نکته بسیار مهم در مورد حاملگی پوچ یا مولار آن است که بر خلاف تصوری که نسبت به این نوع بارداری ها در زنان وجود دارد و آنان را نسبت به امکان بارداری های بعدی شان دچار تردید می کند، نه تنها خانم ها پس از طی دوره درمان کامل این بیماری می توانند باردار شوند، بلکه حتی به دنبال بدخیم شدن این بیماری و طی دوره شیمی درمانی نیز امکان بارداری مجدد در اکثر موارد وجود دارد.
دکتر صفیه عشوری مقدم، متخصص زنان و زایمان در این باره می گوید:
بررسی سطح هورمون بارداری (بتا اچ سی جی) طی شش ماه پس از درمان حاملگی مولار و تائید پایین بودن سطح این هورمون به این معناست که بیمار می تواند باخیال راحت باردار شود، زیرا احتمال عود این بیماری بسیار کم و حدود یک درصد است.
چند برابرشدن کروموزوم ها
در حاملگی های طبیعی، تخم بارور شده دارای ۲۳ کروموزوم از پدر و ۲۳ کروموزوم از مادر است. در اغلب حامگلی های مولار کامل، کروموزوم های مادر در تخم بارور شده وجود ندارد و کروموزوم های پدر نسخه ای دیگر را تکثیر می کند، بنابراین دو نسخه از کروموزوم های پدر در تخم وجود دارد و هیچ کروموزومی از مادر در آن موجود نیست.
در این حالت، جنین، کیسه جنینی یا هیچ بافت جفتی طبیعی وجود ندارد و جفت توده ای از کیسه های شبیه خوشه انگور را تشکیل می دهد.
وجود کروموزوم های پدری در حاملگی مولار به معنای نقش داشتن پدر در این نوع حاملگی ها نیست. البته در بیشتر حاملگی های مولار جزئی، در تخم بارور شده کروموزوم های مکمل مادر نیز وجود دارد، اما کروموزوم های پدر دو برابر می شود، بنابراین به جای ۴۶ کروموزوم، ۶۹ کروموزوم وجود خواهد داشت.
به این ترتیب در میان توده بافت غیرطبیعی که شبیه خوشه انگور است، چند بافت جفتی به وجود خواهد آمد و جنین رشد خود را آغار می کند، بنابراین ممکن است جنین یا فقط تعدادی بافت جفتی یا کیسه جنینی وجود داشته باشد. اما حتی اگر جنینی به وجود بیاید در بیشتر موارد آنقدر غیرطبیعی است که نمی تواند زنده بماند.
با وجود ترس ناشی از این نوع بارداری های غیرطبیعی، پس از طی شدن دوره درمان این بیماری، نه تنها امکان بارداری مجدد وجود خواهد داشت، بلکه عوارض جسمی ناشی از حاملگی مولار نیز به طور کامل رفع خواهد شد.
بارداری در سن پایین یا بالا
اصلی ترین نشانه تشخیصی حاملگی مولار یا تومور های وابسته به جفت، بررسی سطح هورمون بارداری (بتا اچ سی جی) است که اگر بسیار بالاتر از حد بارداری های طبیعی باشد، شک این نوع حاملگی ها را افزایش می دهد. گرچه سونوگرافی نیز در صورتی که مول کامل باشد، یعنی جنینی تشکیل نشده باشد، در هفته های اول بارداری قابل تشخیص است.
این بیماری در خانم هایی که در سنین بسیار پایین (زیر ۲۰ سال) یا خیلی بالا (بیش از ۴۰ سال) باردار شوند، بیشتر دیده می شود. به بیان دیگر هر چه سن مادر بیشتر باشد، خطر بیماری بیشتر است.
البته در برخی مطالعات دیده شده است مصرف درازمدت قرص های ضد بارداری و مصرف دخانیات نیز می تواند در بروز انواعی از مول موثر باشد. همین طور دیده شده که کمبود ویتامین A و ترکیباتی که بتاکاروتن دارد نیز می تواند زمینه ساز انواعی از بیماری مول باشد. همچنین ممکن است سن بالای پدر نیز از عوامل موثر در بروز این نوع حاملگی ها باشد.
از خونریزی های پراکنده تا تهوع و تورم شکم
متخصصان زنان و زایمان تاکید می کنند که یک حاملگی مولار می تواند ابتدا علائم یک حاملگی معمولی مانند خونریزی های پراکنده را داشته باشد، اما پس از مدتی لکه ها یا خونریزی بیشتری را به همراه خواهد داشت. این خونریزی می تواند شش هفته پس از حاملگی یا دیرتر از آن آغاز شود. همچنین ممکن است با حالت تهوع و استفراغ شدید، انقباض یا تورم شکم همراه باشد.
دکتر عشوری به بزرگ شدن اندازه رحم بیش از حد معمول برای حاملگی چند هفته ای، پر کاری تیروئید یا وجود کیست های تخمدانی به عنوان نشانه های دیگر حاملگی مولار اشاره می کند و می گوید:
«البته بررسی سطح هورمون بارداری و مشاهدات این بیماری می تواند به دنبال سقط یا حتی یک حاملگی طبیعی و پس از زایمان اتفاق بیفتد. در مورد مول های معمولی، اقدام برای کورتاژ (خارج کردن محصولات جفتی از رحم) به عنوان بهترین راهکار درمانی صورت می گیرد، اما در مورد مول های مهاجم (مول هایی که حالت بدخیمی دارد) نیاز به شیمی درمانی و بررسی های بیشتر دارد، زیرا ممکن است بیماری به جاهای دیگر از جمله ریه، کبد یا مغز انتشار پیدا کند و باعث خطرات بیشتری برای بیمار شود.»
درمان قطعی برای بارداری مولار
به گفته دکتر عشوری، خوشبختانه بیشتر مبتلایان به حاملگی های مولار حتی مبتلایان به انواع بدخیم آن به طور قطعی درمان می شوند و پس از پیگیری مناسب حداقل یکساله می توانند باردار شوند، یعنی احتمال این که حاملگی بعدی به دلیل شیمی درمانی با مشکلی روبه رو شود، وجود ندارد و احتمال بروز مول مجدد هم بسیار کم است.
این متخصص زنان اضافه می کند: «در مول های معمولی پس از بررسی های شش ماهه و تائید پایین بودن سطح هورمون بتا اچ سی جی امکان بارداری مجدد وجود دارد. اما این بررسی ها در انواع بدخیم بیماری باید تا حداقل یک سال ادامه یابد و در این مدت نیز باید از قرص های پیشگیری از بارداری استفاده شود. خطر افزایش احتمال مرگ جنین، نقص مادرزادی، زایمان زودرس یا دیگر عواقب، پس از درمان حاملگی مولار وجود ندارد. البته انجام بررسی ها حتی پس از بارداری و زایمان نیز ضروری است.»
یکی از سئوالات زنان باردار این است که آیا در صورت تشکیل نشدن قلب جنین باید سقط صورت پذیرد و یا به بارداری ادامه داد؟
در این رابطه دکتر آرین جراح و متخصص زنان، زایمان و نازایی می گوید:
«قلب جنین از هفته ششم گاها و از هفته هفتم قطعا باید با سونوگرافی دیده شود و حتی نوار آن ترسیم شود و اگر دیده نشود یا حاملگی دیرتر اتفاق افتاده و یا جنین رشدش دچار اشکال است.
ولی در هفته دوازدهم حتما باید جنین دارای قلب با ضربان منظم بین ۱۲۰ تا ۱۴۰ ضربه در دقیقه باشد، در غیر این صورت جنین از بین رفته و حتما باید سقط شود.
ادامه دادن به حاملگی جنین فاقد قلب برای مدت بیش از یک ماه گاهی ممکن است تغییرات هیداتیفرم یا بچه خوره را به وجود آورد که توجه و دقت درمانی بیشتری را می طلبد.»
نيمي از ناباروريها در زنان به علت سقط جنين است. عفونت لوله‌هاي فالوپ، چسبندگي رحم به دليل ايجاد زخم پس از كورتاژ يا بازشدن بيش ازحد دهانه رحم گاهی باعث می شود خانم دیگر نتواند باردار شود. اگر از ابزار استفاده شود ممکن است رحم به شدت صدمه ببيند به طوري كه بیمار مجبور شود اجازه دهد به كمك جراحي رحم را كاملا خارج كنند. گاهی ساير ارگان‌ها از جمله روده آسیب می بیند و خونریزی داخلی باعث مرگ بیمار میشود. در برخی شرایط در اثر استفاده از دستگاه‌هاي مكنده، لوله‌ها و… زخم‌هاي دائمي روي جداره رحم ايجاد مي‌شود.
اما حتی اگر سقط باعث ناباروری نشود خطر ابتلا به بارداري خارج رحمي یا زايمان پيش از موقع يا سقط غيرعمدي جنين را در بارداري‌هاي بعدي افزايش مي‌دهد. استفاده از داروهایی که در عطاری ها به فروش میرسد هم توصیه نمیشود چون ماهیت این داروها در اکثر موارد معلوم نیست و نمیتوان در موردشان نظر داد. متاسفانه حتی داروهای شناخته شده شیمیایی که در سقطهای قانونی در بیمارستان زیر نظر پزشک استفاده میشود هم میتواند عامل مشکلات قلبی، تنفسی، آسم، آلرژی و افزایش فشار خون و خونریزی های مغزی باشد. توصیه می کنم این خانم قبل از هر اقدامی با متخصص زنان و روانشناس صحبت کنند و مشاوره بگیرند.