علت ابتلای کودکان به آسم/ آیا درمان قطعی دارد؟/ چگونه به کودک آسمی خود کمک کنیم؟!

نشانه های آسم چیست؟
– به سختي نفس كشيدن، بازدم به دشواري صورت مي گيرد و ممكن است شكم بهنگام دم بداخل فرو رود
– احساس خفگي و اختناق
– خس خس كردن سينه
– سرفه دائم
– كبودي اطراف لب (سيانوز) بخاطر نبودن اكسيژن
آسم يك بيماري آلرژيك است كه مجاري عبور هوا (برونشها) را مبتلا مي سازد. هنگاميكه يك واكنش آلرژيك ايجاد ميشود برونش ها منقبض شده و تنگ مي گردند و بر اثر مخاط مسدود ميشوند و همين امر باعث دشواري در تنفس مي شود.
حمله آسم براي يك كودك مي تواند بسيار وحشتناك باشد زيرا احساس خفگي موجب ترس و وحشت شده، باز هم تنفس را دشوارتر مي كند. عامل اوليه واكنش آلرژي موسوم به آلرژن يا ايجاد كننده حساسيت معمولاً بصورت گرده يا گردوغبار منزل و مانند آنها در هوا پراكنده است. وقتيكه آسم ايجاد شد فشارهاي عاطفي و ورزش نيز مي تواند حملات آنرا بوجود آورد. آسم غالباً در كودكان كمتر از دو سال شروع نميشود. اين بيماري مي تواند يك زمينه ارثي در خانواده داشته باشد و متأسفانه با ديگر بيماريهاي مانند اكزما يا تب يونجه نيز توأم است. البته اكثر كودكان وقتيكه بزرگتر ميشوند بهبودي بيشتري پيدا مي كنند. بسياري از اطفال زير يكسال در صورت مبتلا شدن به التهاب نايژكها يا Bronchiolitis خس خس مي كنند در اين بيماري مجاري كوچك هوا متورم مي شوند. اين اطفال حتماً به آسم مبتلا نيستند اگر بزرگ شوند مجاري هوايي آنها گشادتر شده و خس خس آنها متوقف ميشود. عفونت و نه يك واكنش آلرژيك از علتهاي عمومي اين خس خس بشمار مي آيند.
آيا خطرناك است؟
حملات آسم ايجاد وحشت مي كنند اما با مصرف دارو به توصيه پزشك از بغرنج شدن بيماري كاسته خواهد شد.
ابتدا چه كار بايد بكنيد؟
۱- اگر كودك دچار حمله آسم شده است بلافاصله با دكتر تماس بگيريد و يا به نزديكترين مركز اورژانس مراجعه نمائيد.
۲- اگر كودك هنگام خواب دچار حمله شود او را راست نشانده و بالشي در پشت او قرار دهيد. يا اگر نخوابيده است وي را روي صندلي بنشانيد تا دستهايش را از پشت بهم برساند و فشار روي سينه كم شود اين كار باعث خواهد شد عضلات سينه با كارآئي بيشتري هوا را بيرون بفرستند.
۳- خونسرد باشيد؛ هرگونه اضطراب و نگراني، كودك را بيشتر وحشت زده مي كند.
۴- در زماني كه منتظر دكتر هستيد سعي كنيد فكر كودك از توجه به حملات آسم دور شود. مثلاً براي وي آواز بخوانيد و به او كمك كنيد , خس خس سينه را فراموش كند.
آيا مشورت با دكتر لازم است؟
اگر كودك شما دچار حمله آسم باشد بلافاصله با دكتر تماس بگيريد.
دكتر چه اقدامي انجام خواهد داد؟
دكتر احتمالاً براي كودك شما داروي بازكننده برونش كه عضلات آنرا آرامش مي دهد تجويز خواهد كرد. اين دارو مستقيماً بداخل برونشها تنفس ميشود و به جايي كه دچار اختناق و گرفتگي است مي رود و آنرا باز مي كند. حملات حاد تنفسي بايد در بيمارستان معالجه شوند در آنجا داروهاي قويتري براي بازكردن نايژه ها بصورت تنفسي يا از راه تزريق در دسترس است.اگر نشانه اي از عفونت سينه بچشم آيد آنتي بيوتيك تجويز ميشود.دكتر مسئله حملات مجدد را بررسي خواهد كرد. وي مي كوشد تا عامل مولد حساسيت را نظير گردوغبار وگرده گل مثلاً از طريق آزمايشهاي پوستي مشخص نمايد. دكتر داروهاي بازكننده برونش را چه بصورت كپسولهاي استنشاقي و شربت در اختيار شما مي گذارد. اين دارو به مجرد شروع حمله بايد استفاده شود. از شما خواهد خواست در صورتيكه كودك دچار يك حمله شديد شد و يا اينكه با ۲ نوبت مصرف داروي بازكننده برونشها حمله خاتمه نيافت به وي اطلاع دهيد.
ممكن است، در صورتيكه اقدامات ساده تر نتواند از حملات آتي جلوگيري كند اقدام به تجويز داروي استروئيدي كند. ابتدا مقادير كمتر استروئيد بصورت استنشاقي هر سه يا چهار بار در روز تجويز ميشود اگر موثر واقع نشد مقادير بيشتر بصورت قرص داده ميشود.
شما چه كمكي مي توانيد بكنيد؟
اگر دكتر موفق به يافتن عامل حساسيت زا نشد خود شما سعي كنيد به جستجوي آن بپردازيد. به زمان وقوع حملات و محل آن و روز و سال آن توجه كنيد. از عوامل ايجاد كننده حساسيتي مانند پربالش دوري كنيد. و بجاي گردوخاك راه انداختن از جاروبرقي استفاده كنيد.بسياري از افراد مبتلا به آسم نسبت به حيوانات حساسيت دارند. اگر حيواني خانگي در منزل داريد بمدت دو هفته آنرا از خانه دور كنيد و ببينيد كه آيا حملات آسم در كودك شما كاهش مي يابد.
مراقبت كنيد كه همه داروهاي تجويز شده همواره در دسترس كودك باشد. مدرسه را از بابت احتمال وقوع حملات باخبر كنيد.به يك فيزيوتراپيست مراجعه نمائيد تا وي تمريناتي را براي كمك به او از جهت تنفس بهتر و استراحت بهنگام حمله ها به كودك آموزش دهد.از كودك بخواهيد بايستد يا مستقيم بنشيند تا گنجايش ريه هاي او براي هواگيري بيشتر شود. نگذاريد بر وزن او اضافه شود زيرا اضافه وزن باري اضافه بر ريه هاي او خواهد بود.ورزش و تمرينات متوسط مي تواند تنفس را بهتر كند اما اگر شديد باشد خود امكان حمله آسمي در پي دارد. اما شنا مخصوصاً مي تواند مفيد باشد.
آسم چگونه شروع مي شود
اكثر افراد مي دانند كه بيماري آسم در بعضي از خانواده ها بيشتر ديده ميشود يعني يك علت ارثي و ژنتيكي در اين بيماري وجود دارد. بدون شك، در آسم آلرژيك (آسم اكسترينسيك يا خارجي) عامل وراثت و ژنتيك از اهميت زيادي برخوردار است در حاليكه در آسمي كه آلرژيك نباشد (آسم اينترينسيك يا داخلي) اين عامل وراثيت، زياد مطرح نمي باشد. عامل ژنتيك و وراثت در بروز بيماري آسم به آن صورتي نيست كه مثلاً رنگ چشم يا نوع گروه خوني كودكان از والدينشان به ارث مي رسد. يك بيمار مبتلا به آسم خيلي شديد، مي تواند داراي كودكاني باشد كه هيچگاه دچار حملات آسم نمي شوند.
نقش عوامل محيطي (مثل مواد حساسيت زا يا آلرژن ها و مواجه شدن با دود سيگار) در بروز بيماري آسم و تشديد آن مي تواند بسيار مهم باشد. با اينحال اين عوامل در همه افراد به يك اندازه باعث بروز بيماري نمي شوند و آن فرد بايد استعداد ابتلا به اين بيماري را داشته باشد.
علت آسم
علت آسم ناشناخته است. کارشناسان بهداشت معتقدند که وراثت(ژنتیک)، محیط زیست، و سیستم دفاعی بدن مجموعه عواملی هستند که سبب آماس مجاری ریه شده که سرانجام می تواند ریه‌ها را به‌سوی آسم و عوارض آسمی هدایت کند.شما ممکن است گرایش به آسم را به ارث برده باشید؛ و همین توارث احتمال متورم شدن مجاری تنفسی را در شما نسبت به دیگران افزایش می دهد.در برخی از مردمان، سیستم دفاعی بدنشان سلولهائی رها می کند که در مقابله با مواد آلرگان( آلرژی زا) واکنش آلرژی از خود نشان می  دهند و موجب آلرژی می شوند. 
مطالعات نشان می دهد که سرو کار داشتن و مجاورت با دود توتون، و یا مواد حساسیّت‌زائی مانند غبار اجرام ریز، سوسکها، و پُرز حیوانات ممکن است در گسترش آسم تأثیر داشته باشد.باید گفت آسم در کسانی که دچار آلرژی هستند، بیشتر به وجود می  آید، در حالی که تمام اشخاصی که آلرژی دارند به آسم مبتلا نمی  شوند.
بر طبق فرضیه‌های بهداشتی و نشانه های موجود، بچه های امروز کمتر از بچه های دوران گذشته در معرض ابتلا به عفونتهای باکتریال هستند. در نتیجه سیستم دفاعی بدن بچه امکان رشد سلولهائی که سبب آسم می شوند را نمی دهد.آسم در بزرگسالان همچنین می تواند ناشی از نوع کار فرد باشد(آسم شغلی)؛ تماس با حیوانات، ریزوم‌های پلاستیک، غبار پشم، غبار حبوبات، حشره کشها، و براده ی فلزات، معمولاً به علت واکنش دفاعی بدن نسبت به جرم‌های خارجی، می تواند سبب آسم شود. متأسفانه در بعضی افراد، سال‌ها پس از جدائی از مواد آسم‌زا، ممکن است آسم همچنان ادامه داشته باشد.
به هرحال آسم یک بیماری جدی است و بیمار باید همواره تحت نظر پزشک معالج باشد. چکاپ مرتب باید صورت گیرد؛ و فواصل این چکاپ‌ها بستگی به میزان پیشرفت بیماری، و وضع بیمار فرق می  کند و از یک ماه تا یک سال درتغییر است. در موارد بحرانی و اورژانس نیز، حتماً باید به بیمارستان رفت و مستقیماً تحت نظر بود.البته با مشورت و تأیید پزشک معالج، بیمار می تواند در تحت نظر یک کارشناس بهداشت و سلامتی هم کمک‌های لازم را در خانه برای مدارا با بیماری و تکمیل مداوا بگیرد.
نحوه تشخيص آسم در بيماران
مشكلي كه در علايم بيماري آسم وجود دارد اين است كه اين علايم در بسياري از ساير بيماريهاي ريوي و يا قلبي هم وجود دارد. بنابراين، گرفتن شرح حال دقيق از بيماران و پرسيدن سؤالاتي درباره چگونگي علايم بيماري، چه مواقعي ايجاد ميشوند، چقدر طول مي كشند و شدت آنها چقدر مي باشد مي تواند كمك زيادي به پزشك در رسيدن به تشخيص صحيح بيماري آسم باشد.گرچه گوش كردن به صداهاي قفسه سينه با گوشي، قسمت مهمي از هر معاينه اي مي باشد، اما اغلب اين كار كمك زيادي به پزشك نمي كند. عدم وجود صداي خس خس سينه، هيچگاه تشخيص آسم را رد نمي كند! برعكس اين قضيه نيز صحيح مي باشد، يعني هر صداي خس خس سينه اي، تشخيص آسم را تاييد نمي كند.

دوري كردن از مواد حساسيت زا (آلرژن ها)
كنترل كردن مايتهاي گردوغبار خانه مي تواند در بعضي از بيماران بسيار با اهميت باشد، اما اين اقدام پر خرجي مي باشد. كشيدن روي تشكها و بالشها با پوششي از پلي تن بسيار مفيد مي باشد، اما كشتن مايتها با استفاده از اسپري هاي سوسك كش براي كنترل بيماري آسم موثر نمي باشد. از نظر تئوري، تمام فرشها و مبلماني كه از پارچه يا مخمل درست شده اند بايد از خانه جمع آوري شوند. عروسكهاي پشمي را بايد هر هفته يكبار و به مدت ۱۲ ساعت در فريزر قرار داد تا مايتها آن كشته شوند. از آنجايي كه اين اقدامات پيشگيري كننده، وقت گير و پرهزينه هستند، اكثر افراد ترجيح مي دهند كه بجاي انجام اين كارها، از اسپري هاي استنشاقي براي كنترل و درمان آسم خود استفاده نمايند.
عدم نگهداري از حيوانات در خانه نيز از آن اقدامات جنجالي و بحث برانگيز است كه عده بسياري از بيماران از انجام آن خودداري مي كنند. با اين حال نگهداري طولاني مدت از حيواناتي مثل سگ، گربه و خرگوش مي تواند باعث بدتر شدن حملات آسم گردد.
سيستم حرارت مركزي خانه ها
هيچ دليل مشخصي وجود ندارد كه بگوييم استفاده از نوع بخصوصي از سيستم حرارت مركزي براي بيماران مبتلا به آسم، خوب يا بد مي باشد. اين عقيده كه استفاده از سيستم گازي باعث خشكي بيش از حد هوا ميشود توسط عده اي از بيمارن عنوان شده است، اما احتمال كمي وجود دارد كه اين مسئله باعث مشكل عمده اي شود.
درجه حرارت اتاق خواب
يك پزشك مشهور قرن هفدهم ميلادي به نام دكتر سرجان فلاير (Sir John Floyer) كه خودش هم مبتلا به آسم بود، اعتقاد داشت كه وقتي آسم موجب ميشود كه بيمار در نيمه هاي شب از خواب بيدار شود بخاطر حرارت رختخواب مي باشد! همچنين گفته شده است كه خوابيدن در اتاق خوابي كه پنجره اش باز است و يا اينكه حداقل هواي تازه در آن جريان دارد، براي بيماران مبتلا به آسم مفيد مي باشد. در حقيقت هنوز هيچ پاسخ قاطعي به اين موارد يافت نشده است. بعضي از بيماران ترجيح مي دهند كه شبها، هواي تازه در اتاقشان جريان داشته باشد ولي بعضي از بيماران اظهار مي دارند كه اين كار باعث بيشتر شدن خس خس سينه آنها ميشود، بخصوص اگر شب مجبور شوند به دليل از خواب بيدار شوند. به هر حال اين بستگي به شما دارد كه هواي اتاق خوابتان را مناسب با وضعيت خودتان تنظيم نماييد.
عفونت هاي ويروسي
عفونتهاي ويروسي يك علت تقريباً غيرقابل پيشگيري كننده اي هستند كه باعث وخيم تر شدن حملات آسم مي گردند. با اين حال مي توان از افرادي كه دچار عفونت ويروسي هستند و يا اينكه سرماخوردگي دارند تا مدتي دوري نماييم، گرچه كودكان دبستاني را نمي توان بخاطر اينكه از ديگر همكلاسي هايشان سرماخوردگي را نگيرند از رفتن به دبستان بازداشت.
دود سيگار
دود سيگار براي افراد مبتلا به آسم بسيار بد ميباشد. متأسفانه حدود ۱۵ تا ۲۰ درصد بيماران مبتلا به آسم، سيگاري هستند و اين افراد احتمال زيادي دارد كه بعلت حملات شديد آسم، كارشان به بستري شدن در بيمارستان بكشد.اگر شما سيگاري هستيد، بايد به هر طريق ممكن، دست از اين كار برداريد، زيرا با اين كار ممكن است خودتان را به كشتن دهيد.كودكاني كه داراي والدين سيگاري هستند نسبت به كودكاني كه والدين غيرسيگاري دارند بيشتر دچار خس خس سينه و حملات آسم مي شوند.سيگار كشيدن مادر در هنگام حاملگي، باعث افزايش خطر به دنيا آمدن كودكان مبتلا به آسم مي گردد.
مدرسه و بازي كودكان
آسمي كه بعلت بازي و فعاليت ورزشي ايجاد ميشود در كودكان بسيار شايع بوده و مي تواند باعث بروز مشكلاتي شود. در صورتي كه معلم ورزش از مشكل آسم كودك خبر نداشته باشد، ممكن است اين مسئله را به حساب تنبلي كودك و از زير كار در رفتن او بگذارد.بهتر است كه هميشه يك ربع قبل از اينكه كودك بخواهد براي بازي بيرون برود از اسپري تسكين دهنده خود (مثل اسپري سالبوتامول) استفاده نمايد. اگر از اسپري در هنگام شروع به دويدن بخواهيم استفاده نماييم، علايم آسم ممكن است قبل از اينكه اسپري اثر خود را بگذارد، ايجاد شوند.
ورزش و ورزشكاران
بسياري از قهرمانان ورزشي دچار آسم بوده اند اما با اين حال توانسته اند در مقامهاي بالاي ورزشي قرار بگيرند. نكاتي كه در مورد بازي كودكان گفته شد را مي توان در مورد ورزش و ورزشكاران نيز بيان نمود (استفاده از اسپري قبل از انجام تمرينات ورزشي). همچنين در هنگام شروع تمرينات ورزشي، بهتر است چند دقيقه تمرينات گرم كردن را انجام دهيم.
آينده درمان آسم
در آينده وضعيت بيماران مبتلا به آسم چگونه خواهد بود؟ او اينكه، بدون هيچ شكي اين بيماري در جامعه بشري به مدت بسيار طولاني باقي خواهد ماند. اين بيماري امروزه بسيار شايع بوده و پيش بيني ميشود كه در آينده نيز به همين شدت، شايع باقي بماند. هنوز هم مرگ در اثر حملات آسم رخ مي دهد. همه اين مطالب به نظر خيلي بدبينانه مي آيند اما چند نقطه روشن نيز در تاريكي وجود دارد كه به طور بالقوه باعث ايجاد اميدهايي براي بيماران مبتلا به آسم ميشود.
براي كشف يك داروي جديد، نياز به مخارج سنگيني است كه اين دارو ابتدا بايد روي حيوانات و سپس روي انسانهاي داوطلب آزمايش شده و بعد از چند سال كه از بررسي روي آن گذشت و نتايج خوبي از آن بسدت آمد مي توان آن را توسط داروخانه ها در اختيار همه قرار داد. امروزه داروهاي زيادي براي درمان آسم تحت آزمايش قرار دارد كه بعد از اينكه نتايج مطلوب آن به اثبات رسيد و اجازه مصرف آن صادر شد، در دسترس همه قرار خواهد گرفت.
من در مورد آينده بيماران آسمي خوش بين هستم. بوجود آمدن داروهايي با عوارض جانبي كمتر و پيشرفت در روشهاي جلوگيري از آسم يا حملات آسم، باعث خواهد شد كه از ناراحتي شما و ساير مبتلايان به آسم كاسته شود.
پيشگيري از آسم
احتمالاً در آينده، بهتر بتوانيم ميزان مواجه شدن با آلرژن ها (مواد حساسيت زا) را كنترل نماييم و اين امر بخصوص در پنج سال اول زندگي (كودكان تا ۵ سالگي) بسيار اهميت دارد، زيرا در اين هنگام است كه حساس شدن به مايتهاي گردوغبار خانه اتفاق مي افتد. براي انجام چنين كنترلي، تلاشهاي زيادي بايد از طرف بيمار و والدينش صورت پذيرد. يكي از اقداماتي كه مي توان براي كنترل مواجه شدن با مواد حساسيت زا انجام داد، عدم سيگار كشيدن در محيط خانه مي باشد زيرا دود سيگار مي تواند به ميزان زيادي باعث بروز آسم در كودكان شود. همچنين زندگي نكردن در شهرهاي آلوده با هواي كثيف نيز يكي از اقداماتي است كه شديداً توصيه مي شود.
قرص هاي جديد براي درمان آسم
جالب است بدانيد كه داروهاي جديدي كه براي درمان آسم درست شده اند اكثراً بصورت قرص هستند مانند قرصهاي بلوكر لوكوترين (Leukotriene Blockers) كه قبلاً در مورد آن توضيح داديم. از آنجايي كه استفاده از اسپري ها براي عده اي از بيماران ناراحت كننده بوده و بخوبي نيز نمي توانند از آنها استفاده كنند، مصرف قرصها با استقبال بيشتري از طرف بيماران روبرو شده است.داروهاي جديد (چه بصورت قرص و چه بصورت اسپري) در حال حاضر تحت بررسي هستند و هنوز زود است كه مشخص نماييم كه آيا اين داروها براي همه افراد مبتلا به آسم مناسب هستند يا فقط براي بعضي از آنها خوب مي باشند. قطعاً آنها اين قدرت را دارند كه آسم را بهتر و راحت تر از داروهاي قديمي كنترل نمايند و نيز داراي عوارض جانبي كمتري هم باشند.
واكسن هاي ضد آسم
اين فكر كه بتوان بجاي اينكه افراد را در مقابل آلرژن ها (مواد حساسيت زا) حساسيت زدايي نمود، آنها را در مقابل آنتي بادي (پادتن) آلرژي، واكسينه (ايمن سازي) كرد، تحت بررسي و تحقيق ميباشد. اين موضوع بسيار جالب و قابل توجهي مي باشد اما آزمايشهاي بسياري بايد انجام شود تا معلوم گردد كه آيا چنين درماني براي افراد مبتلا به آسم، بي خطر، عملي و موثر خواهد بود يا خير.انجام واكسيناسيون بر عليه ويروسهايي كه بطور شايعي باعث بروز حملات آسم مي شوند (مخصوصاً ويروسهاي سرماخوردگي- رينوويروسها) ممكن است در آينده براي افراد مبتلا به آسم صورت پذيرد. با اين حال باز هم بايد يادآوري نمايم كه هنوز آزمايشها و تحقيقات زيادي بايد انجام شود تا اثربخشي چنين واكسن هايي براي كاهش حملات آسم به اثبات برسد.
ژن درماني
گرچه موفقيتهاي بزرگي در روشن شدن مسئله ژنتيك آسم صورت گرفته است (بخصوص در مورد آلرژي) با اينحال هنوز هم براي رسيدن به ژن درماني در درمان آسم، فاصله زيادي بايد پيموده شود.بطور بالقوه، ژن درماني مي تواند تقريباً بزرگترين اثر را بر روي آسم داشته باشد، اما براي رسيدن به آن، موانع بزرگي در سر راه است كه اين موانع، هم از نظر اخلاقي هستند و هم از نظر علمي.
آسم شكننده BrittlE
آسم شكننده نوع نادري از آسم مي باشد. بيماران مبتلا به آسم شكننده، دچار حملات شديد و ناگهاني آسم، حتي در مواقعي كه به نظر مي رسد آسم آنها بخوبي كنترل شده است مي گردند. بعضي از اين بيماران قبلاً دچار سابقه آسم بوده اند و اكنون دوباره حملات آسم آنها شروع شده است و پزشك نيز به سختي مي تواند آن را كنترل نمايد. چنين بيماراني را در بيمارستان بستري مي نمايند، زيرا خطر مرگ بر اثر آسم در اين افراد زياد مي باشد. به نظر مي رسد كه آلرژي يا حساسيت در اين بيماران بسيار شايع مي باشد و گاهي اوقات حملات آسم آنها به علت استنشاق يا خوردن چيزي كه به آن حساسيت دارند ايجاد مي شود.
انواع ديگر درمان هاي آسم
علاقه زيادي نسبت به ساير درمانهايي كه براي آسم وجود دارد (بغير از درمان هاي دارويي) در بين بيماران مبتلا به آسم وجود دارد. اين امر بيشتر به اين دليل است كه اين افراد نسبت به عوارض جانبي داروهايي كه استفاده مي كنند نگران هستند و از طرف ديگر، آنها عقيده دارند كه درمان با مواد طبيعي (مثل داروهاي گياهي) بسيار بهتر از مواد و داروهاي شيميايي است. با وجود اينكه تقريباً تمام درمانهاي دارويي كه براي آسم بكار مي رود، اثر بخشي آنها آزمايش شده و نتايج مطلوبي از آنها بدست آمده است، اما در موارد ساير درمانهاي طبيعي هنوز آزمايشات كافي بعمل نيامده است. به همين دليل پزشكان ترجيح مي دهند كه بجاي استفاده از درمانهاي طبيعي، از درمانهاي دارويي كه اثر آنها كاملاً مشخص شده است، استفاده نمايند. درمانهاي طبيعي مثل استفاده از طب سوني، طب گياهي، هوميوپاتي و هيپنوتيزم مي تواند به بعضي از بيماران كمك نمايد.
البته افرادي هم كه در امر درمانهاي طبيعي مشغول به كار هستند، داستانها و ماجراهايي در مورد اثربخشي درمانهايي كه از آنها استفاده مي كنند بيان مي دارند و معتقدند كه اين درمانها بسيار بهتر از درمان با داروهاي شيميايي است. امروزه بحث و مجادله بر سر اينكه كدام روش درماني بهتر است، به شدت در جريان است، گروهي معتقدند كه فقط داروهاي شيميايي موثر هستند و گروه ديگر اعتقاد دارند كه بهترين درمان، درمان طبيعي مي باشد و داروهاي شيميايي را بعنوان سم مي شناسند.
خود من معتقدم كه حقيقت در بين اين دو عقيده قرار دارد واز هر دوي آنها بايد استفاده شود، گرچه اعتقاد من بيشتر بر روي درمانهاي دارويي استاندارد قرار دارد. با اينحال بيمار بايد بعنوان يك كل در نظر گرفت و نه اينكه آن را فقط به عنوان يك مورد آسم نگه كنيم. به عقيده و اعتقاد بيمار بايد احترام بگذاريم و در مورد آن با او بحث نماييم. اغلب، بيمار به هر دو روش درماني اعتقاد دارد. هميشه بايد بخاطر داشته باشيد كه هدف ما، كنترل بيماري آسم و يا حداقل، كاهش علائم آن به حدي است كه مورد قبلو بيمار باشد.
درمانهاي دارويي استاندارد بايد اساس درمان ما را در طولاني مدت تشكيل دهد اما در بعضي از بيماراني كه مي خواهند ساير درمانها را هم امتحان كنند، بايد اين اجازه را به آنها داد، شايد به نتايج خوبي هم برسند. نكته مهمي كه بايد بخاطر داشته باشيد اين است كه نبايد درمان دارويي را به سادگي متوقف نمود و به ساير درمانها پرداخت، زيرا اين كار باعث بدتر شدن وضعيت در بسياري از بيماران مي شود.
استرس‌هاي محيطي و تشديد حملات آسم
يك متخصص دستگاه تنفسي گفت: استرس‌هاي محيطي و ناراحتي‌هاي عاطفي باعث تشديد حملات آسم مي‌شود.دكتر رضا كريمي در گفت‌و‌گو با ايسنا افزود: آسم يك بيماري مزمن همراه با حملات مكرر، خس خس و تنگي نفس است كه عوامل زيادي از جمله تنفس سريع، تيره‌شدن رنگ پوست و خستگي زياد، التهاب و اسپاسم ناشي از آن، عفونت‌هاي ريوي، دود سيگار، قرار گرفتن در كنار مواد شيميايي از عوامل ايجادكننده و تشديدكننده آن هستند.وي با اشاره به اينكه شيوع آسم در پسران بيش از دختران است، گفت: براي جلوگيري از حملات آسم بايد از عوامل ايجاد اين حملات پيشگيري كرده و در فصول آلرژي‌زا نيز در خانه ماند.
تکنیک تنفسی برای مقابله با آسم
در یک آزمایش با حضور ۸۵ شخص مبتلا به آسم خفیف، علایم بیماری در افرادی که در کنار دارو از دوش تنفس پپ ورث (Papworth) استفاده میکنند، بسیار تخفیف میابد. در این شیوه تنفس که در دهه ۱۹۶۰ ابداع شد، اصل مهم تمرکز بر دیافراگم در زمان تنفس و تنفس از بینی است که با آموزش فنون تمدد اعصاب و شل کردن عضلات همراه است. این تکنیک با توسعه و بالا رفتن کیفیت داروهای آسم به تدریج فراموش شد.در یک مقیاس ۱۰۰ امتیازی برای تعیین میزان شدت علایم بیماری، آن دسته از بیمارانی که در آزمایش مذکور شرکت کرده و تنها بر دارو متکی بودند، در پاسخ به سوالاتی که درباره تعداد دفعات سرفه، خس خس سینه و دفع خلط بودند، به میانگین ۳۳٫۵ رسیده و گروهی که به مدت ۱۲ ماه از تکنیک تنفسی پپ ورث و دارو استفاده کرده بودند، این عدد به ۲۴٫۹ رسید. عدد مذکور در یک بیمار غیر آسمی احتمالا در حدود ۱۱ تا ۱۲ خواهد بود.تفاوت حدود ۹ عدد میان گروهی که از تکنیک تنفسی استفاده کرده و گروه دیگر، از نظر بالینی بسیار پر اهمیت است.
فوت و فن نفس کشیدن
این تکنیک تنقس، با آموزش تمدد اعصاب و شل کردن عضلات و تعلیماتی برای گنجاندن این شیوه در زندگی روزمره – به کار بردن این روش در حالت نشسته، ایستاده، در حال راه رفتن و صحبت کردن- همراه است.دکتر مایک توماس (Mike Thomas)، محقق اصلی در این مطالعات در سازمان تحقیقاتی خیریه (Asthma UK)، از اجرای این تحقیق بسیار استقبال کرده است. به گفته او: " این تحقیق، با مطالعات انجام شده در استرالیا و انگلستان مطابقت دارد و نشان میدهد که تمرینهای تنفسی میتوانند در کاهش نیاز به آرام بخشهای دارویی موثر بوده و کیفیت زندگی مبتلایان به آسم را افزایش دهند."
" البته استفاده از داروهای تجویز شده برای بیماران مبتلا به آسم، در کنار هرگونه شیوه تنفسی مفید، ضروری است." در میان هر ۱۲ بزرگسال و هر ۸ کودک، یک نفر به بیماری آسم مبتلا است.
نحوه درمان آسم
هدف از درمان آسم آن است كه بتوانيد آسم را در كنترل درآوريد نه اينكه آسم، زندگي شما را در كنترل خود داشته باشد. در بيماراني كه فقط گاهي اوقات نياز به استفاده از اسپري دارند، كنترل آسم مشكل چنداني نمي باشد، اما در بيماراني كه دچار آسم شديد هستند، يك برنامه درماني خاص بايد اجراء گردد. گرچه قبلاً گفتيم كه آسم يك بيماري كاملاً شخصي است و آن چيزي كه براي يك بيمار مناسب است ممكن است براي بيمار ديگر، مناسب نباشد، با اين حال برنامه درماني كه اخيراً طراحي شده است، در تمم بيماراني آسمي بكار مي آيد. قبل از اينكه من اقدامات درماني آسم را توضيح دهم، اجازه بدهيد اهميت اقدامات پيشگيري كننده را به شما يادآوري نمايم.
خودداري از مصرف بعضي از داروهايي كه مي توانند موجب حملات آسم شوند و يا اينكه آن را بدتر نمايند (مثل داروي آسپيرين و داروهاي بتابلوكر) از اهميت زيادي برخوردار است. حتي اگر شما اين داروها را مدتي بدون هيچ مشكل مصرف مي كرديد، در صورتي كه تنگي نفس همراه باخس خس شما شروع شده، مصرف آنها را قطع نماييد.
اقدامات درماني
اقدامات درماني كه در اينجا گفته ميشود، اقداماتي است كه در بريتانيا از آنها پيروي مي گردد. در اين برنامه درماني از يك روش درجه بندي شده استفاده ميشود كه با استفاده از حداقل دارو، بتوان علايم آسم را كنترل نمود.
مايت هاي گردوغبار خانه و ساير عوامل
به غير از عوامل ارثي و ژنتيكي، عوامل بسياري مسئول بروز اوليه آسم در افراد مي باشند. براي مثال، آسمي كه در بزرگسالان براي اولين بار ايجاد مي گردد اغلب به دنبال ابتلا به سرماخوردگي يا يك عفونت ويروسي رخ مي دهد. همچنين مواجه شدن با عوامل تحريك كننده در محيط كار ممكن است از عوامل شروع كننده حملات آسم باشد.
با اين حال، مهمترين عامل ايجاد كننده حملات آسم (بويژه در كودكان) مواجه شدن با مايتهاي گرد و غبار خانه مي باشد. مايتها، جانوران كوچك و ذره بيني هستند كه از نوك يك سوزن هم كوچكتر مي باشند. اين جانوران كوچك در فرش ها، موكتها، لحاف و تشك و اسباب بازي هاي پشمي كودكان زندگي مي كنند. در هر تشك، حدود دو ميليون مايت وجود دارد!
همچنين بايد بدانيم كه فقط پروتئين موجود در مدفوع اين مايتها موجب بروز آلرژي و آسم مي گردند. وقتي كه يك فرد حساس، در طي يك مدت نسبتاً طولاني در مواجهه با مدفوع اين مايتها كه در هوا پخش هستند بشود، گلبولهاي سفيد اين فرد در مقابل اين جسم خارجي (مدفوع مايت) حساس مي گردد. وقتي پروتئين مدفوع مايتها از طريق استنشاق وارد ريه ميشود، در مخاط برونش ها واكنشي رخ داده و موجب التهاب در مجاري هوايي ميشود. اين التهاب باعث ميشود كه مخاط برونشها حساس شود به طوريكه هرگونه مواجهه بعدي با مايتها يا هر عامل تحريك كننده ديگري موجب تنگ و باريك شدن برونش ها شده و علايم آسم را ايجاد مي كند.
چيزهاي ديگري هم ممكن است به عنوان عوامل شروع كننده حملات آسم مطرح باشند. كشيدن سيگار توسط مادر در هنگام حاملگي و بودن در محلي كه ساير افراد به كشيدن سيگار مشغول هستند، براي كودكان بسيار خطرناك مي باشد.
التهاب مجاري هوايي
بنابراين آسم به علت التهاب ايجاد ميشود كه اين التهاب باعث حساس شدن بيشتر مجاري هوايي مي گردد. اين التهابي كه به وجود مي آيد پاسخي است كه بدن در مقابل حملاتي كه به آن انجام ميشود مي دهد و در بسياري از بيماريها مثل آرتريت (التهاب مفاصل)، كوليت (التهاب روده) و درماتيت (التهاب پوست) نيز ديده ميشود. مشكلاتي كه به دنبال وقوع آن، التهاب و عدم بهبود آن و در نتيجه مزمن شدن (طول كشيدن) آن براي بيماران رخ مي دهد، همان چيزي است كه در آسم ديده مي شود.
مجاري هوايي، به طور طبيعي از يك لايه محافظ نازك به نام مخاط يا اپي تليوم پوشانده شده است. اين لايه شامل انواع مختلفي از سلولها ميباشد كه داراي وظايف مختلفي هستند. بعضي از اين سلولها موادي به نام موكوس (mucus) را ترشح مي كنند. همچنين سلولهاي ديگري هم وجود دارند كه مژكهايي بر سطح آنها قرار دارد و وظيفه آن مژكها اين است كه مواد ترشحي موكوس را به حركت در آورده و به لوله هاي برونش مي رساند تا از تجمع بيش از حد آنها جلوگيري شود. اين مژكها توسط دود سيگار، تخريب شده و از بين مي روند و در نتيجه مواد ترشحي موكوس در افراد سيگاري به ميزان زيادي تجمع پيدا مي كند. به همين دليل است كه سيگاريها داراي سرفه هاي خلط داري هستند.
در زير مخاط، لايه ديگري وجود دارد به نام لايه زيرمخاطي، كه اين لايه بر روي صفحات مارپيچ عضلات قرار دارد. در هنگامي كه يك بيمار مبتلا به آسم، مواد تحريك كننده اي مثل گرده گياهان را استنشاق مي كند، اين عضلات منقبض مي شوند.
سه فرآيند مجزا وجود دارد كه منجر به تنگ شدن مجاري هوايي و بروز تنگي نفس همراه خس خس ميشوند. اول، لايه زيرمخاطي در مجاري هوايي متورم ميشود. دوم، سلولهايي كه در مخاط وجود دارند مقدار بيشتري موكوس ترشح مي كنند و سوم، عضلات منقبض مي گردند.
در نتيجه اين سه فرآيند، مجاري هوايي تنگ و باريك مي شوند و سبب مي گردد كه هوا به سختي بتواند وارد و خارج ريه ها شود.در اين حالت تنگي نفس همراه با خس خس ايجاد مي گردد. انواع مختلف درمانهايي كه براي آسم ايجاد شده است، هر يك به يكي از اين سه فرآيند حمله مي كند تا از تنگ شدن مجاري هوايي جلوگيري نمايد.
در بيماري آسم، علايم بيماري ممكن است بدون هيچگونه دليل واضحي رخ دهند و يا اينكه ممكن است در اثر مواجه شدن شخص با عوامل برانگيزاننده اي مثل گرده گياهان در تابستان ايجاد شود. به همين طريق هم، مجاري هوايي مي توانند از حالت تنگ شدن به حالت طبيعي برگردند بدون اينكه دارويي مصرف شود (به طور خودبخودي) و يا اينكه از يك داروي تسكين دهنده استفاده شود.
پنج اقدام درماني در آسم
اقدام ۱: استفاده گهگاهي از اسپري هاي گشادكننده برونش ها (برونكوديلاتور) مثل اسپري سالبوتامول. استفاده از اين دارو به تنهايي فقط در آسم هاي خفيف توصيه ميشوند.
اقدام۲: استفاده منظم از داروي ضدآلرژيك اسپري كرومولين سديم. اگر حملات آسم شما به صورت مكرر و منظم رخ مي دهند، استفاده از اين دارو بسيار مناسب ميباشد.
اقدام۳: استفاده از اسپري هاي كورتون دار مثل بكلومتازون در صورتي كه درمان با داروي ضدآلرژيك موثر واقع نشود مي تواند بسيار سودمند باشد. گاهي اوقات جمع شدن اين اسپري در پشت گلو منجر به ايجاد قارچي بنام كانديديازيس (برفك) ميشود. در اين حالت گلو درد ايجاد شده و گاهي اوقات صدا ضعيف ميشود. بهترين راه براي جلوگيري از اين وضعيت، مسواك زدن و غرغره كردن بعد از استفاده از اين اسپري ها ميباشد.
اقدام ۴: در صورتي كه با انجام ۳ اقدام فوق نتوان آسم را كنترل كرد بايد به مقدار استفاده از اسپري هاي كورتون دار اضافه كرد. استفاده زياد از اسپري هاي كورتون دار باعث ميشود كه مقدار قابل توجهي كورتون وارد خون شود و عوارض جانبي آن ظاهر گردد. بخاطر داشته باشيد كه به محض اينكه آسم شما تحت كنترل قرار گرفت از مقدار استفاده از اين اسپري هاي كورتون دار كم نماييد.
اقدام ۵: استفاده از قرصهاي كورتون مثل پردنيزولون. اين يك درمان اورژانس در حملات شديد آسم مي باشد. قرصهاي پردنيزولون در صورتي كه روزانه بيش از ۱۵ ميلي گرم براي مدت طولاني مصرف شوند باعث بروز عوارض جانبي مي گردند. اين عوارض شامل سوءهاضمه، نازك شدن و كبودي پوست، از بين رفتن عضلات و نازك شدن استخوانها مي باشند. با اين حال استفاده كوتاه مدت براي چندين هفته از اين قرصها احتمال كمي دارد كه ايجاد عوارض جانبي نمايد.
تفاوت هاي جغرافيايي افراد مبتلا به آسم
در بعضي از مناطق بريتانيا، تعداد افراد مبتلا به آسم بيشتر از بعضي مناطق ديگر آن است. گرچه اين تفاوت آنقدر نيست كه در بيماري برونشيت حاد ديده ميشود (اين بيماري در مناطق شمالي بريتانيا بسيار شايعتر از مناطق جنوبي است). با وجود اينكه تفاوت مبتلايان به آسم در مناطق مختلف بريتانيا چندان زياد نمي باشد، اما تفاوتهاي زيادي در تعداد افراد مبتلا به آسم در قسمتهاي مختلف جهان وجود دارد. بيماري آسم در اسكيموها و سياهپوستان آفريقايي كه در روستاها زندگي مي كنند اصلاً ديده نميشود و يا خيلي كمياب است اما در جزاير كارولين غربي، تقريباً نيمي از اهالي آن دچار آسم هستند.
پاييز ، فصلي مناسب براي معالجه آسم
انجمن پزشكان آلمان اعلام كرد بهترين زمان براي معالجه كودكان داراي تنگي نفس و آسم ، فصل پاييز است. به نوشته الجزيره، پزشكان توصيه مي كنند حساسيت هاي خارجي كودكان خود را از سن پنج سالگي كاهش دهيد. آن ها افزودند: براي جلوگيري از تنگي نفس خفيف و معالجه زودهنگام آن ، پاييز را انتخاب كنيد چرا كه در اين فصل گرده افشاني گياهان انجام نمي شود. محققان با بررسي ۳۵۰ كودك حساس به گرده هاي گياهان ، دريافتند آن ها وقتي تحت مراقبت ويژه قرار مي گيرند ، كمتر به آسم مبتلا مي شوند.