دلايل مورد قبول براي اجراي يك سزارين
۱. عدم تطابق سرجنين بالگن مادر:
اغلب اينگونه موارد درموقع دردهاي زايماني مشخص مي شوند.به اين ترتيب كه با وجود انقباضات زايماني،پيشرفت زايمان خوب نيست ويا اين كه در معاينه داخلي متوجه اين عدم تطابق مي شوند.البته موارد تنگي ويا اختلاف اندازه بسيار فاحش،قبل از دردها ودر يك معاينه دقيق داخلي كه توسط مامايا پزشكتان در ماه آخر صورت مي گيرد مشخص مي شود.
۲. زجرجنين:
زجر جنين به معناي تغييرات بارزدر تعداد ضربان قلب جنين است كه نشان دهنده اين موضوع مي باشد كه ميزان اكسيژن خون او كافي نيست و مواد زايد خونش بيش از اندازه است . در اين صورت معمولاً عمل سزارين بطور اورژانس انجام مي شود .
۳. طرز قرار گرفتن غير عادي جنين :
وضعيت طبيعي قرار گرفتن جنين به صورت سر به پايين وداخل لگن مادر است. اگر مثلاً جنين به صورت عرضي قرار گيرد امكان زايمان طبيعي وجود ندارد. در صورتي كه پاهاي جنين داخل لگن مادر باشد (سراو بالا باشد) در برخي موارد امكان زايمان طبيعي وجود دارد ولي اغلب مواقع سزارين راه انتخابي است.
۴. مشكلات مربوط به جفت و بند ناف:
اگر جدا شدن زودرس جفت صورت گيرد و يا جفت بجاي اين كه در قسمت فوقاني رحم واقع شود، بر روي دهانه رحم قرار گيرد (جفت سرراهي)، بهترين روش زايمان همان سزارين مي باشد. ممكن است در حين يك دوره دردهاي طبيعي، ناگهان بند ناف جنين به داخل مجراي زايماني و جلوي سر جنين ليز بخورد. در چنين حالتي بند ناف بين سر جنين و لگن مادر تحت فشار قرار مي گيرد و جريان خون و اكسيژن به جنين قطع مي گردد. اين مورد نيزاز موارد سزارين اورژانس مي باشد.
۵. سزارين قبلي :
قبلاً اعتقاد براين بود كه اگر يك بار سزارين شد، بايد هميشه سزارين شود. البته در برخي بيماران اين قانون هنوز هم حاكم است ولي امروزه اعتقاد بر اينست كه اگر علت سزارين قبلي در اين حاملگي وجود ندارد (مثلاًحاملگي قبلي جنين بطور عرضي قرار داشته ولي دراين حاملگي جنين با باسر قرار دارد) و بيمار در يك بيمارستان مجهز قرار دارد مي تواند تحت نظر يك متخصص زنان و زايمان، زايماني طبيعي انجام دهد. بايد بيماران تفهيم شوند كه در صورتي كه مورد منعي براي اين اقدام وجود نداشته باشد، زايمان طبيعي بسيار مطمئن تر و بي خطرتر از يك عمل جراحي بزرگي مثل سزارين مي باشد. عوارض مربوط به مادر و جنين كاهش مي يابد و يك فاكتور مهم ديگر يعني هزينه نيز كاهش مي يابد . هزينه يك زايمان طبيعي حدود يك چهارم عمل سزارين مي باشد . البته خانمهايي كه قبلاًسزارين شده اند و برش روي رحمشان به صورت طولي انجام شده نمي توانند زايمان طبيعي داشته باشند. فقط خانمهايي كه برش روي رحمشان عرضي بوده و مورد منعي براي زايمان طبيعي ندارند، مي توانند به اين فيض برسند. (معمولاًبرش روي شكم بابرش روي رحم مطابقت دارد اما گاهي اينطور نيست، بنابراين داشتن پرونده پزشكي باقيد نوع برش روي رحم الزامي است).
۶. دخالتهاي پزشكي بيش از اندازه در دوره دردهاي زايماني:
مصرف داروهاي مسكن زودتر از موقع و يا داروهاي محرك انقباضات (بيش از حد مجاز) مي تواند پيشرفت زايمان را كند نمايد و به علت زايمان طول كشيده، سزارين انجام شود. آمار نشان داده است كه بيماران تحت نظر ماماها كمتر سزارين مي شوند. يكي از دلايل آن اينست كه ماماها كمتر از پزشكان از داروهاي مختلف استفاده مي كنند و علت ديگر اينست كه چون خود ماما نمي تواند عمل سزارين را انجام دهد، سعي مي كند تا جايي كه براي بيمار و جنين ضرري نداشته باشد، زايمان او رابه صورت طبيعي انجام دهد.
۷. جنينهاي نارس و ديررس:
(كمتر از ۳۸ هفته و بيشتر از ۴۲ هفته ). چون جنينهاي نارس احتمالاً تحمل فشار زايمان طبيعي رانخواهند داشت و جنينهاي ديررس به علت درشتي و اشكال در خون رساني آنها نيز دچار مشكل در زايمان طبيعي مي شوند .
۸. جنينهاي داراي مشكلات RH خون:
جنينهايي هم كه مشكلات ناشي از RH خون دارند بهتر است با روش سزارين متولد شوند چون به اندازه كافي قوي نيستند كه زايمان طبيعي را تحمل كنند.
۹. چند قلويي :
گاهي زايمان دو قلوها به صورت طبيعي صورت مي گيرد اما در اغلب موارد سزارين به عنوان بهترين راه انتخاب مي شود. حاملگيهاي بيش از دو قلو يي حتماً به صورت سزارين خاتمه مي يابند .
۱۰. موارد متفرقه:
مانند عفونت هرپسي در ناحيه تناسلي (نوعي عارضه تبخال مانند بسيار مسري كه براي جنين خطرناك است). فشارخون بالا، تومورهاي فيبروييدي، بيماري قند، ايدز مادر و دوره دردهاي زايماني كه بسيار طول كشيده باشد از موارد ديگر سزارين مي باشند. سابقه مرگ نوزاد، سابقه ي نازايي و شكم اوّل مسن (بيش از ۳۵ سال) نيز قابل ذكر هستند.
باوجود پيشرفتهاي پزشكي و افزايش امنيت عمل جراحي، بااين حال يك سزارين، خالي از خطر و عوارض نمي باشد.
عوارض مربوط به مادر عبارتنداز:
خونريزيهاي پس از عمل، لخته هاي خوني (كه در برخي از موارد بسيار خطرناك و حتي كشنده هستند)، عفونت و چسبندگيهايي در رحم و لوله ها و حتي روده ها، عوارض بيهوشي و دردهاي مربوط به بخيه ها (در مقايسه با زايمان طبيعي كه معمو لاً فرد زايمان كرده، از فرداي زايمان مي تواند راه رفتن و فعاليت عادي رااز سر بگيرد در حالي كه خانمي كه سزارين شده تا چندين روزاز دردهاي شكمي و محل بخيه ها شاكي است).
پس بايد بخاطر سپرد كه :
۱-روزهاي بستري در سزارين براي بيمار بيشتر است،
۲- احتمال خونريزي بعد از زايمان بيشتر است .
۳-دردهاي لگني و چسبندگي بيشتر است،
۴-مدت زماني كه فرد بتواند به روال عادي زندگي برگردد بيشترست
۵- احتمال نازايي بعد از سزارين وجود دارد.
عوارض مربوط به جنين :
عبارتند از يرقان و مشكلات تنفسي.
البته منظور اينست كه احتمال بروز اين مشكلات در نوزادان سزاريني بيشتر از نوزادان زايمان طبيعي است نه اين كه حتماً در هر نوزادي كه با روش سزارين به دنيا مي آيد اين مشكلات نيز پيش مي آيد.
فشاري كه در حين زايمان طبيعي به قفسه سينه نوزاد وارد مي آيد كمك زيادي به تميز كردن ريه هاي او از ترشحات و مايعات مي كند كه بر قراري يك فعاليت تنفسي عادي را براي نوزاد ايجاد مي كند. البته باز هم بايد تأكيد نمود در صورتي كه ماما يا پزشكتان تشخيص دهد كه عمل سزارين براي شما و نوزادتان مفيدتر است بايد سزارين انجام شود و عوارض آن با عوارض مربوط به يك زايمان طبيعي مشكل بايد سنجيده شود و هركدام براي شما مفيدتر است انتخاب گردد .
يكي ديگر از عوارض سزارين، عوارض مادي آن است. همانطور كه قبلاً ذكر شد هزينه يك عمل سزارين و مدت بستري پس از آن حدود ۴ برابر و يا بيشتر از يك زايمان طبيعي است.
عمل سزارين عمل جراحي بزرگ است و بعد از سزارين انتظار بروز اين رويدادها را داشته باشيد و موارد زير را رعايت كنيد:
۱- دردي كه معمولا در روز اول پس از جراحي شديدتر است و بعد از آن بايد فروكش كند.
۲- ترشح از دستگاه تناسلي كه طبيعي است.
۳- هر روز مقدار فراواني آب بنوشيد – بين ۸ تا ۱۰ ليوان.
۴- از بلندكردن اشياي سنگين و از بالارفتن از پله‌ها خودداري كنيد.
۵- رانندگي نكنيد تا زماني كه بتوانيد به راحتي كمربند ايمني را ببنديد.
۶- در صورتي كه محل برش جراحي قرمز و متورم شد، به دكترتان اطلاع دهيد.
چه اتفاقاتي در حين سزارين رخ مي دهد ؟
عمل سزارين يك عمل جراحي بزرگ است. قبل از عمل شكم شما شسته مي شود و موهاي روي آن اصلاح مي شود و يك سوند ادراري در مثانه شما كار گذاشته مي شود (تا كه مثانه خالي بماند) و يك سرم به شما وصل مي شود تا مايعات و داروهاي لازمه از آن طريق بشما رسانده شود. روي تخت اطاق عمل مي خوابيد و بيهوشتان مي كنند. قبل از بيهوشي، پارچه هاي استريل مخصوصي روي شكمتان پهن مي شود و شكمتان با مواد ضد عفوني كننده شسته مي شود. البته در برخي از بيمارستانها و بعضي از پزشكان، بيهوشي كامل نمي دهند و نوعي بي حسي ايجاد مي كنند كه از كمر به پايين بي حس مي شويد بدون اين كه بخوا ب رويد. در اين صورت مي توانيد به دنيا آمدن نوزادتان راهم ببينيد!
عوارض و فوايد اين دو نوع بيهوشي و اين كه امكان اجراي آن هست يانه را از پزشكتان سوال كنيد. البته اغلب موارد به همان صورت بيهوشي عمومي صورت مي گيرد. سپس يك برش بر روي جدار شكم (همه لايه هاي آن) و يك برش هم بر روي رحم ايجاد مي شود. معمولاً هر دو اين برشها به صورت عرضي صورت مي گيرد كه هم زودتر ترميم مي شود و هم خونريزي كمتري دارد. مرحله بعد، تولد نوزاد است كه معمولاً در همان دقايق اوّل جراحي صورت مي گيرد. سپس خارج نمودن جفت كه از همان شكاف صورت مي گيرد و در نهايت شكافهاي ايجاد شده بخيه زده مي شود كه اين مرحله طولاني ترين بخش عمل مي باشد. بخيه هاي داخلي كشيدني نيستند ولي بخيه هاي روي پوست معمولاً از نوع كشيدني هستند كه از يك تا دو هفته پس از زايمان بايد آنها راكشيد (البته گاهي هم از نوع جذب شدني مي باشند).
پس از عمل جراحي، شما را به قسمت ديگري در همان بخش اطاق عمل منتقل مي كنند. در اينجا ممكن است چند ساعتي بمانيد و فشارخون، نبض، درجه حرارت و خونريزي رحمي شما مرتب كنترل مي شود. داروهاي لازم براي جمع شدن رحمتان و آنتي بيوتيك از طريق همان سرمي كه در ابتدا بشما وصل شد تجويز مي گردد. درصورتي كه درد شديدي داريد حتماً به پرستار آن قسمت اطلاع دهيد تا در صورت امكان به شما مسكن تزريق كنند (كه معمولاً صورت مي گيرد). پس از چند ساعت به بخش منتقل مي شويد ولي حداقل زودتر از ۸ ساعت نبايد از تختتان خارج شويد، كه البته خودتان هم احتمالاً تمايل و توانايي آنرا هم نداريد، چرا كه نشستن تنها هم زحمت زيادي برايتان دارد، چه برسد به بلند شدن و راه رفتن. با اين حال بايد بالاخره دردها راتحمل كنيد و راه برويد، چرا كه راه رفتن عمل ترميم راتسريع مي كند و از تجمع گاز در روده هايتان جلو گيري مي نمايد.
سوند ادراري شما معمولاً تا روز بعد خارج مي گردد (شايد هم همان روز)، ولي سرمتان ممكن است ۲ يا ۳ روزي باقي بماند. يكي دو روز پس از سزارين، عمل روده هايتان بطور عادي برمي گردند و حركات آنها و توليد گاز مي تواند براي شما ناراحت كننده باشد . اگر اين مشكل راداشتيد به پزشكتان اطلاع دهيد تا با تجويز برخي داروها و يا حتي تنقيه به شما كمك كند.
پس از ۳-۲ روز، بسته به نظر جراحتان، احتمالاً مرخص مي شويد (مگر آنكه خداي ناكرده مشكلي داشته باشيد). پزشكتان به شما توصيه مي كند كه براي مدتي كارهاي سنگين انجام ندهيد، از پله زيادي بالاو پايين نرويد و رويهم رفته مراقب خودتان باشيد. البته شما هم مانند خانمهايي كه به شكل طبيعي زايمان نموده اند مي توانيد از همان روز اوّل به نوزادتان شير دهيد. تنها تفاوت اينست كه شما ازهمان لحظه اوّل نمي توانيد به اين فيض برسيد و بايد چند ساعتي صبر كنيد تا اثر داروها ي بيهوشي از بدنتان خارج شده باشد. معمولاً براي شير دادن، شما بيشتر از آنها احتياج به كمك ديگران داريد چرا كه نشستن و نگه داشتن طفل برايتان مشكل تر است. ولي نگران نباشيد، چند روز بعد شما هم مانند آنها مشكلي نخواهيد داشت.
چرا ايران ركورد دار عمل سزارين است؟
۱- ترس از زايمان طبيعي
طرفداري از سزارين اين روزها هم از جانب بيماران صورت مي‌گيرد و هم پزشكان كه دو جنبه اصلي در يك زايمان را شامل مي‌شود. شايد اولين علت تمايل بيماران به سزارين ترس از زايمان طبيعي و درد ناشي از آن باشد و عامل مهمي كه موجبات اين ترس را فراهم مي‌كند كمبود امكانات در زايمان طبيعي، تسهيلات كمتر بيمه و روش نادرست زايمان طبيعي در شرايط فعلي باشد.
در حقيقت زايمان مادر، در محيطي آرام و امن كه شخص، كادر مامايي آن را غمخوار خود بداند و به طور كلي از زايمان طبيعي خود خاطره خوبي در ذهنش بماند مي‌تواند اهرمي براي تبليغ اين زايمان باشد.
مادر بايد مطمئن باشد كه در هر ساعتي كه وقت زايمانش فرا برسد شرايط كادر مامايي يكسان است و او مي‌تواند در فضايي مناسب زايمان كند.
مسئله مهم ديگر طرفداري پزشكان از سزارين است و معمولا علل مختلفي را شامل مي‌شود. يكي از اين عوامل قابل پيش‌بيني بودن سزارين و مشخص بودن برنامه پزشك است كه در نتيجه دغدغه كمتري را به او تحميل مي‌كند و چون تمام كادر مامايي با مسؤوليت وي و تحت اختيار پزشك اداره مي‌شود مطمئن‌تر است و پزشك ترجيح مي‌دهد با خاطري آسوه‌تر عمل خود را انجام دهد.
۲- مشكل تعرفه‌ها و انتخاب پزشكان بخاطر سود مالي
از نظر پزشكان زايمان طبيعي ۳ تا ۴ برابر سزارين دردسر ساز است ولي تعرفه‌هايي كه به آن اختصاص داده شده خيلي كمتر از سزارين است كه اين موضوع نيز بر افزايش سزارين در ايران دامن مي‌زند در حالي كه در كشورهاي پيشرفته دنيا تسهيلات ويژه‌اي را براي زايمان طبيعي اختصاص داده‌اند كه افراد را به آن ترغيب مي‌كند.
۳- علل علمي كه پزشك را مجبور به انتخاب سزارين مي كند
هر زايمان طبيعي ممكن است به سزارين بكشد به هر حال به اين نكته هم بايد توجه كرد كه يكي از شرايط زايمان طبيعي اورژانسي شدن و اضطرار سزارين در حين زايمان است.
با توجه به اين كه ۸ تا ۱۰ درصد زايمان‌ها نياز ضروري به سزارين پيدا مي‌كند هر زايمان طبيعي ممكن است به سزارين ختم شود و اين شرايط قابل پيش‌بيني نيست.
افت قلب نوزاد،كنده شدن جفت و حوادث اورژانسي ديگر ممكن است زايمان طبيعي را به سزارين بكشد اما نبايد اين حوادث را عارضه زايمان بدانيم و مهم است بدانيم در خيلي از موارد اگر سزارين صورت نگيرد جان مادر و نوزاد در خطر مي‌افتد.
ورزش مناسب در دوران حاملگي
راه حل اصولي و مهمي كه كمتر مادران از آن اطلاع دارند و كمتر توصيه مي‌شود ورزش مناسب در دوران حاملگي است كه شرايط راحت‌تري را در زايمان طبيعي براي فرد به همراه دارد و مي‌تواند عامل روي آوردن بيشتر مادران به زايمان طبيعي باشد.
به جاي اين كه اولين راه زايمان كم درد را سزارين بدانيم و آن را توصيه كنيم به مادرانمان آموزش ورزش مناسب اين دوران را بدهيم كه آنها را ترغيب به زايمان طبيعي كند.
در زايمان طبيعي اگر در دوران بارداري اصول راه رفتن صحيح و ورزش‌هاي مناسب اين دوران انجام شود هم درد زايمان و هم عوارض بعد از آن كمتر مي‌شود. از طرفي نوزاد هم وقتي اين شرايط به دنيا بيايد تنفسش طبيعي‌تر است.
بعضي زنان افتادگي رحم را به طبيعي يا سزارين شدن فرد نسبت مي‌دهند در حالي كه در بيشتر موارد علت آن غلط راه رفتن، غلط نشستن و گودي كمر فرد است.
بهتر است زايمان طبيعي به دست ماماها سپرده شود و آنها را طوري آموزش دهيم كه از عهده اين كار به درستي برآيند و فقط در موارد حاد و اضطراري از پزشكان كمك بگيرند.
عوارض روش زايماني سزارين به مراتب دشوارتر و نگران كننده تر از روش طبيعي زايمان است.
تحقيقات نشان داده است كه مرگ و مير نوزادان در ايران بين ۹ تا ۱۰ برابر كشورهاي پيشرفته و برابر ۶ در هر ۱۰۰۰ تولد زنده است.
مطابق بيانيه سازمان بهداشت جهاني WHO ، در سال ۱۹۸۵ كشورهايي كه از كمترين ميزان مرگ و مير در حوالي تولد برخوردارند ، همزمان ميزان سزارين زير ۱۰ درصد را دارند.
انتخاب روش سزارين از طرف پزشك عمدتا ناشي از فاكتورهاي غير مامايي شامل موارد زير است :
۱- استفاده از تكنولوژي در انجام زايمان
۲- ترس از شكايت بيماران
۳- محرك هاي مالي مانند تعرفه بيشتر
۴- ترجيح پزشكان به انجام زايمان در زمان كمتر
۵- سيستم آموزش پزشكي و نگرش پاتولوژيك نسبت به زايمان در دانشگاه ها
تحقيقات نشان داده است در كشورهايي كه آمار سزارين پايين است ، مادران تمايل بيشتري به انجام زايمان طبيعي دارند و عامل اين تمايل ، رضايت آنان از انجام زايمان واژينال است.
ميزان كلي سزارين در غرب كه طي ۱۹۸۰ به ۲۵ درصد رسيده بود ، با راهكارهاي دولت ها بسيار كاهش يافت و هم اكنون در بعضي كشورها به كمتر از ۱۰ درصد رسيده است. ميانگين اين آمار در غرب هم اكنون چيزي نزديك به ۲۰ درصد است ، حال آنكه در ايران اين رقم به ۳۵ درصد ( ۶۰ درصد در شهرها و ۱۰۰ درصد در بعضي از بيمارستانهاي خصوصي تهران ) رسيده است.
آمارها نشان مي دهد ۵۲ درصد زايمان هايي كه در بيمارستانهاي خصوصي و ۳۰ درصد در بيمارستانهاي دولتي صورت مي گيرد ، به عمل جراحي سزارين مي انجامد.
سزارين باعث كاهش عوارض زايمان براي نوزاد نمي گردد
برخي زوجين براي مصون ماندن نوزاد از خطر زايمان ، روش سزارين را انتخاب مي كنند كه بر اساس اظهارات پزشكان متخصص ، چنين روشي به هيچ وجه از بروز آسيب به نوزادان جلوگيري نمي كند.
نتايج تحقيقات انجام شده در دنيا در ميان دو گروه از نوزاداني كه با روش هاي طبيعي و سزارين متولد شده اند ، نشان داده كه با افزايش سزارين ميزان آسيب هاي ناشي از زايمان كاهش نيافته است.
۷۵ درصد سزارين هايي كه در كشور ايران انجام شده ، غير ضروري و به صورت انتخابي بوده است.
ميزان بالاي سزارين هاي غير ضروري در كشور ايران زنگ خطر براي متوليان بهداشت و درمان است اين وضعيت نشان مي دهد كه مادران به ميزان بيشتري به انجام مشاوره هاي دقيق براي آگاهي از عوارض زايمان سزارين نياز دارند.
در اتاق زايمان با مادران باردار رابطه خوبي برقرار نمي شود و زنان باردار ممكن است ساعتها درد را تحمل كنند.
مهم ترين علت روي آوردن زنان باردار به سزارين ، عدم استفاده از روش هاي بي دردي زايمان و همچنين برخورد بد با زنان باردار است.ماماها در انجام اين روش ها تبحر ندارند و انجام اين روش ها اساسا در ايران معمول نيست. متاسفانه در بيمارستان با مادران باردار رابطه خوبي برقرار نمي شود و زنان باردار ممكن است ساعتها درد را تحمل كنند. در حالي كه مادر طي عمل سزارين بيهوش است و دردي حس نمي كند و پس از زايمان هم مادراني كه نوزاد خود را به صورت سزارين به دنيا آورده اند ، حس بهتري دارند. با اينكه همين مادر باردار ممكن است براي انجام يك جراحي بسيار كوچك به چند پزشك مراجعه كند و از نظر همه مطلع شود يا براي يك جراحي لثه مدت ها تعلل كند اما با اختيار به انجام عمل جراحي سزارين تن مي دهد. طبيعي است در صورتي كه فرد از انجام زايمان طبيعي رضايت نداشته باشد ، اين تجربه به بقيه منتقل مي شود و مي تواند عده بسياري را به زايمان طبيعي بدبين كند. اين يكي از بزرگترين دلايل كاهش آمار زايمان طبيعي در ايران است…
