مهمترین دلایل لخته شدن خون
بارداری
در زمان بارداری، مادر مجبور است وزنی اضافی را به ویژه در سه ماه پایانی با خود حمل کند. این فشار اضافی می تواند استرس و فشار بر سیاهرگ های موجود در لگن و پاها را افزایش دهد. افزون بر این، خطر ابتلا به یک DVT یا لخته خون شش ماه پس از زایمان نیز همچنان وجود دارد. این مساله به ویژه برای مادرانی که پس از زایمان کم تحرک هستند بیشتر صادق است.
قرص های ضد بارداری
اگرچه محصولات ضد بارداری لزوما موجب شکل گیری لخته خون نمی شوند، اما برخی انواع قرص های ضد بارداری می توانند خطر DVT را در زنان تقریبا ۴۰ درصد افزایش دهند. قرص های ضد بارداری و درمان جایگزینی هورمون، که شامل هورمون های استروژن و پروژسترون می شود، ممکن است عوامل لخته شدن خون را تشدید کنند و زنان را در معرض خطر ابتلا به DVT قرار دهند.
دوره های طولانی از عدم تحرک
نشستن طولانی مدت یا عدم تحرک یکی از ایده آل‌ترین شرایط برای تشکیل لخته خون است، که در این حالت عضلات منقبض نمی شوند. به عنوان مثال، مسافرت های هوایی طولانی مدت بین قاره ای، سفر با اتوبوس یا خودرو شخصی را می توانید مد نظر قرار دهید. این عدم تحرک می تواند به طور قابل توجهی جریان خون را کاهش داده و به شکل گیری لخته خون منجر شود. دوره های طولانی سکون (به عنوان مثال، پس از عمل جراحی یا جراحت) نیز به عنوان شرایط خطر آفرین برای تشکیل DVT در نظر گرفته می شوند.
سن و وزن بدن
اضافه وزن می تواند به مشکلات سلامت مختلف منجر شود که تشکیل لخته خون یکی از آنها محسوب می شود. حمل وزن اضافی بدن فشار روی سیاهرگ های موجود در لگن و پاها را افزایش می دهد. همچنین، افرادی که بیش از ۶۰ سال سن دارند در معرض خطر بیشتری برای تشکیل DVT قرار دارند. با این وجود، لخته های خون و DVT می توانند در هر سنی شکل بگیرند، به ویژه اگر تعدادی از عوامل خطر آفرین وجود داشته باشند.
جراحت یا عمل جراحی
استراحت طولانی مدت در بستر پس از یک آسیب دیدگی یا عمل جراحی می تواند به شکل گیری یک DVT منجر شود. هر گونه دوره طولانی مدت ایستایی – همانند بستری شدن در بیمارستان – می تواند به کاهش انقباض در عضلات پاها، کاهش گردش خون، و خطر بالاتر شکل گیری لخته خون منجر شود. بیماران فلج نیز در معرض خطر بالای DVT قرار دارند.
سیگار کشیدن
اگر فردی سیگاری هستید، از این مساله آگاهی دارید که لطفی در حق سلامت بدن خود نمی کنید. سیگار کشیدن می تواند بر گردش خون و توانایی خون برای لخته شدن تاثیرگذار باشد و خطر DVT را افزایش دهد. با این وجود، مرگ و میر ناشی از DVT و آمبولی ریوی در بیماران مبتلا به بیماری انسدادی مزمن ریه (COPD) به واسطه ترکیبی از عوامل، از جمله اختلالات لخته شدن خون و کاهش تحرک افزایش یافته است.
زمینه ژنتیکی
اگر سابقه ژنتیکی یا خانوادگی مرگ در زمان حیات پدر (DVP) دارید، خود را در معرض خطر یک لخته خون بدانید. سابقه خانوادگی DVT و آمبولی ریوی (PE) هر دو از عوامل خطرآفرین برای DVP هستند.
تنظیم لخته شدن خون
یکی از عملکردهای اولیه ویتامین K تنظیم لخته شدن خون محسوب می شود، که نیازمند مجموعه ای خاص از مولکول ها است که به طور مداوم در جریان خون گردش می کنند.
همچنین، ویتامین K به انتقال کلسیم در سراسر بدن کمک می کند، که برای تنظیم لخته شدن خون مورد نیاز است.
به طور همزمان، ویتامین K به بهبود اختلالات خونی به نام سندرم میلودیسپلاستیک کمک می کند. همچنین، این ویتامین برای معکوس کردن آثار داروهای رقیق کننده خون هنگامی که بیش از اندازه مصرف می شوند، کاربرد دارد. افزون بر این، ویتامین K در پیشگیری از مشکلات لخته شدن خون در نوزادان نقش دارد.
بهترین منابع ویتامین K
برای دریافت ویتامین K همواره می توانید مصرف مکمل ها را پس از مشورت با پزشک مد نظر قرار دهید. با این وجود، منابع طبیعی بسیاری نیز برای این ویتامین در دسترس هستند.
سبزیجات برگدار و سبزیجات چلیپایی دو نمونه از بهترین منابع برای ویتامین K محسوب می شوند. از آن جمله می توان به کلم کیل، برگ کولارد، اسفناج، برگ شلغم، برگ چغندر سوئیسی، جوانه های بروکسل، گل کلم، جعفری، بروکلی، مارچوبه و کاهو اشاره کرد.
از دیگر منابع غذایی برای این ویتامین می توان ناتو (سویای تخمیر شده)، آلو، خیار، جگر گاو، چای سبز، سبزیجات دریایی، ماهی، تخم مرغ، ریحان خشک شده، سبوس گندم، و فرآورده های لبنی تخمیر شده مانند ماست و پنیر را مد نظر قرار داد.
فواید ویتامین کا
بهبود سلامت استخوان
ویتامین K نقش مهمی در بهبود سلامت استخوان و کاهش خطر شکستگی آن ایفا می کند. دریافت ویتامین K به طور ویژه برای بانوان یائسه که در معرض خطر پوسیدگی استخوان قرار دارند، مهم است.
بدن به ویتامین K برای استفاده از کلسیم در استخوان سازی نیاز دارد. مقدار کافی از ویتامین K، به ویژه ویتامین K2، برای استئوکلسین فعال، پروتئینی که در خون گردش می کند و یون های کلسیم را به ماتریس استخوان پیوند می دهد و از این رو، استخوان را قوی‌تر می سازد، نیاز است.
افرادی که دارای مقادیر کافی از ویتامین K هستند، تراکم استخوانی بیشتری دارند، در شرایطی که سطوح پایین این ویتامین با پوکی استخوان پیوند خورده است.
پشتیبانی از سلامت قلب
ویتامین K برای سلامت قلب یک ماده مغذی خوب محسوب می شود. این ویتامین به واسطه جلوگیری از ساخت مواد معدنی در شریان ها به کاهش فشار خون کمک می کند. این شرایط به قلب اجازه می دهد آزادانه خون را به سراسر بدن پمپ کند.
ویتامین K به کاهش التهاب و محافظت از سلول های موجود در رگ های خونی، هم سرخرگ ها و هم سیاه رگ ها، کمک می کند. این شرایط به نوبه خود احتمال ایست قلبی یا حملات قلبی را کاهش می دهد.
مبارزه با سرطان
به واسطه آثار ضد سرطانی، ویتامین K در مبارزه با سرطان های روده بزرگ، معده، کبد، دهان، پروستات و بینی نقش ایفا می کند.
مطالعه ای که در سال ۲۰۰۳ در نشریه Alternative Medicine Review منتشر شد، نشان داد، از ۳۰ بیمار مبتلا به یک نوع سرطان کبد که ویتامین K1 خوراکی دریافت کرده بودند، بیماری در شش بیمار تثبیت شد، هفت بیمار واکنش نسبی نشان دادند و هفت بیمار بهبود عملکرد کبد را تجربه کردند.
اگر به سرطان مبتلا هستید یا سابقه خانوادگی ابتلا به این بیماری را دارید باید از مصرف ویتامین K به میزان کافی اطمینان حاصل کنید و در همین راستا، حتی ممکن است نیازمند افزودن مکمل ویتامین K به رژیم غذایی خود باشید.
افزایش حساسیت به انسولین
ویتامین K برای افزایش مقاومت به انسولین و کاهش خطر ابتلا به دیابت مفید است. همان گونه که پیش‌تر اشاره شد، دو نوع ویتامین K شامل K1 و K2 وجود دارند.
کاهش درد قاعدگی و خونریزی شدید
ویتامین K عاملی کلیدی در انعقاد خون است و بدون آن خون به طور موثر و درست لخته نمی شود. این شرایط می تواند به خونریزی شدید طی قاعدگی منجر شود که درد و گرفتگی عضلات هر چه بیشتر را به همراه دارد.
به طور همزمان، ویتامین K گرفتگی های عضلانی ناشی از سندرم پیش از قاعدگی (PMS) و دیگر دردهای قاعدگی را به واسطه تنظیم عملکرد هورمون ها کاهش می دهد.
توجه:
افرادی که داروهای تجویزی ضد انعقاد را مصرف می کنند هرگز نباید مکمل ویتامین K مصرف کنند.
مکمل ویتامین K طی دوران بارداری ممکن است خطر زردی در نوزادان را افزایش دهد.
مصرف مواد غذایی سرشار از ویتامین K توسط مادران شیرده به طور کلی بی خطر در نظر گرفته می شود.
افرادی که دوزهای بالا از آسپرین و گنه گنه (کینین) دریافت می کنند ممکن است به افزایش مصرف ویتامین K نیاز داشته باشند. با پزشک خود مشورت کنید.
پشتیبانی از عملکرد مغز
شواهد رو به افزایشی وجود دارند که به پشتیبانی ویتامین K از سلامت مغز اشاره دارند. این ویتامین دارای ویژگی ضد التهابی است که از مغز در برابر استرس اکسیداتیو شکل گرفته توسط رادیکال های آزاد محافظت می کند. استرس اکسیداتیو می تواند به سلول های مغز آسیب وارد کند و موجب ابتلا به بیماری آلزایمر، بیماری پارکینسون و موارد دیگر شود.
ویتامین K برای سوخت و ساز اسفنگولیپید نیاز است. اسفنگولیپیدها دسته ای از مولکول های طبیعی موجود در غشای سلول های مغزی هستند. این مولکول ها در طیف گسترده ای از فعالیت های سلولی نقش دارند، که به ساخت و پشتیبانی از مغز کمک می کنند.
