نقد حجامت در دوره بارداری/ نظرات متناقض درباره فواید و مضرات حجامت در بارداری!

من از دکتر روازاده شنیدم که:

"… از زمانی که بچه تو شکم مادرشه پنج ماهه که شد می تونه مادر حجامت بشه به خاطر بچه چون رو ژن اثر میذاره به خصوص برای قد بلند شدن خیلی مؤثره!…"

………….

دیدگاه اول:

دکتر افشین احمدپور (پزشک و محقق طب سنتی)

من در مطب خود بارها شاهد حضور زنان بارداری بوده و هستم که اصرار بر انجام حجامت دارند و وقتی که آنها را از این کار منع می نمایم همگی علاقه شان به انجام حجامت را مستند به سخنان بی اساس این فرد می کنند. اکنون برای آنکه روشن شود این سخنان تا چه حد از مبانی طب سنتی به دور است و با نصّ صریح کتب طب سنتی مغایرت دارد به ذکر چند نقل قول از کتب مهم طب سنتی می پردازم. حکیم «محمدحسین عقیلی شیرازی» در فن اوّل از مقاله ی دوم در تدبیر حبلی در کتاب ارزشمند«خلاصة الحکمة» می فرماید:

" بدان که زنان حامله را واجب و لازم است احتراز و اجتناب نمودن از فصد و حجامت و اسهال و قی مگر نزد ضرورت شدیده و در آن وقت نیز باید که مبالغه به فصد و حجامت و مسهلات قویه ننمایند و به قدر ضرور به ملیّنات اکتفا نمایند"

حکیم محمد حسین عقیلی شیرازی در ادامه به ذکر دو دلیل برای منع حجامت زنان حامله می پردازد:

" و اما منع از حجامت حامله جهت آن است که چون حجامت خون را به جانب جلد می کشد و مخالف اقتضاء طبیعت است در آن حال که خون را به جانب جنین جهت تغذیه و تنمیه ی آن می کشد و مخالف طبیعت ، مضر و ممنوع است زیرا که طبیب خادم طبیعت است در اعانت و اصلاح بدن و نیز بسیار واقع می شود که از شدّت وجع و الم محاجم و شرط و شدت امتصاص موجب غشی می گردد و غشی حوامل بسیار زبون است زیرا که اکثر احوال باعث اسقاط حمل است"

لذا با آنکه در برخی بیماری ها حجامت می تواند یک درمان خوب و بی ضرر باشد اما زنان باردار بهتر است که به هیچ وجه در زمان بارداری حجامت نفرمایند زیرا این کار نه تنها سودی به حال این جماعت ندارد بلکه ممکن است ضرری قابل توجه را متوجه مادر و جنین نماید.

دیدگاه دوم:

دکتر محمدعلی زارعیان، پزشک و پژوهشگر طب سنتی ایران در این خصوص می گوید: 
حجامت در طب سنتی ایران ارزش بسیار زیادی دارد و یکی از روش های پیشگیری و درمان بیماری های ناشی از پرخونی به حساب می آید. با این روش می توان با پاکسازی و دفع مواد زاید بدن، سبب التیام و بهبود برخی از انواع بیماری ها شد.
در کتب طب سنتی ایرانی، حجامت برای کودکان زیر دو سال و افراد بالای ۶۰ سال توصیه نشده است
البته حجامت نیز همانند هر درمان مکمل دیگری اگر تحت نظر متخصص حاذق و مجرب انجام نگیرد، می تواند عوارض و زیان هایی را به همراه داشته باشد. ضمن این که متخصص باید لزوم حجامت عضو درگیر را تجویز کرده باشد، در غیر این صورت بر شدت بیماری افزوده می شود.
حجامت در اصل به معنای ایجاد حجم است. شخص حجامت کننده به وسیله مکش و ایجاد خلأ در یک ظرف مخصوص در سطح پوست بدن ایجاد حجم می کند.
حجامت دو نوع تر و خشک دارد که نوع تر آن همان حجامتی است که هم اکنون در کشور مرسوم شده و بسیاری از پزشکان آشنا به آن هستند. در این نوع حجامت پس از بادکش عضو مورد نظر، با یک تیغ یکبار مصرف استریل جراحی، چند خراش سطحی به صورت مایل به پوست وارد می شود و مجدد لیوان حجامت روی موضع قرار می گیرد و در اثر کشش و بادکش لیوان بسته به نوع مزاج، بیماری فرد و نظر پزشک مقداری خون خارج می شود و معمولا درد کمی دارد.
هدف از حجامت چیست؟
مهم ترین کاری که با حجامت انجام می شود این که از موضع مورد نظر خلط ناشی از خون و صفرا را خارج می کنیم. این عمل باعث پاکسازی موضع می شود و بر خلاف باور عامه مردم باعث خروج مواد مغذی بدن نمی شود.
حجامت، بدن را سبک می کند و بر خلاف خون دادن، قوت بدن را نمی گیرد، اما موضع حجامت تا زمان التیام کمی ضعیف می شود.
وقتی لیوان حجامت روی پوست قرار می گیرد، مقداری کشش روی پوست ایجاد می کند و در اثر آن عوامل دفاعی ساکن در دیواره عروق و اعضا را فعال کرده و باعث می شود این عوامل، دفاع خونی را چند برابر کنند و به تقویت سیستم ایمنی عضو مورد نظر و سپس کل بدن کمک کنند.
چه کسانی می توانند حجامت کنند؟
حجامت برای افراد تنومند و دارای خون غلیظ فایده ای ندارد، چون از این طریق نمی توان به سهولت خون غلیظ و مواد زاید را از بدن آنان خارج کرد و تنها این روش سبب خروج خون رقیق فرد می شود که بر این اساس، احتمال افزایش غلظت و کم حجم شدن خون زیادتر خواهد شد.
مگر آن که افراد با خون غلیظ یک ساعت قبل از حجامت حمام بروند تا خون غلیظ کمی رقت پیدا کرده و به سطح بدن نزدیک شود. اما افرادی که خونشان رقیق است، از دوازده ساعت قبل از حجامت، نباید استحمام کنند.
بهترین زمان برای حجامت
بهترین فصول برای حجامت به ترتیب شامل بهار، پاییز، تابستان و زمستان است که حجامت در دو فصل تابستان و زمستان فقط در مواقع ضرورت انجام می گیرد. دکتر زارعیان می افزاید:
بهترین وقت حجامت در فصول گرم، طی روز و دو ساعت بعد از صبحانه (۸٫۵ تا ۹ صبح) و در فصول سرد سال، سه تا چهار ساعت بعد از صبحانه (۹ تا ۱۱ قبل از ظهر) که تا ناهار یک تا دو ساعت فاصله داشته باشد. در این ساعات حجم خونی بدن رقیق و خروج آن سهل تر است.
بعد از حجامت نیز بهتر است تا یک ساعت غذا میل نشود. در روایات و طب اسلامی آمده است، بهترین زمان حجامت اوایل روز یا زمان نزدیک به غروب آفتاب است، بخصوص این که در اواسط ماه قمری باشد و قبل از حجامت، خواندن آیت الکرسی و صدقه دادن نیز توصیه شده است.
حجامت برای چه کسانی منع شده است؟
در کتب طب سنتی ایرانی، حجامت فقط برای کودکان زیر دو سال و افراد بالای ۶۰ سال توصیه نشده است، چرا که استقامت اعضا در کودکان کمتر بوده و حجم خون کم است و در سالمندان چون اغلب خونشان غلیظ و پوست و گوشت خشکی دارند و تنها با حجامت، خون رقیق شان خارج می شود، احتمال افزایش غلظت خون و خشکی بیشتر مزاج در این گروه سنی زیاد است.
همچنین کسانی که سابقه ابتلا به بیماری هموفیلی، کم خونی، صرع و سکته قلبی دارند، یا در گروه سردمزاجان بوده و خونشان رقیق و کم فشار است و مدام دچار سرگیجه و سردرد می شوند یا از داروهای شیمیایی وارفارین و هپارین استفاده می کنند، نمی توانند حجامت کنند.
در زمان حجامت باید به نوع تغذیه توجه کرد
حجامت با شکم خالی بخصوص صبح قبل از مصرف صبحانه باعث ایجاد ضعف در قوای بدن می شود و حجامت بلافاصله پس از صرف غذا سبب نقصان هضم و جذب ماده غذایی می شود.
حجامت را باید تحت نظر پزشک متخصص این کار و با رعایت اصول بهداشتی و در اماکن تائید شده انجام دهید
اما این را بدانید که از یک ساعت قبل و بعد از حجامت نباید شکم پر و غذایی خورده شود. برای دفع بهتر مواد زاید از بدن از سه روز قبل از حجامت آش آلو، خاکشیر با آب گرم، سوپ جو، آب انار و آب زرشک مصرف کنید و از خوردن غذاهایی چون جگر، ماهی، پنیر و تخم مرغ بپرهیزید و بعد از حجامت شربت عسل، سکنجبین و عرق کاسنی بنوشید.
حجامت را در ایامی که روزه هستید و بسیار بی خواب بوده اید و یا در حال مصرف داروهای آنتی بیوتیک هستید یا کوهنوردی یا مقاربت جنسی داشته اید، انجام ندهید.
ضمن این که خانم ها نباید پنج روز قبل و بعد از عادت ماهانه و در دوران بارداری حجامت کنید.
معمولا چه قسمت هایی از بدن حجامت می شود؟
حجامت مختص ناحیه خاصی از بدن نیست و نقاط مختلف بدن را بنا بر نظر پزشک مربوطه برای التیام برخی از مشکلات می توان حجامت کرد. مثلا ذکر شده حجامت سر که از میان دو ابرو تا وسط سر انجام می شود به التیام خارش و سنگینی سر، رفع سرگیجه و مشکلات چشم کمک می کند، اما اگر حجامت توسط متخصص ماهری انجام نشود، گاهی با عوارضی چون کم فهمی، کم حافظگی و فراموشکاری همراه خواهد بود.
حجامت پس سر، سنگینی پلک ها، سر و پیشانی، بوی بد دهان و درد گوش را بهبود می دهد. با حجامت زیر چانه، درد لثه و دندان، درد گلو و جوش های چانه بهتر خواهد شد.
البته لازم است بدانید حجامت در نواحی مختلف سر می تواند عوارضی در عملکردهای مغزی بر جای گذارد که در روایات نیز اشاره شده است. بر این اساس ضروری است بدون نیاز حقیقی از این کار پرهیز شود.
همچنین ذکر شده که حجامت کبد برای کاهش گرمی و حرارت کبد و دفع سموم مفید است. حجامت کلیه به دفع سنگ کلیه کمک می کند و حجامت انتهای گودی کمر بیماری های مقعد، ورم بیضه، رحم و بواسیر را التیام می دهد، اما از عوارض آن می توان به کاهش قوت و قدرت جنسی مردان اشاره کرد.
این را هم بدانید از عوارض حجامت های غیر لازم بروز شوک و غش بوده و احتمال پارگی شریان و ورید در زمان خراش دادن پوست از سوی افراد ناوارد و غیرمتخصص بسیار زیاد است.
در نتیجه حجامت را باید تحت نظر پزشک متخصص این کار و با رعایت اصول بهداشتی و در اماکن تائید شده انجام دهید. 

دیدگاه سوم:

علی شمسایی با تشریح فواید حجامت در زنان باردار گفت:حجامت در زنان باردار بعد از پنج ماهگی صورت گیرد و از ابتلای کودک به بیمارهایی چون بیش فعالی و یرقان جلوگیری می کند.

وی با بیان اینکه حجامت نقش واکسیناسیون در بدن را دارد، افزود: حجامت همچنان که در افراد عادی مخصوصا کودکان بسیار توصیه می شود برای رشد کودکان به مثابه حرص درخت است.

این عضو هیات علمی موسسه تحقیقات حجامت ایراناظهار کرد: تمامی بیماریهایی که در ارتباط با خون و غلظت خون می باشند به وسیله حجامت قابل درمان هستند.

شمسایی تصریح کرد: طبق تحقیقات به عمل آمده خونی که از طریق انتقال خون از بدن خارج می شود در مقایسه با خون حجامت، از حیث شاخص‌های شیمیایی و سلولهای خون تفاوت قابل توجهی دارد.

وی با بیان اینکه حجامت در زنان باردار از بیش فعالی کودکان جلوگیری می‌کند، گفت:حجامت سبب تولد کودکانی سالم، باهوش و شاداب می‌شود.

این عضو هیات علمی موسسه تحقیقات حجامت ایرانبا بیان اینکه حجامت برای زیبا روی بودن جنین و سلامتی و راحتی روند حاملگی بسیار مهم است، افزود: انجام حجامت در زنان باردار در ماههای ۵و۷و۹ توصیه می شود تا جنین کاملا رشد کند و احتمال سقط کاهش یابد.

شمسایی گفت: حجامت در شکم مادر نیز برای پاکسازی خونی که جنین از آن استفاده می کند بسیار موثر و مفید است و احتمال نقص ساختاری جنین در شکم مادر را کاهش می دهد.