کودکانی که صافی کف پا یا pes planus دارند، هنگام ایستادن یا راه رفتن، کف پاهای آنها قوس ندارد. صافی کف پا در نوزادن و کودکان کوچکتر (بیشتر از ۴۴ درصد از کودکان ۳ تا ۶ سال) طبیعی است. در صورت نبود علائم مربوطه در این سن، درمان بسیار قابل بحث است. معمولا صافی کف پا به طور طبیعی با تقویت عضلات و سفت شدن بافت های نرم، خود به خود اصلاح می شود. طول قوس در پاها تا حدود سن ۹ سالگی افزایش پیدا می کند. مشکل زمانی ایجاد می شود که صافی کف پا خود به خود در کودکان بزرگتر یا سنین بالاتر ادامه پیدا می کند یا با بروز درد و ناتوانی در آنها همراه است. صافی کف پا می تواند انعطاف پذیر یا سفت، درناک یا بدون درد باشد و با گرفتگی عضلات ساق پا (تاندون های اشیل) همراه باشد. اگرچه اکثر موارد صافی کف پا بدون درد هستند، اما معمولا حین انجام فعالیت های با تحمل وزن بدن مانند راه رفتن و دویدن، درد بروز پیدا می کند. درد می تواند فقط در قسمت کف پا، مچ یا درد غیر اختصاصی در ناحیه پا باشد.
دلایل بروز صافی کف پا
یک اثر متقابل و پیچیده در استخوان ها، رباط ها، عضلات و عصب های درونی و بالای پا آناتومی و عملکرد آن را مشخص می کند. هر چیزی که بر تمامیت و درستی این ساختارها اخلال ایجاد کند منجر به نقص قوس کف پا و باعث بروز صافی کف پا می شود. بررسی پا با معاینه کلی بدن کودک شروع می شود؛ چون ممکن است صافی کف پا دلیل اساسی داشته باشد. اختلالات شایعی که باعث بروز علائم صافی کف پا می شوند عبارت اند از: فلج مغزی، برخی از اشکال دیستروفی عضلانی، ارتریت نوجوانان، ناهنجاریهای ارثی تاثیرگذار بروی سیستم عصبی و برخی اختلالات بافت همبند. همچنین صافی کف پا می تواند ناشی از آناتومی غیر عادی مانند اتحاد مچ پا (استخوان هایی که به یکدیگر متصل می شوند)، صدمه وارده به رباط یا ماهیچه، حرکت محدود مچ پا، پیچیدگی و بیرون زدگی پاها و بیرون زدگی زانوها (زمانی که پاها به سمت داخل زانوها خم می شوند) باشد.
چاقی می تواند باعث ضعف قوس کف پا شود؛ چون سنگینی وزن را روی پاها قرار می دهد. اگر خمیدگی زانوها بیشتر شود، پاها از مرکز بدن دور می شوند. در زمان پیاده روی به جایی اینکه صاف باشند، بیرون خواهند زد و باعث خستگی زودرس در فرد می شوند. به نظر می رسد که پوشیدن کفش در اوایل کودکی منجر به صافی کف پا می شود. تحقیقات اخیر این نظریه را زیر سوال می برند، زیرا افرادی که عادت دارند پا به رهنه راه بروند نسبت به افرادی که کفش می پوشند قوس کف پا صاف تری دارند. به نظر می رسد که کودکانی که کفش می پوشند از نظر جسمی قوی نیستند و کف پا صافی دارند که باعث کاهش فعالیت عضلات پاهای آنها خواهند شد و در نتیجه باعث نقص در عملکرد و ضعف پاها می شود. برخی از کودکان و نوجوانان بزرگتر بدون هیچ دلیل و عوامل مرتبطی دچار صافی کف پا می شوند. درک و شناخت نقش ماهیچه های کوچک پا در ایجاد قوس و تقویت عملکرد طبیعی پا و کل اندام تحتانی احتمالا می تواند پاسخی برای این مشکل باشد.
آیا صافی کف پا باید درمان شود؟
درمان صافی کف پا موضوع بسیار بحث براگیزی است. ایجاد توافق بین ارائه دهندگان مراقبت بهداشتی در مورد اینکه چطور صافی کف پا را تعریف و دسته بندی کنند، کار دشواری است. در نتیجه شواهد حاصل از تحقیقات منتشر شده برای نتیجه گیری قطعی در مورد درمان های صافی کف پا در کودکان بسیار محدود است. بازبینی اخیر مطالعات، شواهد محدودی برای توجیح درمان های غیر جراحی برای صافی کف پای کودکان را مشخص کرد. در واقع صافی کف پا تنها زمانی که باعث درد در کودکان شود نیاز به درمان دارد. مدیریت علت اساسی یا بیماری بسیار اهمیت دارد؛ درمان علائم باید در الویت بعدی باشد. اگر صافی کف پا در کودکی که اضافه وزن و خمیدگی زانو دارد یا کودکان مبتلا به انعطاف پذیری بیش از حد مفصل و کفش های نامناسب مشاهده شود، در این صورت هر یک از این عوامل می تواند منجر به بروز علائم شوند و هر یک از آنها باید مورد بررسی قرار بگیرند. اگر کیفیت زندگی کودک تحت تاثیر نحوه نگاه، احساس یا عملکرد پاها قرار بگیرند، پس وضعیت او باید مورد رسیدگی قرار بگیرد.
مطلب مرتبط: آنچه باید درباره صافی کف پا بدانید: علائم، علل، تشخیص، درمان
