روشهای پیشگیری دائمی بارداری در زنان و مردان

● توبکتومی: بستن لوله های رحمی در زنان
توبکتومی یکی از روش های دائمی پیشگیری از بارداری است. در این روش لوله های رحمی مسدود می‌شود و به این ترتیب از برخورد تخمک زن با نطفه مرد در داخل لوله رحمی جلوگیری به عمل آمده و در نتیجه لقاح صورت نمی‌گیرد.
▪ مزایا:
ـ روشی دائمی و مطمئن است.
ـ روشی ساده و بی خطر است.
ـ بلافاصله پس از عمل موثر است.
ـ بر روی فعالیت های طبیعی تخمدان تأثیری ندارد و با کاهش خطر سرطان تخمدان همراه است.
ـ بر روی فعالیت جنسی زن و مرد تأثیری ندارد.
▪ عوارض
تاکنون بستن لوله های رحمی در زنان با هیچ عارضه شناخته شده ای همراه نبوده است.
▪ توبکتومی برای چه افرادی مناسب تر است؟
ـ خانم هایی که بارداری برای سلامت و جانشان خطرناک است.
ـ زوج هایی که به هیچ وجه قادر به استفاده از سایر روش های پیشگیری از بارداری نیستند.
ـ زوج هایی که به هیچ وجه تمایل به بچه دار شدن ندارند.
▪ موارد منع مصرف
ـ حاملگی 
ـ عفونت های حاد و فعال لگنی
ـ عدم تحمل نسبت به بیهوشی به دلایل پزشکی
▪ نکات مهم 
ـ بهتر است تا پس از اولین قاعدگی از عمل از نزدیکی خودداری کرد.
ـ تا یک هفته پس از عمل بایستی از انجام کارهای سنگین خودداری کرد.
● وازکتومی ( بستن لوله در مردان )‌
▪ وازکتومی چیست و تاثیرآن در جلوگیری از بارداری چگونه است ؟
وازکتومی یا بستن لوله های منی بر در مردان یک عمل جراحی سرپایی است که به عنوان روشی ساده، مطمئن، سریع و بی خطر برای پیشگیری از بارداری به کار می رود .
بیضه در مردان دوکار انجام می دهد : یکی ساختن هورمون مردانه، که به خون می ریزد و تمامی صفات و خصوصیات مردانه به آن وابسته است ودیگری ساختن اسپرم یا سلول جنسی مذکر که در واقع کاری جز تشکیل نطفه ندارد . 
این سلول های جنسی از طریق دو لوله از هر کیسه بیضه بالارفته و نهایتاً به مایع منتقل می شوند . بستن این لوله ها از انتقال و خروج سلولهای جنسی و درنتیجه تشکیل نطفه جلوگیری می کند و این همان وازکتومی است که ارتباطی با ساخته شدن هورمون و ریختن آن به داخل خون، که موجب بروز صفات ثانویه جنسی و خصوصیات مردانه می شود، ندارد .
▪ نکات مهم :
ـ انجام عمل وازکتومی بدون تیغ جراحی هیچگونه تاثیر منفی بر تمایلات و قوای جنسی، صفات ثانویه جنسی مردانه، چاقی و لاغری ندارد .
ـ در ایجاد سرطان پروستات و بیضه بی تاثیر است .
ـ در ایجاد بیماری های قلبی – عروقی بی تاثیر است .
ـ در صورت انجام مشاوره صحیح، پس از وازکتومی بدون تیغ جراحی هیچ نوع واکنش منفی دیده نمی شود. 
▪ عوارض جانبی :
به ندرت پس از عمل، مختصری درد توام با کبودی در محل عمل دیده می شود که گذراست.
▪ دستورات پس از عمل :
ـ استفاده از کمپرس یخ به مدت ۲۴ ساعت 
ـ استراحت نسبی به مدت ۴۸ ساعت 
ـ خودداری از فعالیت سنگین تا حداقل ۴۸ ساعت 
ـ استفاده از بیضه بند به مدت یک هفته 
ـ عدم استحمام تا ۴۸ ساعت پس از عمل 
ـ عدم مقاربت سه تا چهار هفته پس از عمل 
ـ عدم دستکاری محل زخم که در حال بهبودی است 
ـ استفاده از مسکن در صورت وجود اندکی درد، تورم و کبودی زیر پوست در محل 
ـ استفاده از یک روش مطمئن پیشگیری از بارداری تا منفی شدن آزمایش اسپرم (معمولاَ تا ۲۰ بار نزدیکی) 
▪ در صورت بروز این عوارض بایستی به مراکز وازکتومی مراجعه نمود :
ـ تب در چهار هفته اول وخصوصاَ‌ هفته اول پس از عمل 
ـ خونریزی یا خروج چرک از محل زخم 
ـ درد و تورم در محل زخم که مرتباَ در حال افزایش باشد . 
ـ به تعویق افتادن قاعدگی وشک به وجود حاملگی در همسر 
▪ تفاوت وازکتومی بدون تیغ جراحی با روش متداول وازکتومی چیست ؟
در روش متداول برای دسترسی به لوله های منی بر توسط تیغ جراحی شکافی در دو طرف پوست بیضه ایجاد کرده و پس از بستن لوله ها این شکاف ها را با بخیه می بندند . اما در روش وازکتومی بدون استفاده از تیغ جراحی، از طریق سوراخ بسیار کوچکی بر پوست بیضه ایجاد شده، لوله های منی بر را بیرون آورده، می بندند و به این ترتیب دیگر نیازی به زدن بخیه در پایان عمل وجود ندارد .
▪ فایده وازکتومی چیست ؟ 
نیازی به برش جراحی و بخیه نیست، بنابراین عوارض به حداقل می رسد . بهبودی پس از عمل سریعتر بوده، درد و ناراحتی پس از عمل و در حین عمل به حداقل می رسد. 
▪ چه کسانی می توانند داوطلب وازکتومی باشند ؟‌
افرادی که همسرشان مبتلا به بیماریی است که حاملگی برایش خطرناک می باشد و یا ممکن است بیماری به فرزند بعدی منتقل شود . 
مردانی که مایل نیستند همسرشان به خاطر بستن لوله ها متحمل عمل جراحی در بیمارستان شوند و بارداری برایشان خطرناک است.
▪ آیا تاثیر پیشگیری از بارداری وازکتومی بلافاصله پس از عمل آغاز می شود؟
خیر. پس از وازکتومی هنوز تعدادی اسپرم در لوله ها وجود دارد که طی ۲۰ انزال خارج خواهد شد و با منفی شدن آزمایش اسپرم درجه لذت جنسی به دلیل رفع اضطراب ناشی از تولد فرزند ناخواسته بیشتر خواهد شد .
▪ آیا وازکتومی باعث ایجاد بیماری هم می شود؟
خیر، مطالعات انجام شده برروی تعداد زیادی از مردان وازکتومی شده نشان می دهد که احتمال بروز بیماریهای قلبی – عروقی و یا سرطان نشده و خود باعث بروز بیماری خاصی نمی شود .
▪ مدت زمان عمل جراحی وازکتومی چقدر است ؟ 
مدت عمل بستگی به پزشک دارد که شما را عمل می کند. تنها دردی که احساس می شود، درد سوزن سرنگی است که برای بی حس کردن محل عمل به کار می رود، و به دنبال آن در طول عمل هیچ دردی احساس نخواهد شد . 
▪ آیا وازکتومی از سرایت بیماری مقاربتی جلوگیری می کند ؟ 
خیر، چنانچه شما یا همسرتان مبتلا به بیماری یا بیماریهایی هستید که از راه جنسی منتقل می شود، برای پیشگیری از ابتلا به این نوع بیماریها باید از کاندوم استفاده کنید، زیرا وازکتومی در اینجا نقشی ندارد .
▪ آیا پس از عمل جراحی وازکتومی می توان به کارهای روزمره زندگی رسیدگی کرد؟ 
چنانچه کارهای سنگین جسمانی بر عهده شماست، بهتر است فعلاَ ۴۸ ساعت استراحت کنید و بعد به این کارها بپردازید. انجام کارهای سبک بلافاصله پس از وازکتومی مجاز است .
▪ وازکتومی در چه مکان هایی قابل انجام است ؟
جهت مشاوره و انجام این عمل می توانید به درمانگاهها یا بیمارستان های مجهز به واحد وازکتومی مراجعه نمایید که اخیراً به دلیل سیاستهای افزایش جمعیت هم وازکتومی و هم تویرکتومی ( بستن لوله در خانمها ) فقط با تشخیص پزشک قابل انجام است و در غیر این صورت ممنوع است. 
▪ آیا عمل وازکتومی قابل برگشت است یا خیر ؟ 
وازکتومی نزدیک به ۷۰ درصد موارد قابل برگشت است . عمل باز کردن لوله های منی بر عملی گران بوده، به تجهیزات پیشرفته بیمارستانی نیاز دارد . بنابراین این روش را می توان روشی قطعی محسوب داشت . در هر حال قابلیت برگشت وازکتومی بهتر از قابلیت برگشت توبکتومی ( بستن لوله های رحمی در زنان ) می باشد .