شير دادن به دوقلوها يا چندقلوها (در مقايسه با كساني كه تنها بايد يك نوزاد را شير بدهند)، نياز به تلاش (و البته فداكاري) بيشتري دارد و مسووليت تغذيه بيش از يك كودك، مي توانند بسيار خسته كننده باشد. ممكن است شما نگران باشيد كه شايد بدن شما نتواند شير كافي براي تغذيه بيشتر از يك كودك را تامين كند. يا ممكن است از اين بترسيد كه شير دادن به دوقلوها ممكن است خيلي وقت گير باشد و شايد وقتي براي استراحت شما باقي نماند؛ كه البته نگراني بيموردي هم نيست و نوزادان شما ممكن است در هفته هاي اول پس از تولد، هر نيم ساعت يكبار گرسنه شوند. هنگامي كه غذا دادن به دوقلوها را آغاز كنيد، ممكن است احساس كنيد كه زندگي شما ديگر فقط از دو چيز تشكيل شده است: شيردهي و خستگي! وقتي دو يا چند نوزاد هميشه گرسنه در برابر شما هستند، مشكلات شايع مانند دردناك شدن پستانها يا تَرَك خوردن نوك آنها، تورم و سفت شدن سينه ها و كم بودن ميزان شير، همچنين نگراني در مورد اينكه آيا نوزادان شما سير مي شوند يا نه، ممكن است بسيار بيشتر از حد توان شما به نظر بيايند. با اين حال، اگر پيشاپيش براي نگهداري از آنها برنامه ريزي كنيد و پس از تولدشان از پزشك نوزادان، متخصص شيردهي، دوستان و افراد فاميل كمك بگيريد، مي توانيد با موفقيت به آنها شير بدهيد.
مشكلات شايع در شيردهي نوزادان دو يا چند قلو
دانستن پاسخ برخي سوالات مربوط به شير دادن به چندقلوها پيش از تولد آنها، مي توانند به شما كمك كند تا بر اضطراب خود غلبه كرده و پيشاپيش خود را براي اين مرحله آماده كنيد. از آنجا كه اكثر دوقلوها و چندقلوها زودتر از زمان مقرر به دنيا مي آيند، ممكن است مايل باشيد در مورد «شير دادن و نوزادان نارس» اطلاعاتي كسب كنيد. در اينجا به برخي نگرانيهاي عمومي اشاره مي كنيم.
آيا تغذيه نوزاد با شير مادر، بيشتر از شير دادن با شيشه زمان مي برد؟
شير دادن همزمان به كودكان با شيشه، به اندازه شير دادن به آنها با سينه وقت مي برد. با اين حال، در صورتي كه با شيشه به آنها شير بدهيد، بايد زماني را هم براي شستن و ضد عفوني كردن شيشه ها، همچنين آماده كردن و گرم كردن شير خشك، اختصاص دهيد. بر طبق محاسبات موسسه بين المللي معروف به نام La Leche League International كه در زمينه ترويج و حمايت از شيردهي مادران به نوزادان خود فعاليت مي كند، در صورتي كه مادر دوقلوها در سال اول پس از تولد با سينه به آنها شير بدهد، حدود ۳۰۰ ساعت در وقت خود و بيش از يك ميليون تومان در هزينه ها صرفه جويي مي كند.
آيا بايد از يك برنامه دقيق و منظم پيروي كنم، يا بهتر است برنامه انعطاف پذيري براي شيردهي داشته باشم؟
استفاده از يك برنامه انعطاف پذير، بهترين گزينه ممكن است؛ همچنين شير دادن به نوزادان به صورت همزمان، بهترين بهره وري را از وقت گران قيمت شما به همراه خواهد داشت. با اين حال، بچه ها هم ممكن است براي خودشان نظري داشته باشند: ممكن است يكي از آنها بخواهد كه هر سه ساعت يكبار شير بخورد، و ديگري بخواهد هر دو ساعت يكبار سينه شما را به دهان بگيرد. برخي از مادران بر اين باورند كه بهتر است به كودكي كه گرسنه تر است اجازه دهند زمانِِ نوبت بعدي شير خوردن را براي هر دو مشخص كند، به اين ترتيب بر طبق ميل او، زمان شير دادن بعدي را تعيين مي شود. برخي از مادران در طول روز هر وقت كه كودك گرسنه شد به او شير مي دهند و در طول شب از يك برنامه منظم و مشخص استفاده مي كنند.
چگونه مي توانم دو نوزاد را بطور همزمان براي شير دادن، بغل كنم؟
مي توانيد از چند حوله بزرگ يا بالشهاي مخصوص شيردهي براي كمك به قرار گرفتن و ثابت ماندن نوزادها در وضعيت مناسب، استفاده كنيد. شما مي توانيد بالشهاي مخصوص شيردهي را كه براي دوقلوها طراحي شده اند خريداري كنيد. ممكن است چنين بالش هايي را در فروشگاههاي ايراني پيدا نكنيد يا قيمت آنها با توجه به زمان محدودي كه مورد استفاده قرار مي گيرند، گران به نظر برسد. در اين صورت مي توانيد با توجه به نمونه هاي خارجي براي خودتان مشابه آنرا بدوزيد و يا از قرار دادن چند بالش و متكا در اطراف استفاده كنيد. اگر از چنين لوازمي استفاده مي كنيد بايد دقت كنيد كه محل شيردهي نوزاد سطح بزرگ و محكمي داشته باشد تا كمك كند هر دو كودك به صورت همزمان در وضعيت مناسب قرار بگيرند و در نتيجه دستهاي شما آزاد باشد كه بتوانيد بچه ها را جابجا كنيد يا اگر شير خوردن آنها تمام شده، پشت آنها را بماليد تا آروغ بزنند. با استفاده از يك بالش مناسب، مي توانيد وضعيت خود يا نوزادان را در حين شيردهي تغيير دهيد. به عنوان مثال، شما مي توانيد از حالت عادي نشسته كه نوزاد از زير سينه شما شير مي خورد به حالت درازكش به پهلو، تغيير وضعيت دهيد؛ يا اينكه مي توانيد از تركيبي از اين دو حالت استفاده كنيد. بهتر است در هر بار شير دادن، جاي دوقلوها را براي شير خوردن از سينه هاي چپ و راست عوض كنيد، خصوصا اگر يكي از دوقلوها بيشتر از ديگري شير مي خورد. اگر نمي توانيد دائما به خاطر بسپاريد كه آخرين بار كدام يك از دوقلوها از كدام پستان شير خورده است، جاي آنها را هر ۲۴ ساعت يكبار عوض كنيد. تغيير دائمي سينه ها موجب مي شود كه ميزان شير يكساني در هر دو سينه توليد شود و احتمال بسته شدن مجراي يكي از سينه ها را كاهش مي دهد. همچنين تغيير متناوب محل كودكان، موجب مي شود كه چشمهاي آنها به اندازه يكسان به سمت راست و چپ متمايل شده و تحريك شوند. اگر دوقلوهاي شما نارس هستند و يكي از آنها بايد مدت بيشتري را در بيمارستان بماند، شما مي توانيد او را دائما از يك سينه شير دهيد و شير سينه ديگر را بدوشيد تا هر دو پستان به توليد شير ادامه بدهند.
آيا بدن من شير كافي براي تغذيه مناسب بيشتر از يك كودك را توليد مي كند؟
قانون عرضه و تقاضا در مورد مادراني كه به دو يا چندقلوها شير مي دهند نيز صدق مي كند. اگر شما هنگامي كه نوزادان نياز دارند به آنها شير بدهيد، مي توانيد به بدن خود اعتماد كنيد كه شير كافي را توليد كند. در صورتي كه بدن شما شير كافي را تامين نكند، مي توانيد با افزايش دفعات شير دادن، اين مشكل را برطرف كنيد. اگر نوزادهاي شما نمي توانند تمام شير توليد شده در سينه هاي شما را بدوشند، ممكن است مجبور شويد كه شير اضافي را بدوشيد. مقادير زيادي آب را در دسترس خود نگه داريد. هنگام شير دادن، بدن شما ماده اكسي توسين را ترشح مي كند، كه ممكن است موجب تشنگي شديد شما بشود.
از كجا مي توانم بفهمم كه بچه هاي من غذاي كافي دريافت مي كنند؟
مشاورين شيردهي و پزشكان مي توانند با توجه به ميزان وزني كه نوزادها اضافه مي كنند، مشخص كنند كه آيا بچه ها شير كافي دريافت مي كنند يا نه. نوزادان معمولا در ابتدا بين ۵ تا ۹ درصد از وزن زمان تولد خود را از دست مي دهند، كه البته بعد از مدت كوتاهي و اغلب تا دو هفتگي، اين وزن از دست داده شده را مجددا به دست مي آورند. آنها بايد در پنجمين روز پس از تولد، تقريبا ۳۰ گرم در روز وزن اضافه كنند. در صورتي كه نگران هستيد، از كارشناس يا مسول مركز بهداشتي و درماني يا پزشك متخصص اطفالي كه بر وضعيت كودك شما نظارت مي كند بخواهيد تا وزن آنها را بررسي كنند.
روشهاي ديگري نيز وجود دارند كه مي توانيد تشخيص دهيد آيا نوزادان شما شير كافي دريافت مي كنند يا خير. از دست دادن آب بدن در نوزادان به ندرت رُخ مي دهد؛ اما اطلاع از نشانه هاي سلامت كودك ضروري است تا در صورتي كه مشكلي براي كودك پيش آمد بتوانيد به سرعت به متخصص كودكان اطلاع دهيد.
مواردي كه نشان مي دهد همه چيز به خوبي پيش مي رود:
• نوزادان شما در دو تا سه هفته اول، حداقل هر دو تا سه ساعت يكبار، يا حداقل هشت بار در روز، شير مي خورند.
• شكم آنها حداقل سه بار در روز كار مي كن، و رنگ مدفوع آنها حدودا در روز پنجم پس از تولد روشن تر شده و به رنگ زرد خردلي در مي آيد.
• از روز پنجم بعد از تولد تا حداقل سه ماهگي، روزانه ۳۰ تا ۵۰ گرم وزن اضافه مي كنند.
• آنها هفت تا هشت كهنه بچه يا پنج تا شش پوشك يكبار مصرف را در روز خيس مي كنند. ميزان جذب پوشك هاي يك بار مصرف بيشتر است، در نتيجه تشخيص اينكه چه وقت خيس مي شوند، سخت است. در صورتي كه مطمئن نيستيد، پوشك او را دربياوريد و وزن آن را با وزن يك پوشك خشك مقايسه كنيد. پوشك خيس بايد اندكي سنگين تر باشد. (البته بايد دقت كنيد كه خيس كردن پوشك به تنهايي براي تعيين اينكه آيا كودك به ميزان كافي شير مصرف مي كند يا خير، كافي نيست. كودكي كه آب بدن خود را از دست مي دهد نيز ممكن است پوشك خود را خيس كند. بنابراين دفع مدفوع مناسب از نظر دفعات و حجم و همچنين از همه مهمتر ميزان وزن گيري كودك، بهترين راهها براي ارزيابي وضعيت كودك هستند) .
• در صورتي كه اتاق خلوت باشد، مي توانيد صداي بلعيدن كودك خود را در زمان شير خوردن بشنويد.
• احساس مي كنيد كه سينه هاي شما پس از شير دادن به كودك، سبك تر و نرم تر هستند.
شايد بهتر باشد كه در اوائل دوران شيردهي، جدولي طراحي كنيد و زمانهاي شيردهي، اينكه آخرين دفعه كدام نوزاد از كدام سينه شير خورده است، و همچنين تعداد پوشكهاي خيس هر كدام از نوزادها را در آن يادداشت كنيد.
آيا نوك پستانهاي من در اثر شير دادن به دو يا چند كودك، زخم يا دردناك خواهند شد؟
شير دادن با سينه به چندقلوها، احتمال دردناك شدن سينه هاي شما را افزايش نمي دهد. آنچه موجب دردناك شدن نوك سينه ها مي شود، اشتباه قرار دادن نوك پستان در دهان كودك يا قرار گرفتن در وضعيت نامناسب است، نه تعداد كودكاني كه شما به آنها شير مي دهيد.
اگر سينه هاي شما زخمي يا دردناك شدند، از مخلوطي از شير خودتان به همراه يك ماده چرب مناسب و تصفيه شده (مانند وازلين، لانولين يا دكسپانتنول) براي درمان آنها استفاده كنيد. پس از شير دادن به نوزادها، چند قطره از شير خود را از سينه بيرون بكشيد و بگذاريد به مدت ۵ تا ۱۰ دقيقه روي نوك پستان بماند تا خشك شود. شير به خوب شدن تَرَكها و كشتن باكتريها، كمك مي كند. سپس از لانولين استفاده كنيد (لازم نيست آن را بشوييد)، تا نوك سينه ها را نرم و انعطاف پذير نگه دارد. مي توانيد لانولين تصفيه شده را از داروخانه بخريد.
اگر به يكي از نوزادها علاقه و دلبستگي بيشتري پيدا كنم، چه كار بايد بكنم؟
اين اتفاق طبيعي بوده و ممكن است رخ دهد؛ خصوصا اگر يكي از نوزادها مدت طولاني تري را در بيمارستان سپري كند. در اين حالت، شما زمان بيشتري براي آشنا شدن و ايجاد دلبستگي با كودكي كه زودتر به خانه آمده است داشته ايد و رابطه مستحكم تري با او پيدا كرده ايد. يا اگر يكي از نوزادهاي شما بيمار بوده است، ممكن است متوجه شويد كه توجه بيشتري به او مي كنيد. نكته مهم آن است كه بايد از احساسات خود آگاه باشيد و سعي كنيد عشق و توجه يكساني را به نوزادان خود ابراز نماييد. خوشبختانه، شير دادن با سينه به نوزادها، شما را در تماس نزديك با هر دوي آنها قرار مي دهد و مي تواند فرآيند ايجاد دلبستگي بين شما و هر دو نوزاد را تسريع كند.
آيا لازم است كه گاهي اوقات به خودم استراحت دهم؟
لازم نيست كه شما دائما مشغول كار باشيد. در واقع، علاوه بر اينكه اين كار لازم نيست، براي شما لازم است كه از اين كار اجتناب نماييد. هنگامي كه بچه ها خوابيده اند، اگر مي توانيد شما هم بخوابيد. هرگاه احساس خستگي مفرط مي كنيد، كساني را كه قرار است به شما كمك كنند (اول از همه همسرتان را)، خبر كنيد. بگذاريد زماني كه شما مي خواهيد استراحت كنيد، او مسووليت را بر دوش بگيرد، حتي اگر اين مدت تنها ۱۵ تا ۲۰ دقيقه باشد. سعي كنيد با پياده روي، گرفتن يك دوش گرم يا خواندن مجله در يك اتاق ديگر از محدوده اي كه صداي نوزادها را مي شنويد دور شويد. هنگامي كه برنامه منظم شير دادن به آنها كاملا جا افتاد، مي توانيد يك شب را به همراه همسر يا يكي از دوستان خود در خارج از خانه خوش بگذرانيد. (مي توانيد ياد بگيريد كه چگونه شير خود را دوشيده و به نوزادها ياد بدهيد كه آن را از شيشه بخورند، تا بتوانيد مدتي بيشتر از يك يا دو ساعت را خارج از خانه بگذرانيد). به خاطر داشته باشيد كه شما قبل از اينكه مادر بشويد نيز يك زندگي داشته ايد. اكنون زمان آن فرا رسيده است كه آن زندگي را كه رها كرده ايد، ادامه دهيد.
براي كمك، به كجا مي توانيد مراجعه كنيد؟
افرادي را كه مي توانند به شما كمك كنند، قبل از تولد نوزادها مشخص كنيد. پس از تولد بچه ها، به اندازه كافي دردسر خواهيد داشت كه ديگر وقتي براي دنبال كمك گشتن براي شما باقي نمي ماند.
پزشكي را بيابيد كه شما را به شير دادن با سينه تشويق كرده و از ايده هاي شما در مورد مراقبت از كودك، پشتيباني كند.
مادران دو يا چندقلو را در ميان دوستان يا فاميل بيابيد تا بتوانيد از تجربيات آنها نيز استفاده كنيد. بعلاوه مي توانيد در بخش تبادل نظر ني ني سايت به يكي از گروههاي مربوط به "مادران دوقلوها" بپيونديد يا در قسمت شير دهي از تجربيات مادراني در شرايط مشابه با خودتان استفاده كنيد.
با يكي از متخصصين شيردهي در انجمن ترويج تغذيه با شير مادر تماس بگيريد تا در حل مشكلات شيردهي به شما و نوزادانتان كمك كنند. اگر بايد براي مدتي در بيمارستان از نوزادان شما مراقبت شود و شما نمي توانيد شير دادن را بلافاصله پس از زايمان آغاز كنيد، دوشيدن شير خود را از روز اول شروع كنيد. مي توانيد اين شير را در محفظه هاي استريل در يخچال يا فريزر نگهداري كنيد تا بعدا مورد استفاده قرار دهيد.
با اعضاي خانواده، دوستان و همسايگان صحبت كنيد تا ببينيد كه آيا آنها مي توانند پس از زايمان در پختن غذا، تميز كردن خانه يا انجام خريدها، به شما كمك كنند يا خير. با دوستان و اعضاي خانواده كه شير دادن با سينه به دو يا چندقلوها را تشويق مي كنند، ديدار كنيد. سعي كنيد از ديدار با كساني كه ممكن است شما را از اين كار منصرف كنند، خودداري كنيد.
مهمتر از همه اين كه سعي نكنيد يك مادر نمونه باشيد كه همه كارها را به تنهايي انجام مي دهد. با داشتن دوقلو يا چندقلوها، شما بيشتر از كساني كه تنها يك نوزاد دارند، به كمك ديگران نياز داشته و در واقع استحقاق آن را نيز داريد.
