وضعیت بریچ جنین و ضرورت انجام سزارین!/ چند بار می توان به روش سزارين زايمان كرد؟!

سونوگرافي جنين را در وضعيت بريچ نشان داده و دكترم مي گويد جنين بسيار پائين و به پا قرار گرفته است. اين وضعيت چرا ايجاد مي شود و چه مسائلي را به دنبال خواهد داشت؟
در وضعيت بريچ كه در حدود ۳ درصد موارد بارداريها را تشكيل مي دهد، سر بر عكس حالت طبيعي در بالاي رحم واقع مي شود و تنه و يا پاها در پايين؛ و در موقع وضع حمل ابتدا تنه و يا پاها، و سپس سر خارج مي شود. وضعيت ته، بيشتر در مادراني ديده مي شود كه لگنشان تنگ است و يا جنين آنها زياد بزرگ شده است. مادراني كه زايمانهاي متعدد داشته و جدار شكم و رحمشان به همين علت متسع و شل شده است نيز ممكن است نوزادشان را با وضعيت پا به دنيا بياورند، ولي اگر زايمانهاي قبلي طبيعي بوده است اين بار هم ممكن است به راحتي وضع حمل كنند. گاهي از اوقات كه مادر دوقلو باردار است، يك و يا هر دو جنين به علت كوچكي جثه و يا زيادي آب داخل رحم به اين وضعيت قرار مي گيرند.
پيش بيني وضع حمل مادراني كه براي بار اول حامله شده اند و جنين آنان به وضعيت غير طبيعي قرار گرفته است تا حدي مشكل است ولي آساني و سختي زايمان ارتباط مستقيم با اندازه لگن مادر و وزن نوزاد دارد. در صورتي كه لگن مادر به اندازه طبيعي و نوزاد داخل شكم از حد معمول بزرگتر نشده باشد زايمان راحت و بدون خطر خواهد بود، در غيراين صورت زايمان مشكل و طولاني مي شود و يا منجر به عمل سزارين مي گردد. كيفيت زايمان نوزادي كه به وضعيت ته قرار گرفته است بر حسب اين كه با ته و يا با دو پا خارج شود تفاوت مي كند، در هر حال براي جلوگيري از هرگونه خطر، زايمان بايستي با بيهوشي كامل و توسط پزشك متخصص زنان و زايمان انجام گيرد.
*******
در طول زندگي چند بار مي توان به روش سزارين زايمان كرد؟
در گذشته اعتقاد بر اين بود كه خانمهائي كه يك بار سزارين شده اند بايد فرزندان بعدي شان را هم با اين روش به دنيا بياورند اما امروزه پزشكان بر اين باور نيستند. در حال حاضر بعضي زايمانهاي طبيعي در خانمهائي انجام مي شود كه زايمان قبلي شان سزارين بوده است. در صورتيكه دليل محكمي براي سزارين مجدد وجود داشته باشد، مثل بعضي دلايل جراحي، سن، وضعيت سلامت مادر و جنين و يا ساير دلايل، محدوديتي براي دفعات متعدد سزارين وجود ندارد. مشورت با ماما يا پزشك معالج هميشه مي تواند يك راهنماي خوب براي انتخاب بهتر باشد.
*******
با توجه به اينكه زايمان اولم سزارين بوده است مي توانم فرزند بعدي ام را طبيعي زايمان كنم؟
يك بار زايمان سزارين منعي براي زايمان يا زايمان هاي طبيعي بعدي نيست. امروزه با توجه به اينكه براي انجام سزارين از برش افقي روي شكم استفاده مي كنند مشكلي براي زايمان طبيعي بعدي پيش نخواهد آمد. با اين حال بهتر است در مورد نحوه زايمان حتما با پزشك متخصص زنان خود مشورت كنيد.
*******
چگونه مي توان زمان دقيق زايمان را تعيين كرد؟
صحيح ترين زمان تولد ۲۶۶ روز يا ۳۸ هفته پس از باروري و لقاح است. تخمك معمولا در مدت دوازده ساعت پس از تخمك گذاري بارور مي شود و هم خوابگي بايد بيست و چهار ساعت قبل از باروري اتفاق افتاده باشد. بطور معمول يك زن باردار زماني به ماما يا متخصص زايمان مراجعه مي كند كه دو خونريزي قاعدگي متوالي در وي اتفاق نيفتاده باشد. در آن هنگام به خاطر آوردن زمان دقيق هم خوابگي معمولا امكانپذير نيست و از اين رو تعيين روز باروري مشكل خواهد بود. جهت رفع اين مشكل، متخصصان زايمان، تاريخ تولد را ۲۸۰ روز يا ۴۰ هفته پس از اولين روز آخرين قاعدگي محاسبه مي كنند. در زناني كه داراي دوره قاعدگي منظم ۲۸ روزه باشند، روش محاسبه تقريبا دقيق است، اما در مورد زناني كه چرخه قاعدگي نامنظم دارند، در محاسبه ممكن است اشتباه به وجود آيد.
يك اشكال ديگر در امر محاسبه دخيل است. عارضه اي ديگر سبب مي شود ۱۴ روز پس از باروري در رحم خونريزي ايجاد شود كه در نتيجه لانه گزيني تخمك بارور شده و فعاليت تخريبي بلاستوسيست است. بلاستوسيست در اين زمان جدار رحم را سوراخ مي كند تا عمل لانه گزيني را انجام دهد كه اين امر گاهي با خونريزي قاعدگي اشتباه مي شود. از اين رو واضح است كه به آساني زمان بارداري و تاريخ زايمان را نتوان تعيين كرد.براي كمك به تعيين سن دقيق بارداري و زمان زايمان مي توان از اولتراسوند نيز استفاده كرد. با اين وسيله مي توان اندازه دقيق CR (فاصله سر تا دنبالچه جنين)، قطر دو طرف آهيانه، دور سر، دور شكم و طول استخوان ران را به دست آورد. با اندازه گيري اين قسمتها، سن دقيق جنين و طول دوره بارداري امكان پذير خواهد بود.
*******
در چه مواردي زايمان بايد با روش سزارين انجام شود؟
در مواردي پزشك يا ماما تشخيص مي دهد كه جنين بايد به صورت اورژانسي با سزارين بيرون آورده شود:
– وقتي در معاينات منظم هنگام زايمان متوجه شود ضربان قلب جنين نا منظم شده است.
– وقتي بند ناف به طرف پائين حركت كند يا دچار پيچ خوردگي شود و يا به هر دليل احتمال آن برود كه گردش خون و اكسيژن رساني به جنين مختل شده است.
– وقتي جفت جدا شود.
– وقتي پيشرفت زايمان مختل شود يعني دهانه رحم هنگام زايمان به اندازه كافي باز نشود يا به هر دليل ديگر جنين نتواند از كانال زايمان خارج شود.
بعضي ا زشرايط هم وجود دارد كه انجام سزارين را ضروري مي سازد و پزشك مي تواند از قبل از شروع زايمان در اين مورد تصميم گيري كند:
– وقتي حاملگي دو قلويي يا بيشتر باشد.
– وقتي جنين هنگام زايمان با پا يا در وضعيت بريچ در رحم قرار گرفته باشد.
– وقتي مادر عفونت واژن با هرپس داشته باشد. زيرا در صورت زايمان طبيعي ممكن است ويروس را به نوزاد منتقل كند.
– وقتي جفت سر راهي وجود داشته باشد.
– وقتي مادر مسموميت حاملگي داشته باشد كه مرتبا پيشرفت كند.
– وقتي مادر سابقه سزارين هاي مكرر داشته باشد.

عمل سزارين چگونه انجام مي شود؟
پزشك روي شكم و رحم يك برش ايجاد كرده و نوزاد را از اين طريق خارج مي كند. امروزه بسياري از سزارين ها با بيحسي نخاعي يا اپي دورال انجام مي شوند. بنابراين مادر هوشيار است و مي تواند مراحل مختلف سزارين را ببيند. همچنين داخل مثانه سوند ادراري گذاشته مي شود و از بازو رگ گيري مي شود تا در صورت نياز مايعات يا دارو از راه وريد به او تزريق شود. جراح متخصص زنان و زايمان ابتدا يك برش افقي سطحي بر روي پوست شكم (پائين شكم) و سپس يك برش عمقي بر روي رحم مي دهد و ظرف چند دقيقه جنين را خارج مي كند. بعد از اين مرحله، حدود نيم ساعت زمان لازم است تا جفت خارج شود و بعد لايه هاي بريده شده يكي يكي بخيه مي شود تا به حالت اول در آيد.
*******
زايمان طبيعي چند مرحله دارد و چقدر طول مي كشد؟
• مرحله اول از دردهاي زايمان تا باز شدن كامل دهانه رحم است كه در خانم هايي كه براي اولين بار زايمان مي كنند ۸ تا ۱۲ ساعت و در چندزاها ۵ تا ۸ ساعت طول مي كشد.
• مرحله دوم خارج شدن جنين از دهانه رحمي است كه كاملا باز شده و در زايمان اول بطور متوسط ۵۰ دقيقه و در چندزاها بطور متوسط ۲۰ دقيقه طول مي كشد.
• مرحله سوم خارج شدن جفت است كه در تمام خانمها بطور متوسط ۵ تا ۱۵ دقيقه طول مي كشد.
*******
بي حسي اپي دورال چگونه انجام مي شود؟
بي حسي اپي دورال يك روش زايمان بي درد است. اين بي حسي از طريق يك كاتتر بين دو مهره در پائين ترين قسمت كمر داده مي شود.نوك كاتتر وارد فضاي اپي دورال مي شود كه از غشاهاي اطراف طناب نخاع تشكيل شده است. انتهاي ديگر به شانه بسته مي شود. بنابراين مقادير بعدي دارو مي توانند تجويز شوند. اين نوع بي حسي اعصاب را از كمر به پائين تحت تاثير قرار مي دهد كه شامل اعصاب رحمي نيز مي باشد. در حين بي حسي مايعات وريدي تزريق مي شود و ضربان قلب جنين كنترل مي گردد.
*******
مرده زايي (still birth) چيست؟
تولد نوزاد مرده بعد از هفته ۲۰ حاملگي را مرده زائي مي گويند. علت آن ناشناخته است. ممكن است ناشي از كاهش جريان اكسيژن جنين يا ناشي از مشكلات بندناف يا جفت باشد. در صورتي كه جنين اختلال ژنتيك شديدي داشته باشد و بندرت، اگر گروه خوني مادر و جنين سازگار نباشد، احتمال تولد نوزاد مرده وجود دارد.
در خانم هايي كه سيگار مي كشند و يا دچار سوء استعمال مواد مخدر يا مصرف زياد الكل هستند، احتمال تولد نوزاد مرده بيشتر است.
*******
زايمان در آب چيست؟
زايمان در آب روش نسبتا جديدي در زايمان طبيعي است كه در حال حاضر مراحل اوليه خود را مي گذراند و تحقيقات كمي در مورد آن صورت گرفته است و شكي نيست كه مانند هر روش ديگري ، مزايا و معايب خود را دارد.
زايمان در آب، فاز اول زايمان را سريعتر و نياز به استفاده از مسكن را در طول زايمان كمتر ميكند. بعضي مطالعات نشان داده اند كه نياز به فورسپس (كه معمولا در زايمان اول مورد استفاده دارد) در صورتيكه مادر حداقل بخشي از زايمان خود را در آب انجام داده باشد، كمتر مي شود. همچنين، بر خلاف تصور اغلب مردم، بالا رفتن ريسك عفونت در اين روش هنوز ثابت نشده است. بايد توجه كرد كه در حال حاضر زايمان در آب توسط تمام پزشكان توصيه نمي شود زيرا عده اي از آنها معتقدند بررسي هاي بيشتري جهت اطمينان از كاملا بي خطر بودن اين روش زايمان، لازم است.
*******
چه مي توانم بكنم تا هنگام زايمان طبيعي به اپيزيوتومي كمتر نياز داشته باشم؟
اپيزيوتومي برشي است كه در فاز دوم زايمان در اطراف واژن و پرينه داده مي شود تا خروج جنين راحت تر صورت بگيرد و معمولا زماني انجام مي شود كه پيشرفت زايمان كند شده باشد. معمولا در زايمان اول بيشتر انجام مي شود.
ماساژ ملايم روزانه پرينه از هفته ۳۴ به بعد مي تواند قابليت ارتجاع عضلات اين ناحيه را بيشتر كند. براي اين كار كمي كرم ويتامينE را به نوك انگشتان خود بماليد و انگشتانتان را حدود سه سانتيمتر داخل واژن قرار دهيد و به آرامي به طرف پائين و ديواره هاي اطراف فشار وارد كنيد تا جائيكه كمي احساس سوزش يا خارش كنيد .تا دو دقيقه ادامه دهيد. سپس اين كار را به طرف پائين ادامه دهيد و بعد مجددا به عقب برگرديد و اين كار را سه دقيقه انجام دهيد. حوالي زمان زايمان هم مي توانيد همين كار را همراه با كمپرس گرم انجام دهيد تا عضلات وژن هر چه بيشتر شل شوند.
*******
آيا سزارين خطر يا عوارضي هم در پي دارد؟
چون سزارين يك عمل جراحي است، ممكن است عوارض و مشكلات معمول يك عمل جراحي را مانند موارد زير داشته باشد:
خطرات بيهوشي، عفونت، خونريزي، عوارض مربوط به لخته شدن خون در رگها ، صدمه به دستگاه ادراري و …
به طور كلي جنين در بدن مادر رسيده مي شود و مي بايست بارداري خاتمه يابد. نحوه خاتمه بارداري بايد به شكلي باشد كه سلامت مادر و نوزاد را تامين كند.
براي نيل به اين هدف، گاهي زايمان طبيعي (واژينال) و گاهي سزارين انجام مي شود.