واریکوسل یک بیماری شایع است و مهمترین و شایعترین علت ناباروری قابل اصلاح در مردان می باشد. اغلب مردان مبتلا به این بیماری نمی دانند نیاز به چه اقدامی دارند و علی رغم اینکه با پزشکان مختلف مشورت می کنند، هنوز نمی توانند تصمیم قطعی در مورد بیماری خود بگیرند. در این نوشتار سعی می شود که به سئوالات متداول که مبتلایان به واریکوسل می کنند، پاسخ داده شود.
۱٫ واریکوسل چیست؟
واریکوسل از کلمه واریس منشاء می گیرد. واریکوسل عبارت از متسع شدن و گشاد شدن وریدها یا سیاهرگهای اطراف بیضه می باشد.
۲٫ چه عاملی سبب واریکوسل می شود؟
سیاهرگها مسئول خارج کردن خون از عضو و هدایت آن بطرف قلب می باشند. برای اینکه خونی که بطرف بالا و سربالائی می رود بطرف عقب برنگردد، داخل سیاهرگها دریچه هائی وجود دارند که از برگشت خون بطرف عقب جلوگیری می کنند. حال اگر این دریچه ها خراب شوند، خون براحتی بطرف عقب برگشته و سبب اتساع سیاهرگها می شود. در موارد نادر بخصوص اگر واریکوسل در طرف راست باشد و ناگهان ایجاد شده باشد، علت آن می تواند سرطان کلیه باشد.
۳٫ واریکوسل چرا سبب آسیب به قدرت باروری مرد می شود؟
بیضه ها برای اینکه خوب بتوانند نطفه مردانه یا همان اسپرم تولید کنند، باید درجه حرارت آنها نیم درجه کمتر از درجه حرارت بدن باشد. به این دلیل موقعیت بیضه‌ها خارج از داخل بدن می باشد. وقتی سیاهرگهای اطراف بیضه متورم وگشاد می شوند، درجه حرارت بیضه‌ها بالا رفته و ممکن است تولید اسپرم آسیب ببیند.
۴٫ آیا تمام مردان مبتلا به بیماری واریکوسل مشکل در باروری خواهند داشت؟
خیر. بسیاری از مردان مبتلا به واریکوسل دارای چند فرزند بوده و تا آخر عمر نیز از وجود واریکوسل در خودشان بی اطلاع می مانند.
۵٫ آیا واریکوسل می تواند هر دو بیضه را گرفتار کند؟
بله. ولی در ۹۰ درصد موارد فقط بیضه چپ گرفتار می شود.
۶٫ علائم واریکوسل کدامها هستند؟
• درد مبهم در ناحیه بیضه ها
• احساس سنگینی یا کشیدگی در بیضه
• رگهای متسع در داخل کیسه بیضه
• احساس ناراحتی در بیضه یا کیسه بیضه
• کوچکی بیضه مبتلا
۷٫ میزان شیوع واریکوسل در مردان نابارور چقدر است؟
اگر بررسی شود حدود ۴۰ درصد مردان نابارور دارای واریکوسل هستند.
۸٫ آیا واریکوسل می تواند سبب آزواسپرمی (تعداد اسپرم صفر) شود؟
این امر بسیار نادر است. در مردانیکه دارای آزواسپرمی هستند و واریکوسل نیز دارند باید دنبال علل دیگر آزواسپرمی بود.
۹٫ آیا عمل جراحی واریکوسل همیشه منجر به بهبود قدرت باروری مرد می شود؟
خیر. در مواردیکه مشکل بیمار شدید است، عمل جراحی واریکوسل منجر به حاملگی طبیعی نمی شود، ولی مواردی وجود دارند که کیفیت و کمیت اسپرم آنقدر بد است که امکان بارداری حتی با روشهای لقاح مصنوعی نیز وجود ندارد، در همچون مواردی عمل جراحی واریکوسل می تواند سبب بهبود کمیت و کیفیت اسپرم شده و شانس موفقیت لقاح مصنوعی را بالا ببرد.
۱۰٫ آیا عمل جراحی واریکوسل به تنهائی سبب بهبود قدرت باروری می شود؟
معمولا خیر. بعد از عمل بهتر است بیمار حداقل شش ماه تحت درمان داروئی قرار گیرد. اسپرم از نظر کمیت (تعداد) و کیفیت (حرکت و شکل طبیعی) می تواند مشکل داشته باشد. برای بهبود کمیت و کیفیت اسپرم داروهای جداگانه ای لازم است. بستگی به نوع مشکل می توان یک یا چند نوع از این داروها را برای بیمار تجویز کرد.
۱۱٫ چه مدت بعد از عمل واریکوسل قدرت باروری مرد بهبود می یابد؟
اغلب بیماران عجله دارند و چند هفته پس از عمل تقاضای انجام آزمایش برای مشاهده نتیجه عمل هستند. یک سلول زایا در داخل بیضه ۷۲ روز طول می کشد تا تبدیل به اسپرم بالغ شود، در هر نوع مداخله درمانی در مردان نابارور از جمله عمل جراحی واریکوسل باید حداقل دو دوره ۷۲ روز تا بهبود قدرت باروری منتظر شد. بنابراین باید در حدود شش ماه بعد از عمل منتظر شد تا نتیجه عمل مشخص شود. در مدت این شش ماه بهتر است بیمار دارو دریافت کند.
۱۲٫ من مبتلا به واریکوسل هستم ولی نتیجه آزمایش تجزیه منی طبیعی است، آیا باید جراحی کنم؟
واریکوسل با گذشت زمان و بتدریج سبب آسیب به قدرت باروری مرد می شود. درست است که شما در حال حاضر مشکلی ندارید ولی ممکن است چند سال بعد واریکوسل سبب آسیب به قدرت باروری شما شود.
۱۳٫ من مبتلا به واریکوسل هستم و دارای یک فرزند نیز می باشم، آیا احتیاج به عمل جراحی دارم؟
گاهاً بعضی افراد دارای واریکوسل شدید هستند و صاحب فرزند می شوند. تعدادی از این افراد مثلاً ۱۰ سال بعد می خواهند صاحب فرزند دوم شوند، ولی آزمایش نشان می دهد که دچار ناباروری شده‌اند. در این افراد واریکوسل شدید با گذشت زمان تولید اسپرم را آسیب زده است. باید متذکر شد که وجود واریکوسل دلیل حتمی بر آسیب به قدرت باروری مرد در آینده نیست، ولی آن بالقوه قابل اتفاق افتادن است.
۱۴٫ من مبتلا به واریکوسل هستم و دارای دو فرزند می باشم و قصد بچه دارشدن زیادی در آینده را ندارم، آیا من احتیاج به عمل جراحی دارم؟
خیر. واریکوسل در مردانی نیاز به عمل جراحی دارد که هنوز ازدواج نکرده و صاحب تعداد دلخواه فرزند نشده اند.
۱۵٫ آیا توصیه می شود که واریکوسل بعلت وجود درد بیضه عمل جراحی شود؟
معمولا توصیه می شود که واریکوسل بخاطر وجود درد در بیضه جراحی نشود، در افرادیکه درد شدید بیضه دارند، بعد از عمل جراحی واریکوسل در ۸۰-۷۰ درصد موارد درد بهبود پیدا می کند، ولی این حتمی نیست.
۱۶٫ انواع روشهای جراحی واریکوسل کدامها هستند؟
واریکوسل را می توان به دو روش لاپاراسکوپی و جراحی باز درمان کرد. چون هدف از جراحی لاپاراسکوپیک ترخیص زود بیمار و داشتن شکاف اندک بر روی بدن است، بعلت اینکه واریکوسل را می توان با یک شکاف ۳ سانتی متری و بصورت سرپائی جراحی کرد، دیگر جراحی لاپاراسکوپیک واریکوسل توصیه نمی شود، چون جراحی لاپاراسکوپیک واریکوسل دارای عوارضی است که جراحی باز ندارد، مثل سوراخ شدن روده ها.
۱۷٫ آیا جراحی واریکوسل به روش میکروسکوپی به سایر روشها ارجحیت دارد؟
بله. یکی از خصوصیات جراحی واریکوسل عود آن بعد از عمل است. میزان عود حدود ۱۵ درصد است، ولی با استفاده از میکروسکوپ این میزان کمتر می شود. استفاده از میکروسکوپ هزینه جراحی را ۲۵ درصد زیاد می کند.
۱۸٫ گرید واریکوسل یعنی چه؟
گرید (Grade) نشاندهنده شدت واریکوسل است و ترجمه فارسی آن درجه می باشد. واریکوسل بر حسب شدت درجه بندی می شود. نوع خفیف درجه یک، نوع متوسط درجه دو و نوع شدید درجه ۳ نامیده می شود. در نوع درجه ۳ تمامی کیسه بیضه همانطرف پر از عروق متسع می باشد که اصطلاحا گفته می شود مثل اینکه کیسه بیضه پر از کرم خاکی است.
۱۹٫ آیا جراحی واریکوسل عوارضی هم دارد؟
با اینکه عمل جراحی واریکوسل یک عمل جراحی ساده است، ولی دارای عوارض بالقوه نیز می باشد. این عوارض عبارتند از:
• عفونت در محل عمل
• تجمع مایع در کیسه بیضه و ایجاد هیدروسل
• آسیب به شریان بیضه که سبب از بین رفتن بیضه همانطرف می شود. چون شریان بیضه بسیار نازک می باشد، معمولاً قابل رویت نیست، و جراح از برهان خلف استفاده می کند، یعنی اطمینان حاصل می کند که رگی که پیدا کرده است، شریان نیست. ولی گاهاً شریان در لا به لای وریدها گیر کرده و آسیب می بیند.
۲۰٫ آیا واریکوسل قابل پیشگیری است؟
اقدامی برای پیشگیری از ابتلا به واریکوسل وجود ندارد.
واريكوسلكتومي چیست؟///
واريكوسل يا اتساع وريدهاي بيضه، شايع ترين علت شناخته شده ناباروري در مردان است. اين بيماري مادرزادي است و با سونوگرافي و معاينه پزشك قابل تشخيص است. در عمل جراحي واريكوسلكتومي وريدهاي متسع شده بيضه قطع مي شود و خون از وريدهايي كه مشكل نداشته اند تخليه مي شود و از عوارض واريكوسل جلوگيري مي شود. واريكوسل، درد بيضه و ناباروري ايجاد مي كند كه با عمل واريكوسلكتومي ممكن است درد به طول كامل از بين نرود. لازم به ذكر است گاهي اوقات كه آزمايش اسپرموگرام طبيعي است ولي نتيجه عمل IUI, IVF يا ICSI منفي شده است و بيمار واريكوسل دارد با عمل واريكوسلكتومي نتيجه ART تغيير مي كند. عمل واريكوسلكتومي ساده است و حدود يك ساعت طول مي كشد و بيمار بعدازظهر روز عمل مرخص مي شود اما تا سه هفته نبايد كار سنگين انجام دهد. اين عمل جراحي با بيهوشي عمومي انجام مي شود.