نوزادانی که از مادران با فشار خون بالا متولد می‌شوند تحت ریسک تولد نارس و یا وزن کم در زمان تولد هستند…
فشار خون نرمال در بارداری
براساس تعریف انجمن قلب آمریکا فشار خون نرمال در مادران باردار ۱۲۰ میلی متر جیوه روی ۸۰ میلی متر جیوه و یا پایین تر از آن است. چنانچه این عدد زیر ۹۰/۶۰ میلی متر جیوه باشد، تحت عنوان فشار خون پایین نامیده شده ولی اگر عدد فشار خون ۱۴۰/۹۰ میلی متر جیوه یا بالاتر باشد، فشار خون بالای حاملگی نامیده می شود.
در حاملگی بیشتر فشار خون بالا دیده می شود تا فشار خون پایین!
فشار خون بالا در بارداری چیست؟
فشار خون بالا یعنی فشار بالاتراز ۱۴۰/۹۰ که در ۹۰ درصد این افراد هیچ علتی برای فشار خون بالا در بارداری یافت نمی شود. فشار خون بارداری از شایعترین علل مرگ و میر در میان مادران باردار است و باید جدی گرفته شود. افزایش شدید فشار خون می تواند فرد را در معرض عوارض آن مانند نارسایی قلب، حمله قلبی، سکته مغزی و یا نارسایی کلیه قرار دهد. جنین نیز در معرض عوارض فشار خون بالا قرار خواهد داشت.
فشار خون بالا در حاملگی هم برای مادر و هم جنین بسیار خطرناک خواهد بود. چنانچه فشار خون ۱۲۰ تا ۱۳۹ و یا دیاستول ۸۰ تا ۸۹ میلی متر جیوه باشد، مرحله پیش فشار خون نامیده می شود.
در مرحله اول فشار خون ۱۴۰-۱۵۹ و دیاستول ۹۰ تا ۹۹ می باشد. چنانچه فشار خون بالاتر از ۱۸۰ و دیاستون بالاتر از ۱۱۰ باشد حمله فشار خون نامیده می شود.
علت فشار خون بالا در اوایل بارداری
از هر ۳ مادر حامله یک نفر دچار فشار خون بالا در بارداری خواهد بود. در چنین شرایطی یا مادر پیش از حاملگی مبتلا به فشار خون بالا بوده و حالا در حاملگی فشار بالاتر رفته و یا پس از حاملگی فشار نرمال داشته و حالا در اثر حاملگی، دچار فشار خون بالا در بارداری شده است. این افزایش فشار خون در حاملگی ممکن است پیش از هفته ۲۰ حاملگی و یا بعد از آن رخ دهد.
عوارض فشار خون بالا در حاملگی
فشار خون بالا در حاملگی هم مادر و هم جنین را در معرض خطر قرار خواهد داد. برخی از این عوارض عبارتند از:
_ زایمان زودرس یعنی قبل هفته ۳۷ حاملگی
– نیاز به انجام سزارین
– اختلال در رشد جنین
– مسمومیت حاملگی
– اختلالات جفت
عوارض فشار خون بالا بر جنین
یکی از اثرات مستقیم فشار خون بالا بر جنین، جلوگیری از رشد متعادل جنین است. اغلب جنین بر اثر فشار خون بالای مادر، دچار عارضه عدم وزن گیری می شود که نتیجه آن تولد نوزاد با وزن پایین است. یکی دیگر از عوارض فشار خون بر روی جفت این است که چون جفت در مقابل فشار خون بالا مقاومت ندارد، گاهی از سطح رحم کنده می شود. در چنین شرایطی ادامه حیات وی به خطر خواهد افتاد.
دیگر عوارض فشار خون بر روی جنین عبارتند از: اختلال در عبور اکسیژن از جفت و تولد زود رس. به همین جهت کنترل فشار خون مناسب مادر باردار برای متخصصین قلب و متخصص زنان، اولویت زیادی دارد.
درمان فشار خون بارداری
اغلب مادران دچار افزایش فشار خون در حاملگی پس از زایمان، فشار خونشان نرمال می شود. ولی گاهی نیز فشار خون علی رغم زایمان، بالا می ماند که این مادران باید داروی ضد فشار خون خود را ادامه دهند. جالب است که براساس دستورالعمل مایوکلنیک، دادن شیر می تواند عامل مهمی جهت کاهش فشار خون پس از زایمان باشد. ولی باز هم باید فشار خون به خوبی توسط متخصص فشار خون درمان شود.
درمان فشار خون بالا در بارداری اغلب با محدود کردن نمک و استراحت کافی شروع می شود.
بهترین قرص برای درمان فشار خون بارداری
یکی از داروهای قدیمی که در درمان فشار خون بالا در بارداری استفاده می شود، متیل دو پا است.
مادران باید بدانند مصرف برخی داروها در حاملگی جهت کنترل فشار خون ممنوع است. این داروها عبارتند از:
انالاپریل- کاپتوپریل- لوزارتان و والسارتان
در حین حاملگی مادر باید به خوبی فشار خون خود را اندازه گیری نماید تا از ایجاد عوارض فشار خون بالا جلوگیری کند. پزشک ممکن است برای بررسی رشد جنین از سونوگرافی پی در پی استفاده نماید.
استفاده از آسپرین ۸۰ میلی گرم روزانه می تواند مانع افزایش بیشتر فشار خون در حاملگی و مسمومیت حاملگی شود و در نتیجه در درمان فشار خون بالا در بارداری مفید باشد.
راههای کنترل فشار خون بالا در بارداری
اولین اقدام برای کاهش ریسک عوارض فشار خون بالا در حاملگی ، جلوگیری از ایجاد فشار بالا است. توصیه می شود قبل از اقدام به حاملگی توسط پزشک معالج ویزیت شوید و میزان فشار خون پایه شما ارزیابی شود. چنانچه دچار اضافه وزن یا چاقی هستید، حتما قبل بارداری، اقدام به کاهش وزن الزامی است.
سایر روش ها برای پیشگیری و درمان فشار خون بالا عبارتند از:
– استفاده از رژیم غذایی مناسب در زمان حاملگی
– محدودیت در مصرف سدیم و نمک
ناهار برای بیماران قلبی– کنترل شرایط خطرناک پیش از حاملگی مانند دیابت
– اجتناب از مصرف الکل
– ترک سیگار
– انجام ورزش منظم حداقل هفته ای ۳ بار
راههای کاهش فشار خون در بارداری
برای درمان فشار خون بالا در بارداری از درمان دارویی و غیر دارویی یا همان اصلاح شیوه زندگی استفاده می شود. به مادران باردار توصیه می شود که رژیم غذایی مناسبی را برای جلوگیری از افزایش فشار خون در بارداری انتخاب کنند. به مادران باردار توصیه می کنیم که از غذاهای کنسرو شده و فست فود ها اجتناب کنند. این غذاها به دلیل سدیم بالا و پتاسیم پایینی که دارند، به شدت در افزایش فشار خون نقش دارند.
توصیه اکید می کنیم برای درمان فشار خون بالا در بارداری از غذاهای تازه با حجم بالای فیبر مثل میوه جات و سبزیجات استفاده کنید؛ چرا که این مواد، به دلیل پتاسیم بالایی که دارند، از افزایش فشار خون در دوران بارداری جلوگیری می کنند.
قبل از بارداری به مادران توصیه می شود (به خصوص مادرانی که مستعد افزایش فشارخون در دوران بارداری هستند) وزن خودشان را کنترل کنند، وزن خود را کاهش دهند و وزنی که در طی دوران بارداری هم می گیرند را حتما زیر نظر متخصص تغذیه بررسی کنند تا به میزان مجاز، دچار افزایش وزن شوند. در نظر داشته باشید که افزایش وزن بی رویه یکی از علل افزایش فشار خون در طی دوران بارداری است.
استفاده از برخی داروها در طب سنتی نیز گاهی اوقات می تواند باعث جلوگیری از افزایش فشار خون در بارداری شود؛ اگرچه نقش آن ها در متون علمی هنوز ناشناخته است.
بخش عمده درمان، درمان دارویی در کنترل فشار خون حاملگی است. کلاً مصرف داروها در دوران بارداری باید با احتیاط صورت بگیرد. برخی از داروها قطعاً بر روی جنین می تواند اثرات سوء داشته باشد که مادر حتماً باید از مصرف آنها اجتناب کند. این داروهای ضد فشار خون برای پزشکان قابل شناسایی هستند. اغلب از آن مطلع هستند و به مادر توصیه می کنند به اطلاع از بارداری، از مصرف آنها خودداری کنند.
در چنین شرایطی طبیعتاً مادر نیازمند داروهای جایگزین است. داروهایی که در دسترس پزشک قرار دارند، تقریباً محدود می باشند. داروهایی که باعث افزایش ادرار می شوند، اگر قبل از حاملگی استفاده شده اند، منعی در طی دوران حاملگی برای ادامه مصرف آن ها و کنترل فشار خون وجود ندارد. از جمله این داروها می توان به هیدروکلرتیازید، تریامترن اچ و فوروزماید اشاره کرد که مصرف آن ها اگر از قبل از حاملگی وجود داشته، مادر باردار می تواند در دوران حاملگی نیز آنها را ادامه دهد.
اگر مادر باردار داروهایی مثل کلسیم، از گروه کلسیم، مسدود کننده های کانال کلسیم مصرف می کند مثل آملودیپین، وراپامیل و یا دیلتیازم، مصرف این داروها هم در طی دوران بارداری خطری برای مادر و جنین ایجاد نخواهد کرد و توصیه به ادامه درمان می کنیم. این داروها آنقدر امن است که حتی اگر مادر قبل از بارداری فشار خون نداشته باشد و در طی دوران بارداری دچار فشار خون بالا شود، می توانیم با این داروها فشار خون بالا در بارداری را کنترل کنیم.
بهترین قرص فشار خون بارداری
از جمله داروهای فشار خون که خیلی در زمینه درمان فشار خون بالا در بارداری مقبول است و به دو صورت تزریقی و قرص های خوراکی در دسترس پزشکان وجود دارد، متیل دو پا می باشد که از طریق عبور به سمت مغز مادر و تحریک بعضی از گیرنده ها باعث کاهش فشار خون مادر خواهد شد. تاکنون متیل دوپا در درمان فشار خون بارداری هیچ گونه عارضه ای نداشته است. هنوز هم بعضی از پزشکان علاقمند هستند که برای کنترل فشار خون از این دارو استفاده کنند. متیل دوپا قرص های ۲۵۰ میلی گرمی دارد که تا روزی ۳ عدد برای مادر ممکن است تجویز شود.
درمان فشار خون در بارداری با متیل دوپاهیدرالازین یکی دیگر از قرص های فشار خون است که در درمان فشار خون بالا در بارداری مورد استفاده قرار می گیرد. داروی امنی است، نه باعث صدمه به جنین می شود و نه مادر! هیدرالازین با دوز مد نظر پزشک به صورت ۲۵ میلی گرم یا ۵۰ میلی گرم برای مادر تجویز می شود و بسیار در این زمینه موثر است.
مادرانی که طی بارداری فشارخون بالا داشته‌اند باید پس از زایمان تا ۲_۳ ماه بعد مرتب فشارخونشان را کنترل کنند. اگر فشارخون بعد از زایمان به حالت عادی و طبیعی برگردد، فشارخون بالایی که تجربه کرده است را به حساب بارداری خواهیم گذاشت اما اگر فشارخون بعد از زایمان همچنان بالا باشد یعنی فشارخون مزمن شده است و مادر باید حتما تحت نظر پزشک باشد. این خانم‌ها قطعا در بارداری بعدی هم دچار پرفشاری خون خواهند شد و در معرض مسمومیت بارداری قرار خواهند گرفت.
به‌طور کلی خانم‌هایی که سابقه مسمومیت بارداری در بارداری قبلی را داشته‌اند، حتی کسانی که خواهر یا مادرشان در دوران بارداری خود دچار فشارخون بالا شده‌اند تقریبا در همه بارداری‌های‌شان در معرض ابتلا به فشارخون بالا خواهند بود. بنابراین لازم است این افراد قبل از اقدام برای بارداری بعدی فشارخونشان را کنترل کنند، چربی‌های خونشان را در حد تعادل نگه دارند، اگر دیابت دارند زیر‌نظر پزشک آن را تحت کنترل درآورند، اضافه وزنشان را برطرف کنند، زمینه بیماری‌های کلیوی و قلبی‌شان بررسی شود و خلاصه اینکه در شرایط ایده‌آل برای بارداری اقدام کنند. پس از بارداری هم باید مرتب تحت نظر پزشک‌شان باشند، آزمایش‌های لازم را انجام بدهند و اگر لازم است تحت نظر یک متخصص تغذیه قرار بگیرند تا رژیم غذایی مناسب برای این دوران با در نظر گرفتن فشارخون بارداری برایشان تجویز شود.
