برای آنکه نوزاد بتواند به دنیا بیایید باید در یک موقعیت مناسب در رحم مادر قرار بگیرد. و می بایستی جنین به سمت لگن مادر حرکت کند تا در مسیر مناسب برای زایمان قرار بگیرد. زمان پایین آمدن سر جنین یعنی شما در روزهای و یا ساعت های پایانی بارداری قرار دارید و فرزند شما به زودی زود به دنیا خواهد آمد. در ادامه این مطلب به علائم پایین آمدن سرجنین خواهیم پرداخت و نشانه های قرارگیری سر جنین در لگن مادر را بررسی خواهیم کرد.
علائم پایین آمدن سر جنین
یکی از علائمی که در اواخر دوران بارداری، مادران با آن مواجه می شوند و ممکن است مدتی پس از آن زایمان اتفاق بیفتد، حس کردن قرار گرفتن جنین درون لگن و آماده شدن او برای بیرون آمدن از رحم مادر می باشد. این حس ممکن است با فشار هم زمان روی دیافراگم مادر (سختی نفس کشیدن) و فشار بر روی مثانه مادر (تکرر ادرار) همراه باشد.
باز شدن دهانه ی رحم در همه ی خانم ها یکسان نیست و فرق دارد. خانم هایی که قبلا یک بار زایمان طبیعی داشته اند، ممکن است از همان ابتدای بارداری دهانه ی رحمشان به اندازه ی ۱ تا ۲ انگشت باز باشد. اما خانم های بارداری که قرار است برای اولین بار زایمان کنند معمولا زمانی که در فاز زایمان قرار می گیرند، دهانه ی رحم شان اندازه ۳ انگشت باز می شود و در این حالت درد زایمان هم دارند. در بعضی موارد کسانی که برای اولین بار زایمان می کنند، دهانه ی رحم شان دیرتر باز می شود.
خانم هایی که برای اولین بار زایمان می کنند، پس از هفته ی ۳۶ و شروع درد های زایمانی کاذب، دهانه ی رحم شان کم کم باز می شود اما هنوز در فاز فعالیت های زایمانی قرار نگرفته اند. اما در هفته های آخر و زمانی که خانم های باردار در فاز فعالیت های زایمانی قرار می گیرند، دهانه ی رحم شان حداقل تا ۳ انگشت باز شده، درد های زایمانی دارند و انقباضات رحم شان خبر از این می دهد که حداقل تا چند ساعت بعد زایمان می کنند.
معمولا در ماه آخر بارداری، پزشک متخصص زنان، ناحیه لگن و واژن مادر باردار را معاینه می کند تا میزان نازک شدن آن را بررسی کند. هنگام نزدیک شدن به زمان زایمان، ناحیه واژن بسیار نازک می شود و آماده پاره شدن می گردد. اگرچه بررسی لگن مادر باردار در سه ماهه پایانی بارداری نیز انجام می گیرد، اما در ماه آخر، انجام این بررسی رایج تر می باشد. اگرچه ممکن است هنوز درد زایمان رخ نداده باشد، اما ممکن است دهانه رحم مقداری باز شده باشد. از پزشک خود بخواهید تا میزان بازشدن دهانه رحم را چک کند و اقدامات لازم را انجام دهد. هنگامی که نوزاد به دنیا می آید، دهانه رحم حدود ۱۰ سانتیمتر باز می شود.
اگر در ماه آخر بارداری قرار دارید و لکه خونی و یا ترشحات قهوه ای پر رنگ مشاهده کردید، باید مراقب باشید، زیرا این علائم می تواند نشانه زایمان باشد. اگر در اواخر بارداری قرار دارید، باید نسبت به خارج شدن هر گونه مایع بی رنگ و گرم از ناحیه واژن هوشیار باشید. این مایع می تواند ناشی از پارگی کیسه آب جنین باشد که حاوی مایع آمنیوتیک است و از جنین محافظت می کند. به محض پارگی کیسه آب جنین، مادر باید فورا برای زایمان آماده شود، زیرا در غیر این صورت جنین با خشکی مواجه می شود و خطراتی از جمله عفونت و یا حتی مرگ او را تهدید می کند.
اگر طی ۲۴ ساعت پس از پاره شدن کیسه آب جنین، زایمان به صورت طبیعی رخ ندهد، پزشک باید توسط سزارین نوزاد را به دنیا بیاورد. البته مرطوب بودن لباس زیر زنان، بخصوص در هفته های آخر بارداری طبیعی است، زیرا تغییرات هورمونی باعث می شود دهانه رحم و واژن لیز شود تا زایمان طبیعی راحت تر صورت بگیرد.
در ماه آخر بارداری باید هر گونه اختلال گوارشی بی دلیل را جدی گرفت؛ مثلا ابتلا به اسهال و یا استفراغ در اواخر بارداری می تواند خطرناک باشد، زیرا ممکن است در پاسخ به افزایش پروستاگلاندین و شروع فرایند زایمان باشد.
از علایم دیگری که در هفته های آخر بارداری رخ می دهد این است که مادر احساس انرژی زیادی در خود می کند؛ مثلا انرژی زیادی برای انجام کارهای منزل پیدا می کند و یا به نوعی دچار اضطراب و یا بیقراری می شود.
در روزهای پایانی بارداری، دردهایی در ناحیه کمر و پشت ایجاد می شود.
اگر در روزهای آخر بارداری دردی در ناحیه شکم خود احساس کردید و این درد با دراز کشیدن بدتر شد، نشان دهنده زایمان است و باید فورا خود را بیمارستان برسانید.
درد زایمان در ناحیه شکم و کمر به صورت پراکنده منتشر می شود. در ابتدا دردهای زایمان حدود ۱۵ تا ۳۰ ثانیه طول می کشد و سپس درد از بین می رود. سپس در دوره های متناوب این دردها تکرار می شود. این الگوی درد ادامه پیدا می کند تا درد زایمان به صورت پیوسته ایجاد شود و پس از مدتی زایمان رخ می دهد.
مطلب پیشنهادی: بریچ بودن جنین چیست؟ (انواع، علل، علائم، تشخیص و درمان آن)
ورزش برای قرار گرفتن سر جنین در لگن
اگر در هفته ۳۶ بارداری به این نتیجه رسیدید که سر جنین در لگن قرار نگرفته است، می توانید با انجام ورزش هایی به قرارگیری سر جنین در لگن مادر و آماده شدن برای زایمان کمک کنید:
- قبل از هر موردی باید به یاد داشته باشید که انجام حرکات سخت و. طاقت فرسا می تواند به شما آسیب برساند و بهتر است از انجام آنها صرف نظر کنید.
- از نشستن بصورت چهارزانو و از قرار دادن پاها بر روی هم در هنگام نشستن خودداری کنید. بهتر است زمانی که در هنگام نشستن پاهای خود را باز کنید و کمی به سمت جلو خم شوید.
- اگر سر جنین در لگن مادر قرار نگرفته است می توانید از توپ های زایمان استفاده کنید. استفاده از این توپ ها می تواند در کاهش احساس درد کمر و پشت مادران باردار نیز موثر باشد.
- اسکات می تواند به قرار گرفتن سر جنین در لگن مادر کمک کند، اما باید این نکته را در نظر داشته باشید که از انجام طولانی مدت حرکات ورزشی و کششی در این روزها پرهیز کنید.
- در هنگام خواب بهتر است یک بالشت در میان پاهای خود قرار دهید و توصیه میشود که به سمت بدن خود بخوابید.
- اگر دسترسی به استخر دارید، خوابیدن به پشت در آب و غوطه ور شدن در آن می تواند برای شما مفید باشد.
- اگر شاغل هستید و پشت میز نششین هستید، اگر راکت ماندن زیاد جلوگیری کنید و هر از چند گاهی قدمی بزنید.
چطور بفهمم زمان زایمان من فرا رسیده است؟
زایمان خانم ها با یکدیگر فرق دارد. بنابراین به طور قطع فهمیدن آن امکان پذیر نیست. اما تغییرات خاصی پیش از زایمان، در زایمان زودرس و هنگام زایمان اتفاق می افتد که می توان با استفاده از آن ها زمان زایمان را تعیین کرد.
پیش از زایمان یا در هنگام زایمان زودرس علائم زیر دیده می شود:
- درد مداوم در قسمت پایین پشت یا در شکم همراه با گرفتگی عضلات و درد پیش از پریودی.
- انقباضات دردناک که به طور مرتب اتفاق می افتد و فاصله آن ها زیاد شده و شدت آن ها بیشتر می شود.
- پاره شدن کیسه آب؛ کیسه آب پاره می شود و مایع آمونیاک خارج می شود. در این صورت با پزشک تماس بگیرید.
- ترشحات قهوه ای یا خونی، اگر مخاطی که دهانه رحم را پوشانده است خارج شود زایمان چند روز دیگر انجام می شود.
- درد در قسمت بالای شکم.
- احساساتی شدن.
- به هم خوردن نظم خواب.
آن چه در هنگام زایمان زودرس تجربه می کنید به عوامل زیر بستگی دارد:
- این که قبلا بچه دار شده اید یا خیر.
- چطور نسبت به درد واکنش نشان می دهید.
- چطور خود را برای زایمان آماده کرده اید.
چه زمانی باید با پزشک تماس بگیرم؟
احتمالا در خصوص درد زایمان و زمان آن با پزشک خود صحبت کرده اید. اما بهتر است هر زمانی که درد داشتید با پزشک تماس بگیرید. این یکی از وظایف پزشک است که در هنگام درد پاسخ گوی شما باشد.
پزشک با استفاده از صدای شما می تواند مشکلتان را درک کند بنابراین سعی کنید زیاد صحبت کنید. او می خواهد تعداد و فاصله انقباض های شما و علائم دیگر شما را بداند.
اگر پزشک حس کند زمان زایمان شما نزدیک است از شما می خواهد بلافاصله به بیمارستان مراجعه کنید. پزشک از شما می خواهد آرام باشید. اگر دردی که تجربه کردید درد زایمان نباشد پزشک شما را مرخص می کند.
در صورت مشاهده موارد زیر با پزشک تماس بگیرید:
- پاره شده کیسه آب یا شک داشتن به چکه کردن مایع آمونیاک.
- حرکت کمتر جنین نسبت به قبل.
- خونریزی از واژن.
- تب، سردرد شدید، تغییر در بینایی همراه با درد شکم.
چند تذکر مهم!
۱- مادران باردار به محض مشاهده علائم زایمان که در قسمت بالا گفته شد، باید فورا خود را به بیمارستان برسانند.
۲- شماره پزشک خود را از قبل آماده داشته باشید تا به محض مشاهده هر گونه علامت زایمان، به پزشک خود اطلاع دهید و از او راهنمایی بخواهید. برخی مواقع مادر باردار نباید تحرک بیش از حد داشته باشد و هر گونه فعالیت غیر عادی در این حالت برای جنین و مادر خطرناک خواهد بود. بنابراین راهنمایی پزشک می تواند از بروز خطر برای جنین و مادر جلوگیری کند .
۳- خیلی از مادران پاره شدن کیسه آب جنین را علامت زایمان می دانند. در صورتی که بسیاری از مادران با پاره شدن کیسه آب مواجه نمی شوند و علائم دیگر زایمان برایشان ایجاد می شود.
۴- به مادران باردار که در ماه اخر قرار دارند، توصیه می شود که هرگز بار سنگین بلند نکنند و از انجام کارهای سنگین و فعالیت های شدید پرهیز کنند.
۵- به مادران باردار توصیه می شود در ماه آخر بارداری هیچ وقت در خانه تنها نباشند و حتما کسی پیش آنها باشد (مثلا مادر) تا در صورت بروز درد زایمان و یا سایر علائم آن، بتوانند با کمک دیگران فورا خود را به پزشک و بیمارستان برسانند. گاهی اوقات کمی سهل انگاری و کوتاهی در مراجعه به موقع به پزشک و بیمارستان، باعث مرگ جنین می شود و زحمت نه ماهه مادر به هدر می رود.
۶- موقع شروع درد زایمان، فورا با پزشک خود تماس بگیرید تا برای زایمان شما آماده شود. در این حالت نوشیدن مقادیر زیادی مایعات مهم است. به صورت متناوب بنشینید و راه بروید و یا یک دوش گرم بگیرید تا درد شما آرام شود.
