خانمهایی که برای اولین باردار شده اند، در خطر ابتلا به فشار خون می باشند. زنانیکه چندقلو باردار هستند به احتمال زیادتری فشار خون بالا خواهند داشت زیرا جسمشان استرس بیشتری برای بارداری متحمل می شود.
سن مادر نیز فاکتور دیگری است؛ بطوریکه زنان باردار بالای ۴۰ سال در معرض خطر بیشتری قرار دارند.
بر طبق اعلام انجمن آمریکا برای داروهای باروری، استفاده از تکنولوژی بارداری کمکی مانند IVF در طی پروسه ی حاملگی احتمال ایجاد فشار خون بالا در بارداری را افزایش می دهد.
اگر فشار خون بالا در بارداری تا بعداز ۲۰ هفته از بارداری همچنان ادامه یابد، عوارض جانبی در پی خواهد داشت. پره کلامپسی نیز میتواند ایجاد شود. این شرایط میتواند سبب آسیب های جدی در اندام های فرد شامل: مغز و کلیه ها شود. پره کلامپسی بعنوان مسمومیت بارداری و فشار خون القا شده در اثر بارداری نیز شناخته می شود.
پره کلامپسی یا مسمومیت بارداری پره کلامپسی اگر همراه با صرع باشد، ممکن است سبب ایجاد غش و بیهوشی در زنان باردار شود که این حالت حتی گاهی می تواند کشنده باشد.
در طول مراقبت های بارداری مانند ویزیت های منظم توسط پزشک، باید برخی از علائم پره کلامپسی را بتوان تعیین کرد که می تواند شامل موارد زیر باشد:
– وجود پروتیین در نمونه ادرار
– ورم غیر طبیعی دست و پا
– سردردهای مداوم
اختلالات جنسی و بیماری قلبی فشار خون بالا در بارداری در میزان رشد کودک نیز تاثیر گذار خواهد بود که در نتیجه آن کودکی با وزن کم بدنیا خواهد آمد.
جدایی ناگهانی جفت ( یک موقعیت اورژانسی که در ان جفت بطور زودرس از رحم جدا میشود)، تولد زودرس ( که بعنوان تولد زودتر از ۳۸ هفتگی تعریف میشود) و عمل سزارین از دیگر عوارض فشار خون بالا در حاملگی است.
انواع فشار خون بالا در حاملگی
در برخی موارد فشار خون بالا قبل از بارداری وجود دارد، ولی گاهی اوقات فشار خون بالا در حاملگی به وجود می‌آید. انواع فشار خون بالا در حاملگی عبارتند از:
۱. فشار خون بارداری
افراد مبتلا به این فشار خون، ۲۰ هفته بعد از بارداری مبتلا به فشار خون می‌شوند. در این نوع فشار خون پروتئین اضافی در ادرار و سایر نشانه‌های آسیب به اندام‌های داخلی وجود ندارد. برخی خانم‌ها در نهایت به پره اکلامپسی مبتلا می‌شوند.
۲. فشار خون مزمن
این نوع فشار خون بالا در حاملگی پیش از ۲۰ هفتگی ایجاد میشود یا از قبل وجود داشته است. از آنجایی که فشار خون بالا علائمی ندارد، تشخیص زمان دقیق بروز آن مشکل است.
۳. فشار خون مزمن همراه با پره اکلامپسی
این نوع فشار خون بالا در حاملگی در زنانی که قبل از بارداری فشار خون مزمن داشته‌اند، رخ می‌دهد. این حالت سبب افزایش مضاعف فشار خون و افزایش سطح پروتئین در ادرار و سایر عوارض مرتبط با فشار خون میشود.
۴. پره اکلامپسی
وقتی فشار خون بالا در حاملگی پس از ۲۰ هفتگی مشاهده شده و شامل علائم زیر باشد، پره اکلامپسی یا مسمومیت حاملگی نامیده میشود. پره اکلامپسی با علائمی مانند آسیب کلیه‌ها، کبد، خون و مغز همراه است. اگر درمان به موقع صورت نگیرد این فشار خون میتواند منجر به عوارض جدی و حتی مرگ مادر و جنین شود.
فشار خون بالا در حاملگی چه خطراتی به همراه دارد؟
۱. کاهش جریان خون به جفت
اگر جفت خون کافی نداشته باشد، جنین اکسیژن و مواد مغذی کمتری دریافت میکند. این مساله موجب میشود که رشد جنین آهسته‌تر صورت گیرد و وزن نوزاد هنگام تولد کم باشد. این حالت میتواند موجب زایمان زودرس شود. تولد زودرس میتواند موجب مشکلات تنفسی، افزایش خطر ابتلا به عفونت و سایر عوارض برای نوزاد گردد.
۲. جدا شدن زودرس جفت
پره اکلامپسی خطر اینکه جفت قبل از زایمان از دیواره داخلی رحم جدا شود را افزایش می‌دهد. جدا شدن زودرس جفت میتواند موجب خونریزی شدید شود که برای مادر و جنین تهدید کننده است.
۳. محدودیت رشد داخل رحمی
فشار خون بالا در حاملگی میتواند منجر به کاهش رشد جنین در داخل رحم شود. عدم کنترل فشار خون بالا در حاملگی باعث آسیب به مغز، قلب، ریه، کلیه، کبد و سایر اعضای اصلی بدن خواهد شد. در موارد شدید، این مورد میتواند زندگی جنین را تهدید کند.
۴. زایمان زودرس
گاهی اوقات فشار خون بالا در حاملگی منجر به زایمان زودرس میشود. در این موارد، برای جلوگیری از عوارض بالقوه و خطرناکی که فشار خون بالای مادر برای نوزاد به همراه خواهد داشت، به ناچار زایمان زودرس ضروری است.
۵. ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی
پره اکلامپسی خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی در آینده را نیز افزایش می‌دهد.
تشخیص فشار خون بالا در بارداری
در طول مدت حاملگی پزشک یا ماما در ویزیت های منظم فشار خون شما را بررسی می کنند. فشار بالای ۱۴۰/۹۰ MM Hg نشان دهنده وجود مشکل در میزان فشار خونتان است. تشخیص پره کلمپسی از فشار خون بالا دشوارتر می باشد.
اگر پزشک به پره کلمپسی مشکوک باشد نشانه های وجود پروتیین در ادرار همراه با فشار خون را بررسی میکند. برای بررسی حرکت و ضربان قلب طبیعی جنین پزشک آزمایش “nonstress” را پیشنهاد خواهد کرد. سونوگرافی نیز برای بررسی سطح مایعات و سلامت رشد جنین انجام میگیرد.
جلوگیری از فشار خون بالا در بارداری
عوامل خطرساز رایج مانند چاقی و فشار خون بالا با رژیم غذایی مناسب و ورزش قابل کنترل خواهند بود. البته افزایش وزن در دوران بارداری اجتناب ناپذیر است؛ به همین دلیل یک افزایش وزن خاص را در نظر میگیرند که افزایش تا این حد مشکلی نخواهد داشت.
کاهش وزنراهنمایی برای رژیم غذایی مناسب در دوران بارداری از فردی به فرد دیگر متغیر خواهدبود. با یک متخصص تغذیه در این باره مشورت کنید تا یک برنامه ی تغذیه ای مناسب بر اساس قد و وزن شما تنظیم کند.
سازمان NHLBI تاکید دارد که مواردی وجود دارند که به کمک آنها میتوان در معرض خطر کمتری برای فشار خون بالا بود. شما باید مصرف الکل و سیگار را بطور کامل کنار بگذارید؛ زیرا هردوی آنها بشکل اثبات شده ای سبب افزایش فشار خون می شوند.
داروهای مجاز فشار خون بالا در بارداری
برخی از داروهای فشار خون قدیمی سبب ایجاد مشکلاتی در زنان باردار می شوند. بر اساس گزارش کلینیک MAYO از داروهای پایین آورنده ی فشار خون شامل موارد زیر باید جدا خودداری کرد:
# مهارکننده های ACE
# مهارکننده های رنین
# مسدود کننده های گیرنده ی آنژیوتانسین
متورالاین داروها از طریق جریان خون به جنین می رسند و در رشدش تاثیر گذاشته و می توانند اثر منفی بر سلامت جنین داشته باشند. داروهای فشار خون ذکر شده همچنین سبب کاهش مقدار خون مادر نیز می شوند که به توانایی بارداری مادر لطمه میزند.
متیل دوپا و Labetalol داروهایی هستند که از نظر کنترل فشار خون بی خطر در نظر گرفته شده اند. اگر در طی دوران بارداری فشار خونتان بالا میرود، در مورد نحوه ی کنترل آن با دکتر فشار خون مشورت کنید.
کنترل استرس در دوران بارداری
بارداری می تواند سبب تغییرات هورمونی در بدن شود؛ همانگونه که تغییرات فیزیکی و روانی را در فرد ایجاد می کند. تغییرات هورمونی نیز میتواند سبب ایحاد استرس در فرد باردار شود که کنترل فشار خون در زن حامله را با مشکل مواجه خواهد کرد.
انجام یوگا یک روش بسیار مهم در کنترل استرس در زمان بارداری است که اگر انجامش دشوار باشد، گوش دادن به موسیقی آرامش بخش در زمان های ریلکس سازی برای جسم و بدن موثر است. ورزش هایی که ضربات شدید دارند و ایروبیک بصورت فشرده در طی بارداری پیشنهاد نمی شود؛ بخصوص اگر فرد به انجام آنها عادت نداشته باشد؛ اگر چه پیاده روی بهترین نوع فعالیت و کاهش استرس در این دوران می باشد.
کاهش استرس بارداری با گیاهان دارویی
کاهش استرس در بارداریطیف گسترده ای از گیاهان دارویی و مکمل ها برای کاهش استرس وجود داردند. قبل از مصرف آنها باید بسیار احتیاط کنید و با پزشک متخصص مشورت کنید، اگر پزشک با مصرف این گیاهان موافقت کرد، چای های بدون کافئین گزینه ی مناسبی برای کاهش استرس می باشند.
چای اولانگ، زنجبیل و بلوبری با داشتن آنتی اکسیدان می توانند در کاهش استرس به شما کمک کنند. اگرچه آسان نیست اما، خواب کافی در دوران بارداری بسیار مهم است، بنابراین بین ۶ الی۸ ساعت بخوابید.
تغذیه مناسب در دوران بارداری
شما باید بطور روزمره فعالیت هایی مانند پیاده روی و شنا داشته باشید، در مورد فعالیت های دوران بارداری نیز مطالعاتی داشته باشید. رژیم غذایی سالم و متعادلی داشته و مصرف نمک را به حداقل برسانید زیرا سبب میشود فشار خونتان افزایش نیابد. برخی از مواد مانند فلفل نیز فشار خون را کاهش می دهند.
کنترل فشار خون بالا در طی زایمان
# اگر برای کنترل فشار خون خود دارو مصرف می کنید، در طی مدت زایمان نیز از آن استفاده کنید.
# اگر فشار خون کم یا متوسط دارید، باید در هر ساعت از زایمان فشار خونتان کنترل شود. اگر در طی زایمان فشار خونتان در یک سطح ایده آل قرار گیرد، میتوان برای یک تولد سالم امیدوار بود.
فشار خون بالا# اگر دچار فشار خون بالای شدید می باشید، در حین زایمان باید مرتبا فشار خونتان کنترل شود و اگر فشار خونتان بسیار بالا است، برای زایمان چاره ای جز عمل جراحی ( forceps یا ventouse) یاعمل جراحی سزارین وجود ندارد.
# بعد از زایمان نیز فشار خون باید کنترل شود. اگر دچار فشار خون مزمن باشید درمانتان تا ۲ هفته بعد از زایمان باید بررسی گردد.
# اگر بدلیل فشارخون ناشی از حاملگی مصرف دارو را تا دو هفته بعد از زایمان ادامه می دهید، برای آگاهی از قطع یا جایگزینی دارو با پزشک مشورت کنید. همه ی زنانیکه در زمان بارداری مشکل فشار خون بالا در بارداری داشته اند باید بعد از ۶ هفته از زایمان حتما پزشک خود را ملاقات کنند.
# بسیاری از داروهای فشار خون به دلیل وارد شدن دارو به شیر مادر و بدن نوزاد محدودیت هایی در مصرف دارند. دراین باره حتما باید با پزشک و ماما صحبت کنید.
