سوالات رایج درباره بارداری دو قلویی/ احتمال زايمان زودرس چقدر است؟/ حاملگیهای چند قلویی و پرخطر

آيا بارداري چند قلويي، در مقايسه با داشتن تنها يك كودك در شكم ، خطر بيشتري به همراه دارد؟
هر چند خانمهايي كه چند قلو آبستن هستند، در اكثر موارد كودكاني سالم به دنيا مي آورند، اما چند قلو حامله بودن (دو يا بيشتر)، "پر خطر" تلقي مي شود. هر چه تعداد جنين ها بيشتر باشند، احتمال بروز عوارض نيز در شما بيشتر خواهد بود. بزرگترين خطر نيز زايمان پيش از موعد و به دنيا آمدن كودكان زودرس است، كه خطر بروز مشكلات جسمي را در آنها افزايش مي دهد.
احتمال زايمان زودرس چقدر است؟
نزديك به ۶۰% از كساني كه دوقلو حامله هستند و ۹۰% از كساني كه سه قلو حامله هستند، زايمان زودرس (قبل از ۳۷ هفتگي) دارند. حاملگيهاي دوقلو به طور متوسط حدود ۳۵ هفته طول مي كشند. حاملگيهاي سه قلو نيز به طور متوسط حدود ۳۳ هفته و حاملگيهاي چهار قلو نيز حدود ۲۹ هفته طول مي كشند.
زايمان پيش از موعد چه خطراتي دارد؟
نوزاداني كه زودرس به دنيا مي آيند، ممكن است براي زندگي در دنياي خارج از رحم هنوز كاملا آماده نباشند. ريه، مغز و ديگر اندامهاي آنها ممكن است به طور كامل رشد نكرده باشد، سيستم ايمني آنها نيز ممكن است براي مبارزه با عفونتها آماده نباشد و اين كودكان ممكن است براي مكيدن يا بلعيدن نيز آمادگي لازم را نداشته باشند.
هر چه كودك زودتر به دنيا آمده باشد، با خطرات بيشتري مواجه است. نوزادان زودرسي كه بين هفته هاي ۳۴ تا ۳۷ به دنيا مي آيند، معمولا وضعيت مناسبي داشته و با مشكلي مواجه نمي شوند. كودكاني كه قبل از هفته بيست و هشتم به دنيا بيايند، ممكن است نهايتا زنده بمانند، اما به مراقبتهاي ويژه پزشكي و البته كمي هم شانس نياز دارند.
اگر زايمان شما قبل از ۳۴ هفتگي آغاز شود، پزشك متخصص و تيم پزشكي ممكن است بتواند زايمان را چند روز به تاخير بيندازد. پزشك معالج شما در اين زمان از كورتيكواستروييد استفاده خواهد كرد؛ اين داروها به ريه ها و ساير اندامهاي جنين كمك مي كنند تا سريعتر رشد كرده و در نتيجه احتمال زنده ماندن او را افزايش دهند.
عوارض احتمالي ديگر ناشي از بارداري چند قلويي چه مواردي مي تواند باشد؟
صرف نظر از زايمان زودرس، مشكلات مختلف ديگري نيز ممكن است وجود داشته باشند:
• تولد نوزادان كم وزن: دوقلوها و سه قلوها معمولا پيش از تولد به وزن مناسب نمي رسند. در حالي كه يك كودك سالم بطور متوسط در زمان تولد در حدود ۳ تا ۳٫۵ كيلو وزن دارد، دوقلوها به طور متوسط هر كدام ۲٫۵ كيلو وزن دارند. سه قلوها نيز هر كدام حدود ۱٫۸ تا ۲ كيلو، و چهارقلوها نيز هر كدام ۱٫۳ تا ۱٫۵ كيلو وزن دارند. نوزاداني كه وزن آنها هنگام تولد كمتر از ۲٫۵ كيلو باشد، كم وزن تلقي مي شوند.
نوزاداني كه در زمان تولد با كم وزني مواجه باشند، حتي اگر با زايمان زودرس نيز به دنيا نيامده باشند، ممكن است به مشكلات مختلف دچار شوند. اين كودكان معمولا نمي توانند خودشان به صورت طبيعي تنفس كنند. آنها ممكن است آمادگي كامل براي مبارزه با بيماريها و عفونتها، كنترل دماي بدن و يا افزايش وزن متناسب نداشته باشند. به همين دلايل، تقريبا همه اين كودكان بايد پيش از رفتن به خانه، مدتي را در مركز مراقبتهاي ويژه نوزادان بگذرانند.
• پره اكلامپسي: عارضه اي است كه علائم آن فشار خون بالا و وجود پروتئين در ادرار مي باشد. اين عارضه تقريبا در ۱۰ تا ۱۵ درصد از خانمهايي كه دوقلو حامله هستند رخ مي دهد، يعني شيوع اين عارضه در اين دسته، تقريبا دو برابر خانمهايي است كه تنها يك جنين در شكم دارند. همچنين بروز اين حالت در خانمهايي كه چندقلو حامله هستند، زودتر رخ مي دهد. بعلاوه هنگامي كه اين حالت در خانمهايي كه چندقلو حامله هستند بروز مي كند، به احتمال زياد شديدتر بوده، مي تواند بر اندامهاي مختلف اثر بگذارد و مشكلات جدي يا حتي خطرناك و كشنده اي نيز ايجاد كند.
• ديابت حاملگي: بروز اين عارضه در خانمهايي كه بيش از يك جنين در شكم دارند، شايعتر به نظر مي رسد. در صورتي كه شما به ديابت حاملگي مبتلا شويد، پزشك به دقت شما را تحت نظر مي گيرد. شما به احتمال زياد خواهيد توانست با استفاده از رژيم غذايي مناسب و يك برنامه ورزشي (و نيز استفاده از انسولين در صورت لزوم)، سطح قند خون خود را كنترل كنيد. در صورتي كه ديابت به خوبي كنترل نشود، مي تواند پيامدهاي جدي براي شما و فرزندانتان داشته باشد.
• جداشدگي جفت: در اين عارضه، جفت پيش از زايمان از ديواره رحم جدا مي شود؛ كه احتمال بروز اين مشكل نيز در خانمهايي كه بيش از يك فرزند در شكم دارند، بيشتر است. اين عارضه ممكن است در هر مقطعي در نيمه دوم حاملگي رخ دهد و ممكن است موجب بروز مشكلات رشدي، زايمان زودرس، يا حتي مرده زايي شود.
در بارداريهاي چندقلويي، بروز اين عارضه پس از زايمان طبيعي نوزاد اول، بسيار شايع است. اگر اين اتفاق بيفتد، ممكن است لازم باشد كه نوزاد يا نوزادان بعدي بلافاصله با جراحي سزارين به دنيا بيايند.
• سندرم انتقال خون بين جنين ها: اين عارضه نيز يك مورد نادر ولي بسيار جدي است كه در دوقلوهاي همسان رخ مي دهد، هنگامي كه خون از طريق جفت مشترك از يك كودك به كودك ديگر انتقال پيدا مي كند.
تقريبا ۱۵% از دوقلوها به اين سندرم دچار مي شوند. معمول درمان اين عارضه با تخليه مايع آمنيوتيك از كيسه آب كودكي كه خون اضافي را دريافت كرده است، انجام مي شود. در حدود ۶۰% از موارد، اين درمان موثر بوده و موجب نجات جان كودك مي شود (كه اين ميزان، ۲ تا ۳ برابر بيشتر از حالتي است كه از اين درمان استفاده نشود).
آيا من بايد استراحت مطلق داشته باشم؟
پزشك ممكن است استراحت مطلق را براي شما تجويز كند، خصوصا اگر عوارضي همچون زايمان زودرس در شما بروز كند. دليل محكمي وجود ندارد كه استراحت مطلق بتواند از زايمان زودرس در خانمهايي كه چندقلو حامله هستند جلوگيري كند، اما شواهدي وجود دارد كه نشان مي دهد اين كار مي تواند وزن زمان تولد نوزادان را بهبود بخشد. در صورتي كه اين كار توسط پزشك به شما توصيه شد، مي توانيد از او بخواهيد كه درباره مزايا و معايب آن با شما صحبت كند.
همچنين، كارهايي را كه مي توانيد انجام دهيد و كارهايي را كه نبايد انجام دهيد و همچنين مدت زمان مربوط به اين كارها را بپرسيد. استراحت مطلق مي تواند معاني مختلفي داشته باشد: از كاهش ميزان فعاليت تا استراحت دائمي در تختخواب و خارج نشدن از آن به هيچوجه! حتي اگر دوران حاملگيِ شما با آرامش در حال طي شدن است، اكثر پزشكان و ماماها توصيه مي كنند كه از اوايل سه ماهه سوم حاملگي، فعاليت بدني خود را كاهش داده و به خودتان سخت نگيريد.
فهرستي از سوالات را در زمينه استراحت مطلق آماده كنيد تا در هنگام مراجعه به پزشك، دقيقا بدانيد كه چه چيزي مي خواهيد بپرسيد.
احتمال اينكه من يك يا چند تا از بچه ها را از دست بدهم چقدر است؟
در يك بارداري دوقلو، ممكن است يكي از نوزادها در اوائل حاملگي سقط شود در حالي كه مشكل خاصي براي نوزاد دوم پيش نيايد. اين اتفاق برايِ حدود ۲۰% از همه دوقلوها مي افتد. اگر سه قلو حامله باشيد، به احتمال ۴۰% يك يا تعداد بيشتري از نوزادان را در نيمه اول حاملگي از دست خواهيد داد.
در دوراني كه سونوگرافي وجود نداشت، اين سقط جنينها در اكثر موارد به نظر نمي رسيدند. تنها نشانه اين موارد هم خونريزي مهبلي بود و جنين يا جنين هاي باقيمانده نيز معمول به صورت طبيعي رشد مي كردند.
مرده زايي (از دست دادن يك بچه پس از بيست هفتگي) در خانمهايي كه چندقلو حامله هستند، اندكي شايعتر است؛ اما به هر حال، اين عارضه نادر است. مرده زايي تنها در ۱ تا ۲ درصد از دوقلوها و سه قلوها مشاهده مي شود، كه اين مقدار در خانمهايي كه تنها يك كودك در شكم دارند در حدود ۰٫۵ درصد است.
برخي از كودكان در انتهاي دوران بارداري مي ميرند و زايمان آنها همراه با كودكي كه زنده مانده است، انجام مي شود. در مواردي نادر، هنگامي كه يكي از دوقلوها مرده است، جنين مرده مي تواند چندين هفته پيش از كودك زنده از رحم خارج شود.
اگر دوقلوهاي همسان در شكم داشته باشيد كه از يك جفت به صورت مشترك استفاده مي كنند، از دست دادن يكي از آنها پس از هفته بيستم مي تواند براي كودك ديگر نيز بسيار خطرناك باشد. در صورتي كه كودكاني كه در شكم داريد از جفت مشترك استفاده نمي كنند، كودك باقيمانده به احتمال زياد به صورت طبيعي رشد خواهد كرد.
در هر حالت، پزشك شما به احتمال زياد نظارت دائمي بر وضعيت سلامت شما و جنين ها خواهد داشت. اگر كودك باقيمانده با مشكل جدي مواجه نباشد، معمولا دليلي براي القاي زايمان بطور پيش از موعد وجود ندارد.
من براي كاهش احتمال بروز مشكلات مختلف، چه كار مي توانم بكنم؟
هر چند بسياري از عوارض مربوط به حاملگي دوقلوها ربط چنداني به رفتار و سبك زندگي شما ندارند، اما اگر دوقلو حامله بودن شما در همان اوائل مشخص و تائيد شود، پزشك يا ماماي شما زمان بيشتري براي شناسايي و درمان عوارضي كه ممكن است رخ دهند در اختيار خواهد داشت.
سعي كنيد اطلاعات بيشتري در مورد شايعترين عوارض و خطرات مربوط به حاملگي دوقلوها به دست آوريد، اما لازم نيست دائما به مشكلاتي كه فقط "ممكن است" رخ دهند فكر كنيد. نشانه هاي زايمان زودرس را بشناسيد. اطمينان حاصل كنيد كه مواد غذايي و همينطور مايعات و آب كافي مصرف مي كنيد. نهايتا، در همه نوبتهاي معاينات و مراقبتهاي دوران حاملگي به ديدار پزشك برويد و اطمينان حاصل كنيد كه دستورات و راهنماييهاي پزشك خود را به دقت رعايت مي كنيد.