مكمل‌هاي غذايي حاوي موادي هستند كه در رژيم غذايي افراد استفاده مي‌شوند. اين مكمل‌ها به‌صورت ويتامين، مواد معدني، داروهاي گياهي و اسيدهاي آمينه طبقه‌بندي مي‌شود. به‌تازگي از ميان اين گروه شاهد مصرف ويتامين‌ها و موادمعدني دارويي به‌طور خودسرانه هستيم و اغلب ما گمان مي‌كنيم هر قدر ويتامين بيشتري به بدن خود برسانيم، خاصيت بيشتر دريافت كرده و بدن‌مان را در برابر انواع بيماري‌ها بيمه كرده‌ايم، غافل از اين‌كه اين ويتامين‌ها و املاح هميشه دوست ما باقي نمي‌مانند و مصرف خودسرانه بدون مشورت پزشك عوارض و بيماري‌هايي در بدن ما به جاي مي‌گذارند كه آنها را از هر ميكروبي خطر‌ناك‌تر مي‌سازند.
دكتر سيدجمال سعيد واقفي، رئيس انجمن داروسازان ايران از مضرات مصرف خودسرانه اين داروها و نقش هر يك در بدن با شما سخن مي‌گويد، اگر شما جزو آن دسته از افرادي هستيد كه مثل نقل و نبات ويتامين، مصرف مي‌كنيد گفت‌وگوي زير را از دست ندهيد.
همه ويتامين‌ها در طبيعت هستند
ويتامين‌ها مجموعه موادي است كه هر يك از آنها در بخشي از بدن به‌عنوان مكمل فعاليت مي‌كند و اگر ويتامين‌ها به‌طور عام به بدن نرسند، بدن دچار مشكل‌هاي عديده‌اي مي‌شود كه تنها در كوتاه‌مدت قابل درمان با ويتامين‌هاي دارويي است و گاه در درازمدت غيرقابل درمان است. خوشبختانه خداوند در تمامي موادغذايي موجود در طبيعت نوعي از اين املاح و ويتامين‌ها را قرار داده است. انواع ويتامين‌ها به ۲ گروه بزرگ تقسيم مي‌شوند؛ ويتامين‌هاي محلول در آب و ويتامين‌هاي محلول در چربي، در نتيجه ويتامين‌هايي كه به اين ۲ گروه تقسيم مي‌شوند، از يكي از اين ۲ راه به بدن مي‌رسند. طبيعي است كه در رده‌بندي علمي اين متخصصان هستند كه با توجه به نياز و كمبود افراد، مصرف انواع مختلف آن را تجويز مي‌كنند.
VITAMIN E
فايده‌هاي لبنيات و روغن‌هاي گياهي
ويتامين E يكي از ويتامين‌هاي محلول در چربي است و خاصيت آنتي‌آكسيدان دارد. بنابراين نقش احيا‌كنندگي در بدن را دارد و براي بدن ضروري است. اين ويتامين از بروز تخريب داخل عروق و سكته‌هاي قلبي جلوگيري مي‌كند. اثرات آنتي‌اكسيدان آن از شرايط تخريبي چون پيري، آلودگي هوا، استرس‌هاي محيطي، سرطان، بيماري‌هاي قلبي، آب مرواريد، ديابت و عفونت جلوگيري مي‌كند.
اين ويتامين در اغلب موادغذايي يافت مي‌شود؛ در جگر، خامه، كره و منابع غني آن در برگ‌ها و دانه‌ها و به‌خصوص روغن‌هاي گياهي موجود است. ميزان مورد نياز روزانه آن در بدن ۷ تا ۹ ميلي‌گرم است. با مصرف روزانه سبوس گندم، آفتابگردان، بادام، ذرت و زيتون مي‌توانيد ميزان زيادي ويتامين E دريافت كنيد.اثرات كمبود آن در اعصاب، عروق و اندام‌هاي توليدمثل مشخص مي‌شود، البته ۵ تا ۱۰ سال طول مي‌كشد تا ذخائر بدني اين ويتامين تمام شود، ولي در افرادي كه مشكلات هضم و جذب چربي دارند كمبود آن ديده مي‌شود.
با توجه به ذخاير كافي اين ويتامين در موادغذايي نيازي به مصرف كپسول آن نيست و اگر هر روز خودسرانه از اين ويتامين استفاده كنيم دچار عوارض كوتاه‌مدت و بعدها بلند‌مدت آن مي‌شويم و حتي گزارش مرگ بر اثر مصرف بي‌حد آن در خارج از كشور گزارش شده است.
مصرف بيش‌ازحد ويتامين B3 نيز در بدن سبب زردي، اختلالات كبدي، اسهال و بالا رفتن قند و ضايعات پوستي و انقباضات روده‌اي، حتي بيماري‌هاي قلبي مي‌شود.
VITAMIN B
اگر مي‌خواهيد دچار مشكلات خوني نشويد
معمولا ويتامين B12 با ويتامين ب‌كمپلكس مصرف مي‌شود و اغلب براي افراد بزرگسال و سنين بالاي ۵۰ سال براي جلوگيري از ضعف عمومي بدن تجويز مي‌شود. اين دارو براي جبران داروهاي مصرف شده مانند آنتي‌بيوتيك‌ها كه سيستم ايمني بدن را پايين مي‌آورند، تجويز مي‌شود و به هيچ‌وجه توصيه نمي‌شود افراد خودسرانه اقدام به تزريق آن كنند. مصرف خودسرانه آن علاوه‌بر عوارض ديگر مي‌تواند بر خون تاثير بگذارد و اختلالات خوني را به‌وجود آورد.
VITAMIN C
چرا بايد هميشه ميوه بخوريد
ويتامين C به‌خصوص در اين فصل در اغلب ميوه‌ها يافت مي‌شود. اين ويتامين هم در بافت‌هاي گياهي و هم در بعضي محصولات حيواني موجود است. غني‌ترين منابع ويتامين C در سبزيها و ميوه‌هاست. گوجه سبز و فلفل سبز كه در ۲ نوع تند و شيرين وجود دارد، يكي از غني‌ترين ذخائر اين ويتامين است. اين ويتامين نقش احيا‌كنندگي دارد و به‌دليل وجود آنتي‌اكسيدان در تركيبات آن ضدسرطان نيز هست و به‌صورت پودر، قرص، آمپول موجود است.
نوع تزريقي آن در موارد اورژانسي تجويز و مستقيم وارد خون شده و قرص و پودر آن از راه گوارش جذب مي‌شود. مصرف اين مكمل يك گرم در روز است و بيش‌ازحد مصرف مجاز موجب ايجاد كريستال در كليه شده و فرد دچار سنگ‌هاي كليه مي‌شود و همچنين مصرف مكمل vitc نبايد در افرادي كه مبتلا به ديابت هستند- به‌دليل سنگ‌ساز بودن كليه اين افراد- بدون مشورت پزشك صورت بگيرد. زنان باردار و شيرده هم حتما بايد با دستور پزشك آن را مصرف كنند. قابل ذكر است كه كمبود اين ويتامين منجربه بيماري اسكوروي مي‌شود كه درصورت درمان نشدن خطر مرگ را به همراه دارد.
اگر توجه كنيد داروسازان اغلب داروي كمتري مصرف مي‌كنند زيرا از عوارض آنها كاملا باخبر هستند.
CALCIUM
زياده‌روي برابر با سنگ كليه
كلسيم از جمله مكمل‌هايي است كه مصرف آن در كشورها شيوع پيدا كرده است درحالي‌كه مصرف كلسيم حتما بايد پس از اندازه‌گيري مقادير آن در بدن و درصورت كمبود صورت گيرد. كلسيم به‌صورت روتين و طبيعي در روز به بدن ما مي‌رسد و خوشبختانه كشور ما از لحاظ ذخائر اين ماده غني است، زيرا هم كشوري آفتاب‌گير است و هم مصرف سبزيها و ميوه‌ها نسبت به كشورهاي ديگر چه در خانواده‌هاي ثروتمند و چه در خانواده‌هاي كم‌درآمد بالاست. لبنيات هم كه منبع كلسيم هستند حال اگر دسترسي به شيروماست كم باشد، سبزيها و ميوه‌ها جبران اين كمبود را مي‌كنند و اگر باز از ميوه‌ها كمتر مصرف كنيم، نور آفتاب خود كلسيم را در بدن مي‌سازد. مصرف بيش‌از حد آن احتمال ايجاد سنگ‌هاي كليوي و مشكلات ديگر را در بدن بالا مي‌برد و باعث تداخل در عملكرد عضلات و بيماري‌هاي قلبي مي‌شود. توصيه مي‌شود خانم‌ها از ۴۰ سال به بالا آزمايش اندازه‌گيري مقادير كلسيم را بدهند تا پزشك طبق اين آزمايش توصيه به مصرف مكمل دارويي كند.
ZINC PLAS
زياده ازحد مصرف نكنيد
زينك پلاس تركيبي از روي به اضافه ويتامين‌هاي گروه B و C است كه اغلب براي پيشگيري از ريزش مو و تقويت سيستم ايمني بدن، سلامت پوست، مو و ناخن و تقويت رشد جسمي و ذهني در سنين رشد مصرف مي‌شود. اين مكمل يك ملح است در واقع زينك ملح روي است و به‌دليل اين‌كه روي تركيب فلز است، افراد از املاح آن استفاده مي‌كنند و براي آن‌كه تركيب بهتري بگيريد آن را همراه با ويتامين‌هاي ديگر مانند ويتامين C تركيب مي‌كنند. روي نقش مهمي در ساختار بدن دارد كه از جمله مي‌توان براي حفظ سلامت پوست، مو و ناخن، بهبود سريع زخم‌ها، سلامت دستگاه توليدمثل، كنترل آزادسازي ويتامين‌ها و هورمون‌ها و تنظيم متابوليسم و جلوگيري از زخم‌هاي معده اشاره كرد. كمبود روي در بدن موجب خستگي، ضعف، كاهش اشتها، ايجاد لكه‌‌هاي روي ناخن و نيز كاهش در قدرت عملكرد حس چشايي و بويايي مي‌شود. در پسرهاي جوان موجب تكامل نامناسب غده پروستات و نيز نداشتن رشد و تكامل بيضه‌ها مي‌شود و در دختران نوجوان موجب بروز اختلالات هورموني و نيز اختلال در عملكرد تخمدان‌ها مي‌شود.
غذاهاي غني از پروتئين حاوي مقادير زيادي روي هستند، گوشت تيره حاوي روي بيشتر نسبت به گوشت‌هاي ديگر است، همچنين ديگر منابع غذايي حبوبات و ساير پروتئين‌هاي گياهي است. مصرف خودسرانه اين مكمل به صرف زيبايي پوست و مو عوارض زيادي بر سلامت مي‌گذارد و اگر توجه كنيد داروسازان اغلب داروي كمتري مصرف مي‌كنند زيرا از عوارض آنها كاملا باخبر هستند.
در افراد مسن مصرف اين مكمل‌هاي دارويي به‌دليل كاهش اشتها بيشتر صورت مي‌گيرد. يك فرد جوان نسبت به فرد مسن اشتهاي بيشتري براي غذا خوردن دارد. فرد مسن با مصرف مقدار اندكي از موادغذايي سير مي‌شود و اين كاهش اشتها حالت ضعف و بي‌حالي را در پي دارد، سپس فرد از ذخائر بدني خود استفاده مي‌كند و دچار لاغري مي‌شود و براي جبران اين مسئله به سراغ مكمل‌ها مي‌رود. پزشكان اغلب به افراد مسن مكمل‌هاي دارويي را توصيه مي‌كنند تا كمبود ويتامين‌هاي بدن آنها جبران شود.
OMEGA3
بدون تجويز پزشك مصرف نكنيد
امگا تركيبي از روغن كبدماهي است و اين تركيب باعث جلوگيري از اكسيداسيون در بدن مي‌شود و براي عروق شرياني و عروق قلبي يك پاك‌كننده رسوب‌هاي داخل خون به‌شمار مي‌آيد و اين به اين معني نيست كه افراد به‌دليل اين خواص اقدام به مصرف آن كنند بلكه مصرف آن تنها با چك‌آپ و آزمايش و طبق نظر پزشك است. در حالت طبيعي بدن افراد اين ماده را از موادغذايي به دست مي‌آورد و به‌خصوص در چربي‌ها يافت مي‌شود. امگا به‌صورت كپسول حتي در سوپرماركت‌ها به فروش مي‌رسد، ولي مصرف‌كننده بايد آگاه باشد و از خريد خودسرانه آن خودداري كند.
نکات مهم درباره مصرف ویتامینها
۱- مصرف خودسرانه داروهاي تقويتي را به حداقل برسانيد، زيرا مصرف يك گرم بيشتر از انواع ويتامين‌ها در بدن منجربه عوارض خطرناكي مي‌شود.
۲- از خريد و مصرف داروهايي كه شاهد تبليغ وسيع آنها به‌خصوص در شبكه‌هاي ماهواره‌اي هستيم خودداري كنيد، زيرا هرآنچه تبليغ مي‌شود اساسا دچار نقص است و اين تنها شامل دارو نمي‌شود. اغلب اين ويتامين‌ها با قيمت بسيار ارزان توليد شده و مجاز به مصرف نيستند.
۳- انجام آزمايش و چك‌آپ‌هاي پزشكي براي تشخيص كمبود ويتامين‌ها و نبود كمبود آنها در بدن ضروري است همان‌طور كه مصرف بيش‌ازحد مقادير تعيين شده ويتامين در بدن باعث بروز مشكل مي‌شود. استفاده نكردن از آنها درصورت كمبود در بدن نيز ما را با مشكل روبه‌رو مي‌سازد.
منبع خبر : برترین ها
