علایم “فشار خون بالا” و “فشار خون پایین” چیست؟/ اندازه طبیعی فشار خون/ فشار خون بالا را چگونه کنترل کنیم؟!

فشار خون بالا چیست؟
این بیماری زمانی رخ می دهد که نیروی پمپاژ خون در عروق، بسیار قوی باشد. فشار خون بالا در کوتاه مدت، علامت طبیعی استرس، فعالیت شدید یا بیماری است، اما در بلندمدت می تواند فشار بسیار زیادی به رگ های خونی و قلب وارد نماید و مهلک و کشنده باشد.
اغلب افرادی که فشار خون بالا دارند، تا زمانی که به مرحله خطرناک نرسند، علامت واضحی مشاهده نمی کنند، حتی شاید در این مرحله نیز متوجه نشوند
سن، نژاد، سوابق ژنتیکی، وزن، تغذیه و روش زندگی همگی می توانند در ایجاد این بیماری نقش داشته باشند، اما عمده ترین دلیل آن تصلب شرایین در اثر تغذیه پرچرب و پر نمک است.

اگر به طور مزمن، فشار سیستولی فردی بزرگسال بیشتر از ۱۴۰ میلی‌متر و فشار خون سیستولی بیشتر از ۹۰ میلی‌متر جیوه باشد به آن فشار خون بالا اطلاق می‌شود. پرفشاری خون به دو گروه طبقه‌بندی می‌شود؛ پرفشاری اولیه و پرفشاری ثانویه.

پرفشاری اولیه:

 این نوع فشار خون بالا در میان مردم بسیار شایع است و تقریبا ۹۰ درصد بیماران به این نوع فشار خون مبتلا هستند. افراد مبتلا معمولا در سنین بالا قرار دارند. تاکنون دلیل کاملا مشخصی برای ایجاد این بیماری شناخته نشده است؛ ولی محققان می‌گویند سابقه بیماری در خانواده، عوامل محیطی، سبک بد زندگی، افزایش وزن، خوردن غذاهای پرنمک طی سالیان دراز، مصرف سیگار و الکل احتمال ابتلا به پرفشاری خون را بالا می‌برد.

پرفشاری ثانویه:

این نوع بالارفتن فشار خون ربطی به سن و… ندارد؛ بلکه نشانه وجود بیماری دیگری در بدن است. نارسایی کلیه، کم‌کاری تیروئید، بیماری‌های غدد، بیماری‌های قلبی ـ ریوی، بعضی از داروها و… باعث پرفشاری ثانویه می‌شود.

سایر دلایل فشار خون بالا عبارتند از:
– سندرم وقفه تنفسی در خواب
– مشکلات کلیوی
– تومورهای غدد فوق کلیوی
– مشکلات تیروئید
– عیوب خاص در رگ های خونی که ژنتیکی است
– داروهای خاص مانند قرص های پیشگیری از بارداری، داروهای سرماخوردگی، داروهای ضداحتقان، مسکن هایی که بدون نسخه در دسترس هستند و برخی داروهای تجویزی.
– مواد مخدر مانند کوکائین و آمفتامین ها
– مصرف و اعتیاد به الکل

فشار خون بالا به مرور زمان می تواند منجر به بیماری های جدی شود، مانند:
– نارسایی مزمن قلبی
– سندرم متابولیک
– مشکلات چشمی
– آنوریسم
– حمله قلبی
– سکته مغزی
– اختلالات حافظه

علائم اولیه و هشداردهنده ی فشارخون بالا
اغلب اوقات افرادی که فشار خون بالا دارند، تا زمانی که به مرحله خطرناک و تهدیدکننده ای نرسند، علامت واضحی مشاهده نمی کنند، حتی شاید در این مرحله نیز متوجه نشوند.
متاسفانه شایع ترین علائم فشار خون بالا، به راحتی با سایر بیماری ها اشتباه گرفته می شوند، علائمی مانند:

– گیجی و اختلال تمرکز
– درد قفسه سینه
– ضربان نامنظم قلب
– مشکلات بینایی
– وزوز گوش
– خستگی و بی انرژی بودن

علائم واضح تر مانند سردرد، تنگی نفس، خونریزی بینی، عصبی بودن، تعریق، بیخوابی و گرگرفتگی صورت می تواند نشان دهنده فشارخون بحرانی باشد که گاهی نمایانگر مهلک بودن این میزان فشار خون است.

زنان باردار در معرض پرفشاری خون

پرفشاری خون را در زنان باردار نیز مشاهده می‌کنیم. فشار خون بالا در دوران بارداری پره‌اکلامپسی یا همان مسمومیت حاملگی نام دارد و معمولا از نیمه دوم بارداری به بعد شروع می‌شود. البته در بیماری پره‌اکلامپسی مادران باردار غیر از فشار خون بالا دفع پروتئین از ادرار هم دارند. پره‌اکلامپسی بیماری خطرناکی است و اگر درمان نشود باعث مرگ مادر و جنین خواهد شد. از علامت‌های شایع آن ادم (تجمع مایع در بافت و تورم اندام) در اندام‌ها، بخصوص اندام تحتانی، سردرد، تاری دید و در مواقع شدید تشنج و اختلال هوشیاری و نهایتا مرگ است.

فشار خون بالا را چگونه کنترل کنیم؟
معمولا برای درمان علائم فشار خون بالا، دارو تجویز می شود، اما اغلب چندان موثر نیست، زیرا این بیماری معمولا به دلیل روش زندگی نادرست رخ داده و تغذیه سالم و ورزش منظم می توانند به طور موثر از بالارفتن فشار خون پیشگیری و یا آن را درمان کنند.
باید به میزان لازم فیبر، منیزیم، کلسیم و پتاسیم، اسیدفولیک و اسیدهای چرب امگا ۳ مصرف نمایید تا این مشکل را برطرف کرده و سلامت قلب و عروق تان را افزایش دهید.
بیماران مبتلا به فشارخون بالا باید از قند، چربی های ترانس، غذاهای پرنمک، کافئین، استرس، بی تحرکی، الکل و سیگار اجتناب نمایند، چون همه اینها منجر به بالا رفتن فشار خون می شوند.

فشار خون پایین هم خوب نیست
فشار خون پایین شیوع کمتری دارد، اما لزوما بهتر نیست. فشار خون پایین به مرور زمان می تواند مغز را تحلیل ببرد. اکسیژن رسانی به اندام ها و بافت های بدن نیز کم می شود و در نتیجه مواد مغذی کافی به آنها نمی رسد. این بیماری معمولا به دلیل سالخوردگی، عدم فعالیت بدنی و بی تحرکی رخ می دهد.
از همه بدتر، پایین بودن فشارخون می تواند اغلب بدون علامت باشد. بسیاری از این بیماران حتی به فکر اندازه گیری فشارخون شان هم نمی افتند، در حالی که بدن شان به آرامی در حال تحلیل رفتن و از پادرآمدن است.

فشار خون پایین

بعضی از افراد که همیشه دچار کاهش فشار خون هستند کسل‌ بوده و هرازگاهی هم از حال می‌روند و باید آنها را به بیمارستان رساند تا با تزریق سرم و… بهبودی‌شان حاصل شود. برای فشار خون پایین در این افراد شاید دلیل خاصی نتوان پیدا کرد، اما فشار خون پایین یعنی وقتی فشار خون سیستولی کمتر از ۹۰ میلی‌متر جیوه باشد؛ ولی وقتی به کمتر از ۸۰ میلی‌متر جیوه می‌رسد حتما با عوارضی همراه می‌شود. افرادی که فشار خون پایین دارند معمولا خانم‌های جوان و بسیار لاغر هستند که بدنشان به این وضع عادت دارد، ولی ممکن است در اثر شرایطی خاص افت فشار بیشتر از قبل و علامت‌دار شود.

فشار خون پایین علامت‌دار است. علائم شامل بی‌حالی شدید توام با ضعف، سرگیجه، سیاهی‌رفتن چشم، و گاهی هم اختلال در سطح هوشیاری و در مرحله آخر عارضه‌ای به نام سنکوب است. البته کاهش فشار خون ممکن است ناشی از خونریزی خیلی زیاد باشد، مثل فردی که در اثر تصادف دچار خونریزی داخلی شده یا گلوله خورده یا دچار اختلال انعقادی است. خونریزی از این نوع بسیار خطرناک است و سریع باعث کاهش حجم خون، افت فشار خون و حتی مرگ می‌شود. بعضی از بیماری‌ها مانند اسهال و استفراغ نیز باعث کاهش آب بدن، کاهش حجم خون و کاهش فشار خون می‌شوند به همین دلیل همیشه توصیه می‌شود آب بدن بیمار به سرعت جایگزین شود و بیماران مبتلا به اسهال و استفراغ مصرف مایعات را بالا ببرند. البته بعضی از بیماری‌های قلبی ـ عروقی یا ریوی هم باعث افت فشار خون می‌شوند.

علائم شایع فشارخون پایین به طور خلاصه:
– سرگیجه یا احساس سرسبکی
– غش و ضعف (سنکوپ)
– عدم تمرکز
– تاری دید
– تهوع
– پوست رنگ پریده و سرد
– تنفس تند و سطحی
– احساس خستگی
– افسردگی
– تشنگی و عطش