عوامل موثر در ايجاد چند قلويي عبارتند از: سن مادر (با شيوع بيشتر در سن ۳۰ تا ۴۰ سالگي)، درمان نازايي‌ها (مصرف دارو يا IVF) و وزن بالاي مادر با BMI بيشتر از ۳۰٫ عموماً حاملگي‌هاي چندقلو با زايمان زودرس يا با وزن كم هنگام تولد در نوزاد همراه هستند، بطوريكه معمولا سن داخل رحمي براي دوقلوها ۳۶-۳۵ هفته، براي سه قلوها ۳۳ هفته و براي چهارقلوها ۲۹ هفته و وزن هنگام تولد براي دوقلوها هر كدام ۲۵۰۰ گرم، براي سه‌قلوها هر يك ۱۸۰۰ گرم و براي چهارقلوها هر كدام حدود ۱۴۰۰ گرم مي‌باشد. در بررسي انجام شده در كانادا ۵۵ درصد دوقلوها و ۹۹ درصد سه قلوها نارس متولد شدند.
خطر مرگ و مير نوزاد نيز در حاملگي‌هاي چندقلو نسبت به يك قلو، بيشتر است؛
بطوريكه اگر در جامعه‌اي مرگ‌ومير زير يك سال حدود ۶ در ۱۰۰۰ تولد زنده در يك قلو باشد، مرگ‌ومير براي دوقلوها به ۲۹، براي سه‌قلوها به ۶۵ و براي چهارقلوها به ۱۰۷ در ۱۰۰۰ تولد زنده افزايش مي‌يابد.
تغذيه چندقلوها با شيرمادر
در بعضي كشورها از سال ۲۰۰۰ به بعد شروع تغذيه با شير مادر در چندقلويي رو به افزايش گذاشته، به طوري كه در دوقلويي از ۶۴ درصد به ۸۹ درصد و در بيشتر از دوقلويي از ۵۵ درصد به ۸۶ درصد رسيده است.
در حال حاضر به دليل ناآگاهي والدين، اطرافيان و حتي كادر بهداشتي و درماني در زمينه راهنمايي مادران شواهد نشان مي‌دهند كه شيرخواران رسيده و نارس حاصل چندقلويي به طور مشخصي نسبت به شيرخواران يك قلويي به مدت كوتاه‌تري از شير مادر بهره‌مند مي‌شوند و اين در حالي است كه تغذيه با شير مادر براي اين شيرخواران (كه اكثراً نارس يا كم‌وزن متولد مي‌شوند) به دليل ارزش غذايي بالاتر و همچنين داشتن مواد حفاظتي منحصر به فرد آن، حياتي و ايده‌آل است.
براي بهبود اين وضعيت، آگاهي در مورد خواص تغذيه‌اي شير مادر و آموزش مادران در مورد چگونگي شيردادن چندقلوها ضروري است تا بتوانند به‌طور موفق تغذيه انحصاري با شير مادر را تا شش ماهگي و سپس ادامه آن تا دو سال يا حتي بيشتر براي شيرخواران خود فراهم آورند.
توانمندي مادر
مادر مي‌تواند براي دوقلوها و حتي سه‌قلوها به اندازه كافي شير توليد كرده و آنها را به‌طور انحصاري از شير خود تغذيه كند؛ به‌طوري كه در قرن ۱۷ در فرانسه هر دايه قادر بود به‌طور همزمان شش شيرخوار را شير بدهد. نكته مهم، اينكه توليد شير مادر كم نيست، بلكه آگاهي، صرف وقت و حمايت مادر و تشويق خانواده و مراقبان بهداشت و دوستان لازم است. در چنين مواردي تغذيه مناسب مادر، كالري مورد نياز و استراحت كافي او بايد مدنظر باشد و تامين شود.
مادر در طي شيردهي به چندقلوها، با رشد آلوئول‌هاي توليد كننده شير قادر است شير زيادي توليد نمايد و در حقيقت برحسب نياز چندقلوها، سينه مادر ظرفيت توليد شير را تنظيم مي‌كند. از عواملي كه سبب كاهش توليد شير در مادر چندقلوها مي‌شود،
ميتوان به تولد نوزاد نارس (با ناتواني در مكيدن‌هاي قوي جهت تخليه سينه و تحريك توليد شير) همچنين عملكرد نادرست مادر و عدم آگاهي از نحوه صحيح مكيدن سينه توسط شيرخوار در روزهاي اول تولد كه نهايتاً همراه با اختلال در توليد شير مي‌شود اشاره نمود. از طرف ديگر اين مادران به دليل عدم احساس بهبودي در ۲۴ تا ۴۸ ساعت اول بعد از زايمان (درست زماني كه تحريك سينه‌ها اهميت دارد) يا به علت استراحت طولاني مدت در بستر و يا مصرف دارو (جهت كاهش فشارخون، يا زايمان نارس و عموماً عمل سزارين) با تأخير در توليد شير مواجه هستند.
شيردادن به‌طور غير همزمان
بعضي از شيرخواران در روزهاي اول تولد نياز به كمك هر دو دست مادر جهت نگهداشتن و گرفتن صحيح سينه دارند، بنابراين بايد به آنها به تنهايي شير داده شود. بزرگ‌ترين اشكال اين روش آن است كه شيرخوار دوم ممكن است صبور نباشد و در طول شيرخوردن شيرخوار اول بي‌قراري كند. از طرف ديگر اين روش دو برابر بيشتر وقت مي‌برد و مادر ممكن است فرصت كافي براي استراحت خودش نداشته باشد.
نحوه شير دادن به دوقلوها
تا وقتي كه شيرخواران هر دو سينه را كاملاً و بطور موثر تخليه مي‌كنند، نياز به تعويض سينه در هر شيردهي نيست، ولي بايد توجه داشت كه شيرخواران متفاوتند و توانايي آنان در تخليه سينه نيز متفاوت است.
براي اطمينان از تحريك مساوي هر دو سينه در توليد شير، پيشگيري از رشد نامتناسب سينه‌ها، هماهنگي و تحريك بيشتر چشم شيرخواران يا جلوگيري از نگرفتن سينه طرف ديگر و دريافت متناسب از شير پيشين (Fore milk) و شير پسين (Hind milk) در شيرخواران چند قلو ميتوان سينه را در يك نوبت تغذيه (خصوصاً در نوزاد خواب‌آلود)، يا هر نوبت تغذيه، يا هر چند نوبت يكبار و يا روزانه تعويض نمود. اين كار باعث مي‌شود سينه‌اي كه شيرخوار خواب‌آلود و يا با مكيدن ضعيف از آن تغذيه مي‌كند توسط شيرخوار ديگر كه مكيدن قوي دارد تخليه و به توليد بيشتر شير و همچنين كاهش مشكلات سينه مادر كمك شود.
شير دادن به طور همزمان
اين روش كه براي تغذيه چندقلويي، به ويژه دوقلوها از سينه مادر توصيه مي‌شود، موجب صرفه‌جويي در وقت مادر مي‌گردد. در ضمن شيرخواري كه ممكن است به‌طور ضعيف شير بمكد، به كمك شيرخوار ديگر كه به طور همزمان و موثر از سينه ديگر شير مي‌خورد و رفلكس جهش شير را تحريك مي‌كند، او نيز شير بيشتري دريافت خواهد كرد. پس از آموزش و كمك به مادر در دفعات اول شيردادن، بيشتر مادران متوجه مي‌شوند كه اين روش، ساده‌ترين و بهترين روش تغذيه شيرخواران دوقلو است.
استفاده از دو بالش يا بالش‌هاي مخصوص U شكل بسيار مفيد است. به اين ترتيب شيرخواران در سطح سينه‌ها قرار مي‌گيرند و بالش‌ها وزن آنها را تحمل مي‌كنند. به اين ترتيب دست‌‌هاي مادر آزاد است تا سينه را به نحو صحيح به شيرخواران عرضه كند و حتي بتواند هنگام شيردادن، چيزي بخورد يا با تلفن صحبت كند.
طرز بغل كردن دوقلوها هنگام شيردادن همزمان
شيردادن به دوقلوها به طرق زير و يا هر روشي كه براي مادر و شيرخواران راحت‌تر است و دوست دارند، انجام مي‌شود:
در طرفين قرار دادن
در طرفين قرار دادن به صورت قيچي
گهوارهاي متقابل در دو طرف
زير بغل قرار دادن در دو طرف
تركيبي از گهوارهاي و زير بغلي
موازي
منبع خبر : zendegionline
