در صورتی که دندان شیری کودک زودتر از حد طبیعی بیفتد و یا کشیده شود، باید برای او از فضا نگه دار استفاده شود. اهمیت استفاده از فضا نگه دار باید برای والدین روشن شود تا در انجام این کار کوتاهی نکنند.
فضا نگهدار یک وسیله ارتودنسی است که دندانپزشک یا ارتودنتیست برای حفظ فضای قوس دندانی کودک می‌سازد. این وسیله از فلز یا پلاستیک ساخته می‌شود. فضا نگه دار ممکن است ثابت یا غیر ثابت باشد. هدف از آن باز نگه داشتن جای خالی دندان شیری است تا زمانی که دندان دائمی زیر آن شروع به بیرون زدن نماید.
وجود دندان‌های شیری برای رشد دندان‌ها و استخوان‌های فک و عضلات فک و صورت اهمیت زیادی دارد. همچنین وجود این دندان‌ها به هدایت رشد دندان‌های دائمی در جایگاه مناسب کمک می‌نماید. بنابراین در صورتی که دندان شیری زودتر از حد طبیعی کشیده شود (به علت پوسیدگی گسترده) و یا در اثر حوادث و جراحات کنده شود، در صورتی که جای خالی آن را حفظ نکنید دندان‌های مجاور به تدریج حرکت کرده و جای آن را پر می‌کنند. در چنین شرایطی باید با کمک درمان ارتودنسی دوباره جای خالی را باز کنید تا دندان دائمی زیر آن بتواند بیرون میزند.
با این حال همه کودکانی که دندان شیری خود را از دست می‌دهند، ممکن است نیاز به فضا نگهدار نداشته باشند. برای مثال ممکن است دندان دائمی زیر آن در حال بیرون زدن باشد.
برای این که بدانید آیا کودک به فضا نگهدار نیاز دارد یا خیر باید با ارتودنتیست مشورت کنید.
انواع فضا نگه دار
دو فضا نگه دار برای کودکان وجود دارد:
۱– ثابت – این وسیله در چهار طراحی مختلف وجود دارد و به دندان‌ها چسبانده می‌شود به همین علت به آن ثابت گفته می‌شود. فضا نگهدار ثابت ممکن است یک طرفه، روکش و حلقه، دیستال شو و یا لینگوال (زبانی) باشد.
۲– غیر ثابت – فضا نگه دار غیر ثابت یا متحرک مشابه وسیله ارتودنسی بوده و معمولاً از جنس آکریلیک (پلاستیک) ساخته می‌شود. در برخی موارد دندان مصنوعی ممکن است برای پر کردن جای خالی استفاده شود تا مانع آن انحراف دندان‌های مجاور و پر کردن جای خالی دندان شود.
استفاده از فضا نگه دار
چند روز طول می‌کشد تا کودک به وسیله داخل دهانی عادت کند، خواه از نوع ثابت باشد یا غیر ثابت. باید مراقب باشید هنگام استفاده از فضا نگهدار، بهداشت دهان و تمیز کردن این وسیله، به خوبی انجام شود. در غیر این صورت ممکن است پوسیدگی دندان و عفونت لثه اتفاق بیفتد.
در صورتی که از فضا نگهدار ثابت استفاده می‌شود، باید از مصرف غذاهای شیرین، جویدنی و کشی و همچنین غذاهای های ترد و سفت اجتناب شود چرا که ممکن است ذرات غذا در بین قطعات فضا نگهدار یا دندان گیر کند یا باعث خراب شدن فضا نگه دار شود.
مراقب باشید کودک با زبان یا انگشت، به فضا نگهدار فشار نیاورد چرا که ممکن است باعث شل شدن و خم شدن آن شود.
در مدت زمانی که کودک فضا نگه دار استفاده می‌کنند باید چکاپهای منظم دندانپزشکی داشته باشید تا در فرآیند پیشرفت درمان و همچنین بیرون زدن دندان دائمی زیر آن نظارت شود.
