ترومبوآمبولی به معنای تشکیل لخته در درون رگ خونی و سپس حرکت آن از طریق رگ به محل دیگر و مسدود کردن رگ در محل جدید است.
در پدیده ترمبوآمبولی انسداد رگ در بافت هدف موجب بروز اختلال در عملکرد آن میشود. شایعترین محل ایجاد لخته در رگ های خونی ساق است و شایعترین محل انسداد رگ در عروق ریوی است.
ترمبوآمبولی میتواند موجب انسداد عروق مغز، دستگاه گوارش و کلیه هم بشود. منشا لخته خون ممکن است در ورید یا شریان باشد.
درمان ترمبوآمبولی معمولا استفاده از داروهای ضد لخته است.
تغییرات متعدد سیستم انقعادی در حاملگی با افزایش انعقاد پذیری خون همراه است.
در نیمی از بیماران مبتلا به‌ترومبوفیلی ارثی، پدیده‌ی‌ترومبوآمبولی اولیه وقتی در معرض ریسک‌هایی مثل بارداری، مصرف قرص جلوگیری‌ترکیبی، صدمات ارتوپدی، عدم تحرک یا جراحی قرار می‌گیرند بروز می‌کند.
ترومبوامبولی وریدی که شامل ترومبوز وریدی عمقی و امبولی ریه است سبب عارضه دار شدن ۳-۵% در ۱۰۰۰ بارداری می شود.
عوامل خطر زا
۱-سن بالای ۳۵ سال
۲-چاقی(BMI بالای ۳۰)
۳-تعداد زایمان
۴-سابقه خانوادگی
۵-استراحت زیاد
۶-بی حرکتی بیش از ۴ روز
۷-استفراغ بیش از حد
۸-دهیدراتاسیون(کم ابی)
۹-عفونت شدید
۱۰-نارسایی احتقانی قلب
۱۱-سندروم نفروتیک
۱۲-پره اکلامپسی
۱۳-وریدهای واریسی شدید
۱۴-تروما و جراحی
۱۵-زایمان طبیعی ترومبو امبولی کمتری نسبت به سزارین دارد.
نشانه ها و علایم
الف)ترومبوزوریدی عمقی: این حالت در سه ماهه اول و دوم و سوم ممکن است رخ دهد.تشخیص ان در طی بارداری مشکل است از علایمان درد و تورم یک طرفه اندام تحتانی (مخصوصاسمت چپ)است.
ب)امبولی ریه: این حالت پس از زایمان شایعتر از دوران بارداری است و ۶۳%معمولا پس از سزارین روی می دهد.از علایم ان تنگی نفس-تاکی پنه (تنفس بیش از ۳۰ )وکلاپس قلبی-ریوی است.(تنگی نفس در بارداری یکی از علایم غیر اختصاصی است).
علایم امبولی ریه: تنگی نفس ناگهانی-درد قفسه سینه-سیانور-بیقراری وتاکی پنه
تشخیص:
الف) سونوگرافی داپلر
ب)D دایمر
درمان:
تثبیت علایم حیاتی در اولویت اول است.راه هوایی-تنفس-گردشخون باید بلافاصله مورد توجه قرار گیرند و ممکن است نیاز به بستری در بخش مراقبتهای ویژه باشد.
در امبولی ریوی (تهدیدکننده حیات) درمان ترومبولیتیک (از بینبردن لخته) مورد نیاز است.ممکن است درمان با داروهای ضد انعقاد هم شروع شود.
هپارین اولین انتخاب برای پیشگیری و درمان امبولی ریه دربارداری است.
طول مدت درمان بین ۶-۳ ماه شامل ۶ هفته پس از زایمان متغیراست.
پیشگیری:
اسپیرین با دوز کم برای افرادیکه خطر ترومبوز بالا دارندمورد استفاده قرار میگیرد.معمولا در زایمان واژینال هاییکه با استفاده از فورسپس باشد یا زایمان طول کشیده و یا بی حرکتی پس از زایمان ترومبوپروفیلاکسی مورد استفاده قرار می گیرد.در سزارین معمولا پروفیلاکسی داده نمی شود مگر علایم ترومبو امبولی دیده شود ولی استفاده از جوراب عامل موثری است.
