از زایمان هایی که در دنیا انجام می شود ۱% سزارین می باشد ولی این آمار در ایران بسیار بیشتر است و به حدود ۳۰ تا ۴۰ درصد می باشد.
در طی سزارین قسمت زیر شکم و رحم چیزی در حدود ۱۰ تا ۱۵ س م شکافته می شود.
دلایل انجام سزارین
ناراحتی و زجر جنین : زمانی که اکسیژن در خون جنین به میزان کافی وجود نداشته باشد ضربان قلب جنین با تغییرهایی رو به رو خواهد شد و مواد زائد خون جنین افزایش پیدا می کند.در این موارد سزارین به صورت اضطراری انجام می شود.
نامناسب بودن قرار گیری سر جنین نسبت به لگن مادر:در هنگام درد های زایمانی موارد این چنینی مشخص خواهد شد یعنی روند زایمان مناسب نیست با اینکه انقباضات رحمی وجود دارد.این مشکل را می توان با معاینه نیز متوجه شد.
پیش از اینکه درد ها آغاز شود می توان با بررسی و معاینه داخلی توسط متخصص زنان و زایمان متوجه موارد تنگی و یا تفاوت اندازه بیش از حد نیز شد.
ناهنجاری های جفت و بند ناف: اگر جفت جنین زودتر از موعد جدا شود و یا اینکه جفت سر راهی باشد (جفت سر راهی به معنای این است که جفت بر دهانه رحم واقع می شود در صورتی که باید در قسمت بالایی رحم قرار گیرد)در این موارد بهترین روش به دنیا آوردن جنین همان سزارین است.احتمال دارد که در هنگام آغاز دردهای طبیعی بند ناف به طرف درون مجاری زایمانی و یا به سمت سر جنین سر بخورد.با به وجود آمدن چنین حالتی بر اثر فشاری که به بند ناف وارد می شود جریان خون قطع شده و اکسیژن رسانی به جنین متوقف می شود زیا بند ناف بین لگن مادر و سر جنین تحت فشار قرار گرفته است.
جنین نارس و یا دیر رس باشد: جنین های نارس نمی توانند سختی زایمان طبیعی را تحمل کنند و همچنین جنین هایی که دیر رس بوده و درشت هستند نمی توانند به دلیل مشکلات در خون رسانی به انها به طور طبیعی متولد شود.
زمانی که جنین مشکل خونی RH دارد: جنین هایی که با این مشکل مواجه هستند معمولا ضعیف بوده و تحمل زایمان طبیعی را ندارند.
جنین به صورت غیر عادی در رحم قرار گرفته است: حالت طبیعی قرارگیری جنین به این صورت است که سر به سمت پایین و درون لگن مادر است.در حالتی که جنین به حالت عرضی و یا پاهایش درون لگن مادر باشد معمولا زایمان طبیعی مشکل زا خواهد بود و انجام سزارین بهترین روش است.
عفونت ها : هنگامی که مادر دارای مشکلاتی مانند عفونت و یا تبخال تناسلی هستند .به دلیل مسری بودن این عارضه ها ممکن است برای جنین خطرناک بوده و مشکلات پوستی برایش به وجود آورد.بیماری هایی همچون ایدز، دیابت و یا مادرانی که سابقه مرگ نوزاد داشته اند سزارین می تواند خطرات زایمان را پایین بیاورد.
سزارین به دو روش انجام می شود:
سزارین برنامه ریزی شده
انجام این نوع سزارین اختیاری می باشد و براساس توافقی که بین پزشک متخصص زنان و مادر صورت می گیرد ، در مدت زمان بارداری مادر می تواند تمامی جزئیات را با پزشک در میان بگذارد و مشورت بگیرد.
سزارین اضطراری
در این نوع زایمان سزارین شخص مدتی درد زایمان را تحمل نموده در نتیجه بلاجبار سزارین را انجام می دهد ، از عمده ترین دلیل انجام این نوع سزارین این می باشد که درد زایمان روند مناسبی نداشته و پزشک جهت حفظ سلامت نوزاد و مادر دستور به انجام زایمان سزارین خواهد داد. در نتیجه لازم است که شخص سزارین شود . از علت های دیگر این نوع زایمان زجر جنینی و فشار خون بالا مادر می باشد.
روش انجام سزارین
در این روش در شکم شکاف ایجاد می شود تا بتوان نوزاد را از طریق شکم خارج کرد.
علت بالا بودن این آمار در ایران این است که زنان از درد زایمان طبیعی می ترسند.
پیش از انجام سزارین متخصص بیهوشی به مادر اطلاعات لازم درباره نحوه بیهوشی او می دهد و مادر پس از بیهوشی برای انجام جراحی آماده خواهد بود.بیهوشی می تواند به صورت کامل و عمومی باشد و یا به درخواست مادر بی حسی موضعی در قسمت کمر به پایین انجام شود.در زمانی که سزارین به طور اورژانسی انجام می شود مادر نیاز به بیهوشی عمومی دارد.در حالتی که به مادر بی حسی موضعی تزریق شده است پرده ایی جلوی چشم او در قسمت بالای شکم گذاشته می شود تا مادر فرآیند جراحی را مشاهده نکند و به هر حال بعد از تولد فرزند می تواند او را ببیند و او را نوازش کند.
برای کنترل کردن تنفس ،فشار خون و ضربان قلب در اتاق عمل مانیتورهایی تعبیه شده است. اکسیژن از طریق ماسک و یا با یک لوله که در درون مجاری بینی قرار داده می شود به مادر خواهد رسید.سرم وریدی از قسمت بازو و یا دست تزریق خواهد شد.
شکم شست و شو داده شده و موی اطراف آن تراشیده خواهد شد.
با ایجاد برش در شکم مادر که بنا به موقعیت مادر و جنین برش یا به شکل عمودی و یا به صورت افقی ایجاد خواهد شد.در صورت برش عمودی از پایین ناف تا رویش موی زهار و در برش افقی شکاف از پنج سانتی متر بالاتر از روییدن موهای زهار است.
متخصص زنان و زایمان عضلات شکم را از هو دور کرده تا به رحم دسترسی پیدا کند و با ایجاد برش دیگر روی رحم که باز هم می تواند افقی و یا عمودی باشد نوزاد به آرامی بیرون آورده می شود.برش هایی که به صورت افقی هستند معمولا راحتتر ترمیم می شوند و برای زایمان های بعدی مشکل زا نخواهند بود.
بنده ناف بریده می شود و متخصص در دهان و بینی شرکت ساکشن انجام می دهد.نوزاد برای مراقبت بیشتر به پرستاران و متخصصان کودک داده می شود.در صورت تشخیص مشکلی در نوزاد مراقبت های ویژه از نوزاد آغاز خواهد شد.
شکاف ایجاد شده ی دوم در رحم با بخیه های جذب شونده بسته می شود و برش شکم با نخ بخیه زده می شود که بعد از چند روز متخصصان نخ بخیه را جدا می کنند.
به کمک پرستار و یا همراهان مادر می تواند نوزاد خود را در آغوش بگیرد تا به شکم فشاری وارد نشود.
عوامل زایمان سزارین
۱-کنده شدن جفت مادر
۲-بروز حوادث ناگهانی
۳-چرخش نوزاد
۴-کاهش ضربان قلب نوزاد
۵-بالا رفتن فشار خون مادر
۶-بروز مشکلات قلبی و عروقی
۷-پاره شدن کیسه آب مادر
اقدامات قبل از سزارین
باید برنامه خود را شش ساعت پیش از انجام سزارین از قبل هماهنگ کرده باشید .به این گونه که خود را برای عمل سزارین آماده کرده و از خوردن مواد غذایی و آشامیدن نوشیدنی های مختلف بپرهیزید.چون کاتر به داخل مثانه می رود پیش از عمل سزارین،مثانه باید خالی باشد.اگر کیسه آب زودتر از موعد مقرر پاره شد و عمل سزارین به طور اورژانسی انجام بگیرد متخصص از زنان سوال می کند که آخرین بار چه زمانی مواد غذایی خورده است تا متخصص از شرایط مادر اگاهی داشته باشد و بتواند بهترین تصمیم را برای روش عمل سزارین وی در نظر بگیرد.
پوشیدن لباس و جوراب ها ی مخصوص در صورتی که متخصص احتمال لخته شدن خونه مادر را بالا ببنید، ضروری است.
برای جلوگیری ازعفونت محل های بخیه، شکم مادر به مواد ضد عفونت کننده با پارچه های استریل شده آغشته خواهد شد.
ورزش پس از سزارین
مادرانی که با عمل سزارین فرزند خود را به دنیا آورده اند می توانند با انجام ورزش های آرام به ترمیم عضله های شکمی خود بپردازند و پیشنهاد می شود برای اینکه عضلات به فرم اولیه خود برگردند به خود فشار نیاورید بلکه تمرین ها ی خود را به اندازه لازم و پیوسته انجام بدهید.
ورزش هایی که باعث خون رسانی به اندام های انتهایی می شود برای مادران بسیار تاثیر گذار خواهد بود .از این ورزش ها می توان به چرخش مچ پا اشاره کرد.در حین ورزش تنفس های عمیق شکمی باعث می شود دفع سم از بدن زوتر رخ بدهد و برگشت فعالیت روده ها سریع شود.پس بازدم باید با منقبض شدن آرام شکم همراه باشد.
ورزش های بعد از عمل سزارین می تواند پس از هفته اول عمل سزارین آغاز شود که این اتفاق کاملا به وضعیت جسمانی مادر بستگی دارد و پزشک با بررسی شرایط مادر می تواند بهترین مشاوره را برای انجام حرکات ورزشی، متناسب با مادر به طوری که از آسیب ها به دور بمانند ،توصیه کنند.نوبت های تکرار تمرین را می توانید از متخصص خود بپرسید و هر زمانی که احساس سستی و ناراحتی داشتید مقدار ورزش را کمتر و زمان استراحت را بیشتر کنید.
شیر دهی بعد از سزارین
برای جلوگیری از ملتهب شدن سینه در ایام شیردهی باید از هر دو سینه خود به نوزاد شیر بدهید.
برای جلوگیری از شقاق نوک سینه بعد از اتمام شیر دهی در هر نوبت چند قطره از شیر را به روی نوک سینه ریخته و آن را خشک نکنید.
تا زمانی که نوزاد به طور کامل شیر نخورده است شیر دهی را ادامه بدهید به طوری که تمامی قسمت هاله ایی قهوه ایی رنگ وارد دهان نوزاد باشد.
در صورت به وجود آمدن شقاق می توانید از پد های مخصوص شقاق استفاده کنید و آنها را روی نوک سینه قرار دهید.
مراقبت های بعد از سزارین
تغذیه بعد از سزارین
دو سه روز بعد از زایمان سزارین از خوردن میوه های خام و آب میوه های کارخانه ایی و غذاهایی که دارای حبوبات هستند خودداری کنند.بهتر است مرغ و یا گوشت را به صورت کباب مصرف کرده و سبزیجات به صورت پخته خورده شود.برای اینکه مادران به یبوست مبتلا نشوند بهتر است روغن زیتون و انجیر را در برنامه غذایی خود قرار دهند.همچنین مصرف آّب که مهم ترین عامل برای جلوگیری از یبوست است ،به مقدار زیاد باید آشامیده شود .برای جایگزینی مایعات بدن در دوران شیر دهی آّب بهترین گزینه است.
برای اینکه به ناحیه بخیه زده فشار وارد نشود بهتر است برای اجابت مزاج از توالت فرنگی استفاده شده تا خیلی به حالت نشسته روی زانو قرار نگیرید.
فعالیت بدنی به طوری که سبک باشد برای مادران واجب است.پیاده روی باعث جلوگیری از یبوست و نفخ خواهد شد.باید توجه داشته باشید که بین فعالیت ها استراحت کافی داشته باشید تا دوره پس از سزارین را به راحتی از سر بگذرانید.
خواب مادر بعد از سزارین باید کافی و منظم باشد.مادران باید سعی کنند که ساعت خواب خود را با ساعت خواب نوزادشان تنظیم کنند.
کارهای سنگین منزل مانند جابه جایی اجسام سنگین و کارهای طولانی نباید توسط مادران تازه سزارین شده انجام گیرد.
اگر دارای شکم بزرگ هستید میتوانید از شکم بند و یا پارچه ایی برای نگه داشتن شکم خود استفاده کنید.
بعد از دو هفته و بعد از اینکه مادر بعد از سزارین برای بار اول توسط متخصص خود معاینه شد می تواند با مشورت متخصص زنان به ورزش بپردازد.
مادران دقت داشته باشند که از هر دو سینه به فرزندان خود شیر بدهنددر صورتی که در سینه ها ی خود احساس درد ،سفتی را داشتند با متخصص زنان مشورت کنند.
داروهای تجویز شده توسط متخصص زنان و زایمان باید کاملا مصرف شوند.
اگر پانسمان ضد آب است می توانید به مدت زمان کوتاه به حمام بروید اما اگر دارای پانسمان های ضد آب نیستید تا سه روز بعد از سزارین نباید به حمام بروید.
سه روز بعد از سزارین پانسمان را باز کرده و به حمام بروید جای بخیه ها را با مواد شوینده مناسب به آرامی شست و شو دهید و پس از استحمام محل را با حرارت کم سشوار خشک کنید و این کار را هر روز ادامه دهید.
بعد از هفت تا ده روز از گذشت سزارین به متخصص زنان و زایمان خود مراجعه کرده تا بررسی ها و آزمایشات لازم روی شما انجام شود.
در برخی افراد خونریزی بعد از سزارین از خونریزی قاعدگی بیشتر می شود این نکته طبیعی است اما اگر بعد از چهل روز این روند ادامه پیدا کند باید به متخصص زنان و زایمان مراجعه شود.
در صورت مشاهده هر گونه تب شدید ،ترشح و کبودی در محل سزارین و ورم غیر قرینه پاها پزشک خود را در جریان بگذارید.
