نازايي مشكلي است كه گريبانگير بسياري از زوج هاي جوان است و آنان را مجبور مي كند تا با مراجعه به پزشكان و آزمايشگاه ها راهي براي گريز از اين معضل پيدا كنند، اما اطلاع كافي از نوع مشكل يا روند بررسي خود نداشته باشند. نازايي فقط مختص زنان نيست و مردان دچار اين مشكل مي شوند. مطلب زير در جهت آگاهي بيشتر در ارتباط با اين معضل است.
فاكتورهاي خطر مرتبط با نازايي مردان
ـ وجود سابقه عفونت پروستات يا ناحيه تناسلي
ـ سابقه ضرر به بيضه ها يا چرخش بيضه ها
ـ سابقه بلوغ زودرس يا ديررس
ـ تماس با مواد مسي در حين كار نظيرمس، كادميوم و جيوه، اكسيد اتيلن، كلريد وينيل، مواد راديو اكتيو و اشعه
ـ مصرف دخانيات
ـ مصرف الكل به مقدار زياد
ـ تماس ناحيه تناسلي با دماهاي بالا
ـ ترميم فتق
ـ داروهاي مورد استفاده در دوران زخمها يا «پسويازيس»
ـ سابقه‌ي مصرف «دي استيل بسترول» توسط مادر در حين بارداري و سابقه ابتلا به اوريون حين بلوغ
ـ ديابت
اسپرم غير طبيعي
همه مردها اسپرم غير طبيعي دارند كه تا درصدي، قابل قبول است. اسپرم غير طبيعي ممكن است دو سر داشته باشد يا اصلاً دم نداشته باشد.
اگر اسپرم هاي غير طبيعي در مني مرد خيلي بالا باشد، مي تواند اثر منفي روي باروري داشته باشد. بعي از متخصصين عقيده دارند كه اسپرم هاي غير طبيعي در عبور از لوله هاي فالوپ و نيز سوراخ كردن ديواره‌ي تخمك دچار مشكل مي شوند. تعداد زياد اسپرم ها مي توانند احتمال باروري را افزايش دهد و نرمال بودن آنها نيز نقش حياتي در باروري دارد. نتيجه يك تحقيق نشان داده است كه مردان با تعداد كم اسپرم ها همچنان مي توانند بارور باشند، به شرط اين كه درصد اسپرم هاي طبيعي در آنها بالا باشد.
علل نازايي مردانه
اين اختلالات مي تواند به علل مختلف ايجاد شود. نظير بيماري هاي عفوني يا التهابي مثل اوريون، اختلالات هورموني، اختلالات ايمونولوژي، فاكتورهاي محيطي و شيوه زندگي و بيماري ژنتيكي.
بيماري هاي سيستيك فيبروزس
نوعي بيماري ارثي است كه در آن تعداد اسپرم ها بسيار كم بوده و گاهي با عدم تشكيل لوله‌هاي منفي همراه است.
واريكوسل
واريكوسل عبارت است از گشاد شدن سياهرگ هاي اطراف بيضه.
اين عارضه مشكلي براي باروري مردان ايجاد نمي كند، اما مي تواند از طريق افزايش دماي بيضه توليد اسپرم‌ها آسيب وارد كند. به همين دليل بستن اين سياهرگ‌ها (جراحي واريكوسل) در بعضي مردان مبتلا، مشكل باروري را اصلاح كرده و در بعضي ديگر تأثير ندارد. متأسفانه پزشكان نمي توانند پيش بيني كنند كه درمان واريكوسل مفيد است و در چه كساني تأثيري ندارد.
انسداد
انسداد (گرفتگي) در بخشي از دستگاه تناسلي مردان، مي تواند از طريق بستن مسير خروج اسپرم و جلوگيري از انزال (خارج شدن مني) روي باروري مرد اثر منفي بگذارد. اين انسداد‌ها مي توانند در اثر ضايعات ناشي از عفونت هايي مثل مايكوپلاسما يا اورئاپلاسما و نيز جراحي هاي قبلي ايجاد شوند. يك ضايعه شديد ناشي از لگد زدن محكم به كشاله‌ي ران در بعضي ورزش‌ها، حتي مي تواند توليد اسپرم را در بيضه ها متوقف كند.
بيضه نزول كرده
اين عارضه عبارت است از عدم نزول بيضه از داخل حفره ي شكم به داخل كيسه ي بيضه در طي تكامل جنين در رحم مادر. در اطفال مبتلا به اين بيماري، از روش جراحي براي وارد كردن بيضه به داخل كيسه هاي بيضه استفاده مي شود. در صورت تشخيص دير هنگام و در نتيجه عمل جراحي ديرهنگام، اين مشكل مي تواند اثر منفي بر باروري مرد داشته باشد.
چاقي
محققان در تحقيقات اخير نشان دادند ميان چاقي و نازايي در مردان ارتباط وجود دارد. اين دانشمندان با مطالعه به روي دو هزار و ۱۱۱ زوج در كاروليناي شمالي كه عمدتاً مردان مزرعه‌دار بودند و شاخص توده بدني آنها سه واحد بيش از حد طبيعي بود، دريافتند با وجود انجام روابط زناشويي بدون استفاده از روش هاي پيشگيري از بارداري، اين مردان ده درصد بيشتر از ساير مردان مبتلا به ناباروري بودند. به گفته‌ي اين دانشمندان مردان چاق معمولاً روابط زناشويي كمتري دارند كه اين موضوع تأثير زيادي بر باروري آنها دارد.
وجود التهاب در بدن مردان
محققان يك ذره غير معمولي با نام عامل بازدارنده «ماكروفاژ» در نمونه هاي به دست آمده از اسپرم مردان عقيم تشخيص دادند. التهاب هنگامي به وجود مي آيد كه بدن در معرض عفونت هايي مانند عفونت خون، اختلالات مربوط به ايمني بدن و بيماري هاي مزمن همچون ديابت و بيماري هاي قلبي قرار گيرد. اين عامل تحت اين شرايط ظاهر شده و با بعضي از ضايعه هاي بافتي در ارتباط است. محققان پس از بررسي به اين نتيجه رسيدند كه در مرداني كه با مشكل باروري، سطح If در آنها خيلي بالا و يا خيلي پايين است. سطوح مناسب و مطلوب MIF به بالغ شدن اسپرم ها كمك مي كند.
ديابت
ابتلا به ديابت باعث تخريب شصت درصدي DNA مردان مي شود كه منجر به ناباروري آنها خواهد شد. براساس تحقيقات با افزايش قند خون و اضافه وزن ميزان تخريب DNA آنها بيشتر مي شود.
بيماري هاي ديگر
ديابت شيرين و ديگر اختلالات غدد درون ريز، بيماري هاي غده تيروئيد و ديابت بي‌مزه مي تواند در كنترل هورموني توليد اسپرم مداخله كنند. غفونت هاي پروستات و اپي ديدم (ساختما لوله‌يي شكل كه روي نوك هر بيضه در قسمت بالاي آن قرار گرفته است) مي توانند باعث مداخله در توليد اسپرم يا انسداد مجراي خروج آن شوند. عفونت هاي ديگر مثل اركيت (ورم بيضه) ناشي از اوريون نيز مي توانند باعث ناباروري هميشگي شوند.
ـ كم خوني سلول داسي شكل، اختلالات ساختاري دستگاه تناسلي، بيماري هاي كبدي وكليوي، دريافت داروهاي ضد تشنج و همچنين آلودگي هوا و ميزان سرب موجود در هوا ايجاد ناباروري در مردان مؤثر است.
علل نازايي مردانه چگونه قابل تشخيص است؟
علاوه بر اخذ شرح كامل از فرد، خانواده و انجام معاينات كامل جهت تشخيص علت نازايي در مردان بايد آزمايشات خاصي را انجام داد كه موارد زير را شامل مي شود:
ـ آزمايش مني جداگانه: حداقل دو نمونه در دو نوبت مختلف زماني مختلف بايد گرفته شود و از لحاظ فاکتورهاي گوناگون مورد بررسي قرار گيرد كه اين نوع فاكتورها شامل حجم مني، قوام، تعداد اسپرم‌ها و شكل و حركت آنهاست.
ـ سونوگرافي: جهت تعيين واريكوسل و ساير عوارض ساختماني بيضه
ـ ساير آزمايش‌ها: از اين آزمايشات جهت تعيين علت اختلالات اسپرم ها يا بيماري هاي سيستم تناسلي مردانه استفاده مي شود.
درمان نازايي مردان
انتخاب روش درماني توسط پزشك براساس سن بيمار، سلامت عمومي و سابقه پزشكي او، وسعت بيماري، قابليت تحمل فرد در برابر داروها، روش هاي درماني و جراحي مختلف، نحوه انتظار از دوره بيماري و ارجحيت خود بيمار بستگي دارد. در حال حاضر روش هاي درماني بسيار زيادي وجود دارد كه ميتوان به روش هاي آزمايشگاهي و استفاده از داروهاي خاص و روش هاي جراحي مخصوص جهت برطرف كردن بيماري زمينه‌يي اشاره كرد.
