این بیماری توسط یک باکتری به نام “بوردتلا پرتوسیس” (Bordetella pertussis) ایجاد می شود. علائم بیماری شامل سه مرحله زکام، مرحله حمله‌ای و مرحله نقاهت یا شفایابی است. در مرحله زکام علائم غیر اختصاصی شبیه به سرماخوردگی است. بعد از یک تا دو هفته سرفه‌هایی شدید ایجاد می شود. حملات سرفه‌ها می تواند شدید باشد و همراه با کبودی و استفراغ باشند. تظاهرات سیاه‌سرفه در شیرخواران کوچک‌تر از شش ماه ممکن است بصورت سرفه‌های شدید، اشکال در غذا خوردن، قطع تنفس و یا کندی ضربان قلب بدون حملات سرفه باشد.
کودکان مبتلا به سیاه سرفه در انتهای سرفه های خود دچار تنفس تند به همراه ایجاد صدایی فریادمانند می شوند سیاه‌سرفه می تواند منجر به ذات‌الریه، کاهش آب بدن، کاهش وزن، اختلال خواب، تشنج و ندرتا بیماری مغزی و مرگ گردد. بیمار ممکن است نیاز به بستری شدن در بیمارستان پیدا کند.
واکسیناسیون کودکان با واکسن سه گانه (دیفتری، کزاز و سیاه‌سرفه) راه اصلی پیشگیری از این بیماری است و به طور قابل ملاحظه‌ای از شیوع بیماری کاسته است.
میزان اثربخشی این واکسن بعد از ۴ تا ۱۲ سال کاهش پیدا می کند. به همین دلیل بیماری سیاه سرفه در سنین نوجوانی و بزرگسالی نیز دیده می شود.
درمان سیاه سرفه توسط آنتی بیوتیک‌ها صورت می گیرد که باید توسط پزشک تجویز شود و دوره معمول درمان چهارده روز می باشد.
دارو دادن به کودک
دکتر آناهیتا سنایی، فوق تخصص عفونی کودکان و استاد دانشگاه علوم پزشکی شیراز بر ضرورت تشخیص و درمان به موقع بیماری سیاه‌سرفه تاکید کرد و گفت: «سیاه سرفه یکی از خطرناک ترین بیماری های کودکان بخصوص در سنین زیر یک سال است. باکتری مولد سیاه سرفه سبب انسداد مجاری هوایی توسط ترشحات مخاطی می شود. سیاه سرفه شدیدا مسری بوده و خود را به شکل التهاب مجاری هوایی نشان می دهد. این بیماری با علائم سرماخوردگی شروع می شود. آبریزش بینی، قرمزی و آبریزش چشم، تب خفیف و سرفه خشک از جمله علائم سیاه سرفه است.
پس از یک تا دو هفته سرفه های خشک تبدیل به سرفه های خلط دار می شود. در طول سرفه های پشت سر هم که بیمار دچار آن می گردد، وی دچار قرمزی و حتی سیاه شدن می شود. کودکان در انتهای سرفه های خود دچار تنفس تند به همراه ایجاد صدایی فریادمانند می شوند. در بدو امر به نظر می رسید با توجه به واکسیناسیون گسترده سیاه سرفه در ایران، موارد ابتلا به آن در ایران کم شده باشد، ولی بر اساس مطالعاتی که انجام شده است مشخص شده که موارد بیماری سیاه سرفه در کشور ما بیش از حدی است که قبلا پیش بینی می شد که احتمالا به دلیل کاهش اثر طبیعی واکسن پس از چندین سال است.
در این زمینه بکارگیری واکسن های “آ. سلولار” می تواند این افت طبیعی ایمنی را در سنین بالای شش سالگی جبران کند. در مواردی که سرفه بیش از دو تا سه هفته طول می کشد و به صورت حمله ای است، خصوصا اگر در کودکان همراه با سیاه شدن چهره و استفراغ باشد، باید به فکر درمان بیماری سیاه سرفه بود و جهت تشخیص و درمان مناسب به پزشک مراجعه کرد. اگر تشخیص بموقع باشد و درمان زود شروع شود، می توان به مقدار قابل توجهی از علائم بیماری کاست.
