هرگاه شکل دهانه‌ی رحم از حالت طبیعی خود که بافتی منسجم، صورتی و بدون آسیب است خارج شده و یا ترشحات غیرطبیعی از آن خارج گردد ؛ در اصطلاح به عنوان زخم دهانه‌ی رحم شناخته خواهد شد. البته که در واقع زخمی در کار نیست و این فقط یک اصطلاح است…
یکی از بیماری‌های شایع و آزاردهنده در میان زنان، زخم و عفونت دهانه‌ی رحم (سرویکس) یا سرویسیت است. دهانه‌ی رحم یا سرویکس مجرایی است که در حدفاصل انتهای واژن تا جسم رحم قرار داشته و در واقع کانال ارتباطی این دو بخش به شمار می‌رود. به دلیل جای گرفتن سرویکس در بخش انتهایی واژن، این ناحیه به صورت عادی قابل مشاهده نیست و فقط پزشک در طی معاینه‌ی زنان با اسپکولوم (وسیله‌ی معاینه) می‌تواند بخش خارجی آن را مشاهده نماید.
زخم دهانه رحم، تغییراتی است که اغلب در اثر هورمون استروژن ایجاد می شود. زخم دهانه رحم در خانم های جوان، در دوران بارداری و همچنین در خانم هایی که قرص ضدبارداری مصرف می کنند، رایج است. زخم دهانه رحم را نباید با سایر بیماری های زنان اشتباه گرفت، زیرا ایجاد زخم دهانه رحم در خانم هایی که از نظر سلامتی در حالت ایده آل قرار دارند نیز، طبیعی است. زخم دهانه رحم کاملا خوش خیم است و در صورت درمان شدن منجر به سرطان دهانه رحم نمی شود.
*در طول دوره قاعدگی خانم ها، بدن به طور طبیعی هورمون استروژن را تولید می کند. سطح بالای هورمون استروژن، دهانه رحم را متورم و باز می کند. در این زمان سلول های غددی به بخش بیرونی دهانه رحم مهاجرت می کنند و لایه نازکی از سلول ها که در حالت عادی داخل کانال دهانه رحم هستند، در بخش خارجی دهانه رحم قرار می گیرند. این تغییرات سلولی، باعث ایجاد ظاهر التهابی در دهانه رحم می شود. به این تغییر شکل، زخم دهانه رحم گفته می شود.
از آنجایی که سلول های زخم دهانه رحم شکننده و ناپایدار هستند، باعث ایجاد ترشحات و خونریزی واژن به ویژه پس از روابط جنسی می شود.
اهمیت سرویسیت یا زخم و عفونت دهانه‌ی رحم در این است که در صورت درمان نشدن و پیشرفت می‌تواند به ضایعات پیش‌سرطانی و در مواردی سرطان دهانه‌ی رحم تبدیل شده و حیات خانم را تهدید نماید.
این در حالی است که برخلاف اسم ترسناکی که زخم دهانه‌ی رحم دارد، این ضایعات اکثراً با تشخیص به موقع به راحتی درمان و برطرف می‌گردند.
متأسفانه با وجود تحقیقات فراوان هنوز به درستی علت دقیق ایجاد‌کننده‌ی زخم دهانه‌ی رحم شناخته نشده اما وجود ارتباط و همراهی بین زخم دهانه‌ی رحم و ویروس ایجاد‌کننده‌ی زگیل تناسلی یعنی پاپیلومای انسانی (HPV) به اثبات رسیده است.
عوامل مساعد براي ابتلا به سرطان دهانه رحم کدام اند؟
۱ ـ شروع رابطه جنسي در سنين پايين
۲ ـ داشتن شرکاي جنسي متعدد
۳ ـ داشتن شريک جنسي با روابط جنسي متعدد
۴ ـ استعمال سيگار
۵ ـ وجود بيماري هاي مقاربتي به خصوص ويروس پاپيلوما (خصوصاً سوش ۱۸ ـ ۱۶ )
۶ ـ مصرف قرص هاي جلوگيري از بارداري به مدت طولاني (طولاني تر از ۵ سال )
۷ ـ ابتلا همسر به سرطان آلت تناسلي و پروستات
علائم باليني سرطان دهانه رحم کدام است؟
علامت مخصوصي وجود ندارد اما ممکن است بيمار با ترشحات بدبو و غيرطبيعي ، لکه بيني ، خونريزي بين دوره هاي قاعدگي ، خونريزي پس از نزديکي مواجه مي شود که بايد به پزشک مراجعه کند . در صورتي که ارگان هاي مجاور دهانه رحم درگير شده باشند دردهاي کمر ، ورم لنفاوي يک طرفه ، کاهش وزن در مراحل انتهايي بيماري خواهيم داشت .
بنابراین با جلوگیری از ابتلا به این ویروس که از طریق تماس جنسی منتقل می‌گردد می‌توان از خود تا حد زیادی در برابر زخم دهانه‌ی رحم محافظت نمود.
علائم و نشانه‌های احتمالی زخم دهانه‌ی رحم که در صورت وجودشان می‌بایست به این مشکل شک نمود عبارتند از:
وجود زگیل تناسلی ؛
خونریزی غیرعادی واژینال ؛
احساس درد، خونریزی و لکه‌بینی بعد از رابطه‌ی جنسی ؛
ترشحات غیرطبیعی واژینال ؛
احساس درد مبهم در قسمت پایینی کمر.
در صورت وجود هر یک از علائم فوق مراجعه به پزشک برای انجام معاینه‌ی زنان و بررسی‌های تشخیصی الزامی است. این بررسی جهت تشخیص سرویسیت و تغییرات غیرطبیعی در سلول‌های دهانه‌ی رحم در قدم اول تست پاپ‌اِسمیر بوده که تستی ارزان و کاربردی است. با انجام پاپ‌اسمیر می‌توان وضعیت دهانه‌ی رحم و سلول‌های آن ناحیه را مورد ارزیابی قرار داده و سلول‌های غیرطبیعی را در مراحل اولیه تشخیص داد.
اگر پاپ‌اسمیر شما غیرطبیعی یا مشکوک بود، انجام بررسی‌های تکمیلی الزامی است که این بررسی‌ها موارد زیر را شامل می‌شوند:
کولپوسکوپی:
مشاهده و ارزیابی دهانه‌ی رحم با ابزاری شبیه به یک جفت دوربین دوچشمی که به وسیله‌ی آن و با بزرگ‌نمایی، سلول‌های غیرطبیعی که در پاپ‌اسمیر گزارش شده بررسی شده و در صورت لزوم از آنها نمونه‌برداری انجام می‌گیرد.
بیوپسی:
در این روش یک نمونه‌ی کوچک از بافت دهانه‌ی رحم برداشته شده تا در آزمایشگاه به صورت دقیق بررسی شود.
اگر در بررسی‌ها تشخیص زخم دهانه‌ی رحم به قطعیت برسد و وجود بدخیمی‌ها رد گردد، بسته به شدت مشکل و درگیری، اقدامات درمانی متفاوت خواهد بود. در مراحل اولیه، درمان دارویی انجام گرفته و اگر با تکرار دوره‌ی درمانی برای چند نوبت بهبودی حاصل نشود، روش‌های درمانی تهاجمی‌تر همچون کوتر (سوزاندن) یا کرایو (فریز) مدنظر قرار خواهد گرفت.
درمان زخم دهانه ی رحم چگونه است؟
– زخم دهانه رحم در واقع خود بافت رحم است بنابراین اگر این بافت عفونت نداشت، نیاز به کار خاصی نیست. اما اگر این بافت عفونی شده بود و شما در معرض علائم جسمانی، نظیر ترشحات مخاط، خونریزی یا درد در طول یا بعد از رابطه جنسی بودید، باید با پزشک خود درباره گزینه های درمان صحبت کنید.
– درمان اصلی در ابتدا استفاده از دارو است. دارو درمانی تا چند دوره قابل استفاده است اگر مصرف دارو در شما هیچ تغییری ایجاد نکرد ، باید از سایر روش ها مانند سوزاندن منطقه ( کوتر) و یا کرایو (فریز کردن دهانه رحم) باید استفاده شود.
– هر یک از این روش ها می تواند در عرض چند دقیقه با بی حسی موضعی در مطب دکتر انجام شود. به محض این که بتوانید آن را سپری کنید، می توانید از آنجا خارج شوید، و فعالیت های طبیعی خود را از سر بگیرید. ممکن است برخی ناراحتیهای خفیف مانند پریودی چند ساعته یا چند روزه را تجربه کنید. ممکن است چند هفته یا چند بار ترشحات یا لکه بینی داشته باشید.
– پس از این روش، دهانه رحم شما به زمان نیاز دارد تا بهبود یابد. توصیه می شود از مقاربت و استفاده از تامپون ها به مدت چهار هفته اجتناب کنید. این کار به جلوگیری از عفونت کمک می کند.
– اگر مشکلات زیر را داشتید به پزشک اطلاع دهید:
ترشحات بودار
خونریزی شدیدتر از پریودی
خونریزی بیشتر از مدت زمان مورد انتظار
این علائم نشان دهنده عفونت یا بیماری دیگری است که نیاز به درمان دارد.
فریز کردن (انجماد یا کرایو) زخم دهانه رحم چیست؟
فریز کردن زخم دهانه رحم نوعی عمل جراحی است که در آن با سرمای شدید بافت های غیرطبیعی مانند تومورها یا یک زخم ساده را از بین می روند. جراحی اغلب شامل استفاده از نیتروژن مایع است، اگرچه دی اکسید کربن و آرگون نیز ممکن است استفاده شود. هنگامی که نیتروژن مایع دمای ۳۴۶- تا ۳۲۰- درجه فارنهایت داشته باشد، در تماس با هر چیزی به سرعت فریز می شود. در مورد بافت های انسان، این سرما می تواند سلول ها را از طریق تماس از بین ببرد.فریز کردن زخم دهانه رحم، مشابه روشی است که پزشکان برای مسدود کردن زگیل ها با استفاده از اسپری نیتروژن مایع استفاده می کنند.
چرا فریز کردن انجام می شود؟
فریز کردن زخم دهانه رحم برای از بین بردن بافت های مشکل ساز در بدن استفاده می شود.
آماده شدن برای عمل جراحی کرایو یا فریز کردن
– آماده سازی برای جراحی بستگی به نوع عمل جراحی دارد. فریز کردن زخم دهانه رحم برای سرطان پوست، که دلیل اصلی استفاده از این عمل جراحی است، نیاز به آمادگی کمتری دارد.
– قبل از انجام این عمل، اگر آلرژی به بیهوشی دارید، و دارو مصرف می کنید، از جمله داروهای بدون نسخه و مکمل های غذایی، به پزشک اطلاع دهید.
– پزشک دستورالعملی برای آماده شدن برای عمل جراحی ارائه میکند. حتما به آن توجه کنید.
چگونه عمل جراحی فریز کردن زخم دهانه رحم انجام می شود؟
– پزشک با استفاده از یک پنبه یا اسپری، نیتروژن مایع را روی پوست شما قرار می دهد. برای جلوگیری از درد و یا ناراحتی ممکن است از داروهای بی حسی استفاده شود.
– اگر یک منطقه داخلی در حال درمان باشد، جراح از محدوده ای استفاده می کند که بتواند یک لوله انعطاف پذیر وارد بدن کند مانند رحم. نیتروژن مایع به محل تحت درمان تغذیه می شود و به سلول های هدفمند اعمال می شود. سلول ها یخ می زنند، می میرند، و سپس به آرامی توسط بدن جذب می شوند.
– پزشک از تجهیزات تصویربرداری، مانند سونوگرافی، به عنوان راهنمایی برای انجام این روش استفاده خواهد کرد.
پس از عمل جراحی فریز کردن زخم دهانه رحم چه اتفاقی می افتد؟
پس از این عمل، باید از زخم برش مراقبت کنید. پزشک دستورالعمل هایی به شما می دهد. مراقبت معمولا شامل محافظت منطقه از آلاینده ها و تغییر باند برای جلوگیری از عفونت است.
باید به طور مرتب به ملاقات پزشک بروید و اگر ناراحتی داشتید با او در میان بگذارید.
کوتر یا سوزاندن زخم دهانه رحم
– سوزاندن زخم زمانی استفاده می شود که نیاز به توقف خونریزی و لکه برداری باشد. سلول های غدد لنفاوی با استفاده از این روش برای جلوگیری از خونریزی از بین می روند. همچنین از جریان الکتریسیته استفاده می شود تا لایه بالایی سلول ها بسته شود.
– قبل از انجام این درمان، پزشک از بیهوشی استفاده می کند. این عمل شایع ترین مورد استفاده برای خلاص شدن از خونریزی است که می توان آن را به صورت سرپایی انجام داد.
