد باید با عمل جراحی فیبروم وی برداشته شود، افزود: از آنجا که هزینۀ بسیاری برای این درمان صرف می شود بنابراین باید برای این بیمار در یک محیط و آناتومی کاملاً نرمال عمل لانه گزینی را انجام داد.
آصف جاه در ادامه عنوان کرد: عمل تنها در مواقعی انجام می شود که بیمار دارای علایم بوده و یا با مشکلات نازایی مواجه شود که جراحی باز و لاپاروسکوپی دو روش جراحی می‌باشند که از لحاظ نتیجۀ عمل باروری تفاوت چندانی نداشته و تنها از لحاظ عوامل عمل با یکدیگر متفاوت هستند.
وی خاطرنشان کرد: سن در زن از مهم ترین فاکتورهای یک زوج نابارور می باشد که با توجه به این امر، باروری در زیر سن ۳۰ سالگی با اهمیت ترین مواردی است که زوج های جوان باید به آن توجه کنند.
