فشار خون طبیعی برای زنان حامله کمتر از ۱۳۰ روی ۸۵ میلی متر جیوه (همان ۱۳ روی ۸/۵) است و اگر این میزان به ۱۴۰ روی ۹۰ میلی متر جیوه (۱۴ روی ۹) برسد یا بالاتر برود، به عنوان فشار خون بالا محسوب می‌شود. البته این وضع باید در دو بار اندازه گیری فشار خون جداگانه پیش بیاید تا بتوان نام فشار خون بالا روی آن گذاشت. بعضی از خانم‌ها ممکن است قبل از بارداری فشار خون بالا داشته باشند ولی عده ای هم به علت حاملگی دچار این مشکل می‌شوند. در هر دو صورت خانم‌های دچار فشار خون بالا باید با دقت توصیه های پزشک را مو به مو اجرا کنند تا خطری متوجه آنها و جنینشان نشود.
حاملگی چه کارها که نمی‌کند!
در حالت عادی ۵ درصد زنان قبل از بارداری فشار خون بالا دارند ولی خیلی از آنها به دلیل عدم اندازه گیری فشار خون از بالا بودن فشار خون خود مطلع نیستند. تشخیص این مشکل در مراحل اولیه بارداری مشکل‌تر هم می‌شود چرا که به طور کلی فشار خون در اوایل حاملگی پایین است.
از طرف دیگر ۵ تا ۸ درصد خانم‌ها در طول بارداری فشارشان بالا می‌رود که به این حالت، «فشار خون حاملگی» می‌گویند. با اینکه فشار خون بالای حاملگی معمولاً بعد از وضع حمل از بین می‌رود اما ممکن است خطر فشار خون بالای مزمن را در آینده افزایش دهد. خانم‌هایی که در دوران بارداری فشار خون بالایی دارند، اگر در ادرار خود پروتئین دفع کنند، دچار وضعیت خطرناکی به نام «پره اکلامپسی» می‌شوند. در مجموع حدود ۱۰ درصد زنان حامله در دنیا دچار «پره اکلامپسی» می‌شوند.
یک وضعیت خطرناک
کلمه «اکلامپسی» که به آن مسمومیت حاملگی هم گفته می‌شود، از زبان یونانی گرفته شده و به معنای درخشش و تابش ناگهانی نور است چرا که این بیماری بدون اخطار حمله می‌کند و باعث تشنج زن باردار می‌شود و آسیب‌های جدی به او و جنینش وارد می‌کند. «پره اکلامپسی» یعنی پیش از اکلامپسی. در واقع وقتی زن باردار دچار علائمی می‌شود که پزشک از روی آنها احتمال می‌دهد که او در آینده نزدیک، دچار تشنج و اکلامپسی شود، می‌گویند این خانم دچار «پره اکلامپسی» شده است.
پره اکلامپسی هزار چهره دارد، درست مثل یک بالماسکه بزرگ! ممکن است شما یکی از علائم یا همه آنها را با هم داشته باشید.
مشخصه پره اکلامپسی، افزایش فشارخون به مقادیر بالای ۱۴۰/۹۰ میلی متر جیوه بعد از هفته بیستم حاملگی است به شرطی که با دفع پروتئین در ادرار همراه باشد. علاوه بر فشار خون بالا، ممکن است شما متوجه ورم دست و صورت، افزایش وزن ناگهانی، سردردهای مداوم، تاری دید، سرگیجه و درد شکمی بشوید.
با وجود تحقیقات فراوان هنوز پاسخ مشخصی درباره علت این بیماری وجود ندارد ولی علل احتمالی عبارتند از: کاهش جریان خون رحم، آسیب به عروق خونی، اختلال در سیستم ایمنی، رژیم غذایی کم محتوا و کمبود منیزیم یا کلیسم.
بزرگ‌ترین عامل مستعد کننده این بیماری حامله شدن است. در صورتی که شما یکی از شرایط زیر را دارید امکان وقوع این بیماری در شما بیشتر است.
۱ اگر برای اولین بار حامله می‌شوید.
۲ اگر در حاملگی قبلی دچار فشار خون بالای ناشی از حاملگی شده بودید.
۳ اگر یکی از اعضای خانواده‌تان در بارداری دچار این حالت شده است.
۴ اگر در زمان بارداری سن شما بیش از ۳۵ سال یا کمتر از ۲۰ سال است.
۵ اگر قبل از بارداری، چاق بوده‌اید.
۶ اگر دو یاچند قلو حامله هستید.
۷ اگر بیماری خاصی قبل از حاملگی داشته‌اید مانند: فشار خون بالا، دیابت، بیماری کلیوی، آرتریت روماتویید و لوپوس.
مراجعه به پزشک
در حاملگی، بعضی ناراحتی‌ها مثل سردرد، تهوع و دردهای دیگر و حتی ورم نیز شایع است. بنابراین مشکل است، بفهمید این علایم صرفاً مربوط به حاملگی بوده یا نشان دهنده یک مشکل جدی است. بنابراین بهترین کار این است که به پزشک خود اعتماد کنید. اگر سردردهای شدید، تاری دید یا درد شدید در شکمتان دارید به پزشک اطلاع دهید. مبادا بگویید «صبر کنیم ببینیم چه می‌شود»! عوارض جدی پره اکلامپسی ممکن است حتی قبل از بروز علایم هم رخ داده باشند. بهترین روش برای تشخیص پره اکلامپسی، انجام مراقبت‌های منظم دوران حاملگی است.
در صورتی که پزشک متوجه شود فشار خون شما بالاست، باید خون و ادرار شما بررسی شود. در صورتی که در آزمایش ادرار شما پروتئین دیده شود، شما دچار پره اکلامپسی هستید وباید تحت مراقبت‌های منظم پزشکی قرار گیرید.
چه عواقبی در انتظار کودک شماست؟
نترسید! اغلب زنان با فشار خون بالا در دوران حاملگی، کودکان سالمی به دنیا می‌آورند. اما در موارد نادری ممکن است مشکل جدی‌تر شود و خطراتی برای شما و کودکتان به بار آورد.
یکی از عوارض پره اکلامپسی، نارسایی کبد و مشکلات انعقاد خون است که موجب خونریزی شدید شده و خطر مرگ مادر و جنین را افزایش می‌دهد.
دومین عارضه جدی پره اکلامپسی، اکلامپسی است. در حالتی که علایم پره اکلامپسی خارج از کنترل باشد، تشنج نیز به آنها اضافه می‌شود. که در این صورت، «اکلامپسی» نامیده می‌شود. اکلامپسی می‌تواند به ارگان‌های حیاتی مثل مغز، کبد و کلیه‌ها آسیب جدی وارد کند و اگر درمان نشود، موجب کما و مرگ مغزی مادر و جنین خواهد شد.
تا زایمان نکنید، خلاص نمی‌شوید
تنها درمان پره اکلامپسی وضع حمل است. بعد از زایمان طی چند روز فشار خون به حالت طبیعی بر می‌گردد. بنابراین وضع حمل برای مادری که در معرض تشنج است، مسلماً سودمند خواهد بود. اما در مورد کودک همیشه چنین نیست. اگر جنینی کوچک و نارس باشد، پزشک سعی می‌کند فشار خون شما را به طریقی با داروهای بی خطر کنترل کند تا بتوانید بعد از هفته سی و ششم حاملگی وضع حمل کنید. ولی اگر بیماری غیر قابل کنترل باشد، انتظار ممکن نیست و باید زایمان زودرس انجام گیرد.
به خاطر کودکتان، مراقب خودتان باشید
هیچ راهی برای پیشگیری از وقوع پره اکلامپسی وجود ندارد. پیشگیری از عوارض پره اکلامپسی با مراقبت‌های منظم دوران بارداری امکان پذیر است. بنابراین، این توصیه‌ها را فراموش نکنید:
مراقبت‌های دوران بارداری را به طور دقیق ادامه دهید.
داروهای کاهنده فشار خون را طبق تجویز پزشک مصرف کنید.
رژیم غذایی سالم و کم نمک داشته باشید.
استراحت کافی داشته باشید.
از سیگار کشیدن و مصرف الکل و مواد مخدر جداً خودداری کنید.
چگونه می توان افزایش فشار خون بارداری را کنترل کرد؟
از آنجایی که پرفشاری خون بر گردش خون جفت تأثیر می گذارد، هنگام تشخیص چنین علامتی، پزشک یا ماما درخواست سونوگرافی می کند تا از رشد کافی جنین و میزان کافی مایع آمنیوتیک اطمینان حاصل کند. ممکن است یک سری آزمایشات بیوفیزیکی (BBP) نیز برای شما درخواست شود تا از سلامت جنین اطمینان حاصل گردد و در بعضی از موارد خاص درخواست سونوگرافی با داپلر می شود تا جریان خون جنین کنترل گردد.
پزشک یا ماما ممکن است یک سری آزمایشات خون نیز درخواست کند و از شما بخواهد که ادرار ۲۴ ساعته خود را جمع آوری کنید تا از نظر وجود پروتئین بررسی شود (این آزمایش از آزمایش ادرار با نوارهای مخصوصی که هنگام مراجعه برای مراقبت های دوران بارداری انجام می شود، دقیق تر است).
این آزمایشات به پزشک کمک می کند تا در صورت وجود پره اکلامپسی آن را تشخیص دهد و هر نوع تغییر دیگر در وضعیت شما را در آینده تحت نظر قرار دهد. علاوه بر این ارزیابی اولیه، رسیدگی به افزایش فشار خون بستگی به میزان فشار خون و وضعیت جنین و نیز مدتی که از بارداری شما گذشته است، خواهد داشت.