عوارض دیابت بارداری برای مادر و جنین!/ رژیم غذایی برای قند بارداری

محققان فرانسوی و آمریکایی می‌گویند دیابت دوران بارداری می‌تواند هم برای نوزاد و هم برای مادر خطرناک باشد.

گروهی از محققان فرانسوی بیمارستان پیتی سلپتریا اطلاعات بیش از ۷۰۰ هزار تولد پس از ۲۸ هفتگی بارداری را مورد بررسی قرار دادند.

در مقایسه با سایر زنان باردار، آنها که دچار دیابت دوران بارداری هستند ۳۰ درصد در خطر زایمان زودرس، ۴۰ درصد در خطر نیاز به سزارین و ۷۰ درصد در خطر بالای پره اکلامپسی / اکلامپسی (افزایش خطرناک فشار خون) قرار دارند.

کودکان به دنیا آمده از این مادران نیز ۸۰ درصد در احتمال بالایی برای بزرگتر بودن از اندازه طبیعی، ۱۰ درصد در احتمال ابتلا به بیماری‌های تنفسی، ۳۰ درصد در خطر تجربه تولد پر استرس و ۳۰ درصد نیز در احتمال ابتلا به نقص‌های تولد قرار دارند.

کودکانی که در هفته ۳۷ بارداری در زنان مبتلا به دیابت به دنیا آمدند نیز در خطر بالای مرگ قرار داشتند.

علاوه بر این، نتایج نشان می‌داد که خطر مرگ برای کودکانی که از مادرانی به دنیا آمده بودند که تحت درمان خاصی برای دیابت شان قرار داشتند، ۳۰ درصد بیشتر بود اما برای کودکانی که مادرانشان تحت درمان با انسولین بودند خطر افزایش مرگ گزارش نشد. پژوهشگران علت محتمل این امر را تاثیر رژیم درمانی دیابت بر تولد با تاخیر کودک عنوان داشته‌اند.

این پژوهش در مجله " Diabetologia " منتشر شده است. 

عوارض دیابت بارداری بر جنین

اگر شما به دیابت بارداری هستید، خطرات زیر جنین و نوزاد شما را تهدید خواهد کرد:

زیاد بودن وزن نوزاد هنگام تولد

گلوکز و قند اضافه موجود در خون مادر از طریق اندامی به نام جفت (Placenta) وارد بدن جنین شده و سبب می شود تا غده پانکراس جنین انسولین بیشتری تولید کند. و این مسئله می تواند سبب شود که جنین بیش از اندازه رشد کرده و بسیار بزرگ شود، حالتی که به آن ماکروزومیا گفته می شود. اگر نوزاد هنگام تولد بسیار بزرگ باشد و وزنی در حدود ۴ و نیم کیلوگرم یا بیشتر داشته باشد، ممکن است به هنگام تولد دچار برخی آسیب ها شود یا نیاز به زایمان سزارین باشد.

زایمان زودهنگام و بروز سندرم زجر تنفسی نوزاد

بالا بودن قند خون مادر در هنگام بارداری خطر زایمان زود هنگام را افزایش می دهد. نوزادانی که پیش از موعد به دنیا آمده اند، ممکن است به سندرم زجر تنفسی نوزاد دچار گردند. این دسته از نوزادان برای تنفس کردن به کمک نیاز دارند و تا زمانی که ریه های نوزاد رشد کرده و قوی تر شود نیاز به مراقبت پزشکی دارند. البته اگر خانمی دچار دیابت بارداری باشد، و نوزاد در زمان طبیعی به دنیا بیاید باز هم ممکن است به سندرم زجر تنفسی دچار گردد.

پایین بودن قند خون نوزاد هنگام تولد (هیپوگلایسمی)

در برخی موارد نوزادان مادران مبتلا به دیابت بارداری، مدت کوتاهی پس از تولد دچار افت قند خون می شوند که به این حالت اصطلاحا هیپوگلایسمی گفته می شود، علت این امر آن است که تولید انسولین در بدن نوزاد بیش از حد استاندارد است. اگر هیپوگلایسمی شدید باشد ممکن است سبب بروز تشنج در نوزاد شود. در این هنگام تغذیه فوری و بی درنگ نوزاد و گاهی تزریق محلول قندی می تواند قند خون نوزاد را به سطح نرمال و طبیعی باز گرداند.

افزایش احتمال ابتلا به دیابت نوع ۲

فرزندان مادرانی که به دیابت بارداری مبتلا بوده اند بیش از دیگران در معرض ابتلا به چاقی و دیابت نوع ۲ در آینده هستند.

همچنین اگر دیابت بارداری کنترل و درمان نشود می تواند سبب مرگ جنین قبل از تولد یا اندکی بعد از تولد گردد.

عوارض دیابت بارداری بر مادر

در بالا به عوارض دیابت بارداری برای جنین اشاره شد اینجا می خواهیم شما را با عوارض و مشکلاتی که ممکن است دیابت بارداری برای مادر ایجاد نماید آشنا سازیم. این عوارض به قرار زیر هستند:

فشار خون بالا و پره اکلامپسی

دیابت بارداری خطر ابتلا به فشار خون بالا و پره اکلامپسی را در مادر افزایش می دهد. پره اکلامپسی عارضه ای است مربوط به دوران بارداری که سبب افزایش فشار خون و برخی مشکلات دیگر می گردد و می تواند زندگی مادر و جنین را به خطر بیندازد.

افزایش احتمال ابتلا به دیابت در آینده

اگر خانمی در دوران بارداری به دیابت حاملگی دچار شود، احتمال ایکه در بارداری بعدی نیز دچار این عارضه گردد بیشتر است. همچنین این فرد بیش از دیگران مستعد ابتلا به دیابت نوع ۲ است. با این حال پیروی از سبک زندگی سالم مانند مصرف غذاهای سالم و ورزش کردن و داشتن فعالیت بدنی می تواند احتمال ابتلا به دیابت نوع ۲ را کاهش دهد.

و ذکر این نکته هم لازم است که کمتر از یک چهارم زنان مبتلا به دیابت بارداری که پس از زایمان به وزن ایده آل خود می رسند، به دیابت نوع ۲ دچار می شوند، پس داشتن سبک زندگی صحیح، تغذیه سالم، ورزش و برخورداری از وزن مناسب خطر ابتلای شما به دیابت نوع ۲ را بسیار کم می کند.

زایمان به صورت سزارین

هر چند لزوم انجام زایمان به شکل سزارین در بین زنانی که به دیابت بارداری دچار هستند بیش از دیگران است، اما بسیاری از خانم هایی که به این بیماری دچارند فرزندشان را به شکل طبیعی به دنیا می آورند. علت اینکه احتمال لزوم انجام سزارین در افراد مبتلا به دیابت بارداری بیشتر است آن است که جنین بیش از اندازه بزرگ شده و ممکن است به زایمان طبیعی با مشکلات و سختی هایی همراه باشد و باعث صدمه به شانه نوزاد شده و به اعصاب موجود در گردن و شانه نوزاد آسیب رساند.

تغذیه در دیابت حاملگی( GDM)

هدف از تغذیه درمانی در GDM، فراهم آوردن كالری و تغذیه ی كافی، برای رشد جنین و نیز جلوگیری از هیپرگلسیمی و كتونمی است.

دیابت حاملگی تا حد زیادی با رژیم غذایی، ورزش متعادل و كنترل وزن درمان می گردد و به ندرت نیاز به انسولین پیدا می شود.

رژیم معمول در GDM حاوی ۳۵-۳۰ كیلوكالری به ازای KG وزن بدن است. پروتئین به میزان ۲۵-۲۰درصد كل كالری، كربوهیدرات ۴۰-۳۵ درصد كالری (به خصوص از نوع نشاسته ای و فیبر ) و چربی ۴۰-۳۵ درصد كالری روزانه را تشکیل میدهد. حداقل دریافت ۲۵۰ گرم كربوهیدرات در روز برای جلوگیری از بروز هیپوگلیسمی لازم است.

یك توصیه ی عمومی این است كه مصرف كربوهیدرات ها در هنگام صبحانه محدود شود.

بعضی از زنان فقط ۳۰ گرم یا كمتر كربوهیدرات را برای صبحانه تحمل می كنند. مقادیر بیشتر، در بقیه ی روز، بهتر تحمل می شود. استفاده از وعده های غذایی كوچك تر و بیش تر (۶-۴ وعده در روز) باعث می شود، قند خون بدون نیاز به انسولین تزریقی، كنترل شود.

دریافت چربی اشباع (روغن جامد و چربی حیوانی) به بروز GDM كمك می كند و دریافت چربی غیراشباع (PUFA) مثل روغن های مایع گیاهی و مغزها و … در این رابطه اثر حفاظتی دارد.

برای زنان چاق مبتلا به GDM، ۳۳-۳۰ درصد محدودیت كالری (دریافت تقریباً ۱۸۰۰ كیلو كالری در روز)، هیپوگلیسمی را بدون افزایش كتونوری (وجود مواد ستنی در ادرار) بهبود می بخشد. بنابراین در زنانی كه BMI(نمایه ی توده ی بدنی) بالای ۳۰ دارند، محدودیت متوسط كالری مفید است.

ورزش منظم هوازی، به خصوص بعد از غذا، به كنترل قند خون كمك می كند. انجام پیاده روی توصیه می شود. در GDM ورزشی مفید است كه بالاتنه را درگیر كند و به پایین تنه فشار نیاورد.

اگر قند خون با این اقدامات كنترل نشود، انسولین تزریقی مورد نیاز است. فقط انسولین مصرفی باید از نوع انسانی باشد تا از احتمال تشكیل آنتی بادی- انسولین در مادر و جنین جلوگیری شود.

بعد از زایمان تقریباً ۹۰ درصد زنان مبتلا به GDM به حالت طبیعی برمی گردند، ولی با این حال این زنان بعداً تا ۶۰ درصد احتمال ابتلا به دیابت نوع ۲ را دارند كه البته این احتمال با نرمال نگاه داشتن وزن كاهش می یابد.
زنانی كه مبتلا به GDM می شوند، ۶هفته بعد از زایمان باید به منظور تشخیص دیابت، غربالگری شوند.